Hoạt động thông tin vì sự phát triển

Nhân đầu xuân Tân Mão, phóng viên (PV) trang web phỏng vấn ông Hoàng Quốc Trị (Ông HQT) - Trưởng ban Ban Thông tin về công tác thông tin của Liên hiệp hội Việt Nam những năm qua và về việc điều tra và đánh giá của UNDP.

PV: Xin chào ông, chúc ông và Ban Thông tin một xuân mới với nhiều thành công mới. Được biết vừa qua đã có điều tra và đánh giá trang web và bản tin KCP. Xin ông cho biết mong muốn của Ban Thông tin trước việc điều tra và đánh giá này ?

Ông HQT: Từ 2002 đến nay, trang web và bản tin KCP (tên trước đây là “Tin hoạt động các hội khoa học và kỹ thuật”) trở thành ấn phẩm quen thuộc của đông đảo bạn đọc trong và ngoài Liên hiệp hội Việt Nam. Để góp phần tăng cường chất lượng và hiệu quả của hai ấn phẩm thông tin này, trong chín năm qua, Ban Thông tin đã tổ chức hai đợt lấy ý kiến bạn đọc qua phiếu hỏi và tổ chức hai hội nghị cộng tác viên. Qua các hoạt động này, chúng tôi nhận được nhiều ý kiến đóng góp của bạn đọc tâm huyết. Tuy chúng tôi chưa có điều kiện phân tích sâu và độc lập các ý kiến góp ý, nhưng chúng tôi hiểu rằng cần phải nỗ lực hơn nữa mới đáp ứng sự mong đợi của bạn đọc nói chung và của Liên hiệp hội Việt Nam. Chúng tôi nhận thức rằng, chỉ qua điều tra, đánh giá độc lập, khoa học, khách quan mới đưa ra được ý kiến tích cực góp phần thúc đẩy hoạt động thông tin phát triển. Vì vậy, lần này chúng tôi kỳ vọng vào khả năng của UNDP về kinh phí, đội ngũ chuyên gia có trình độ tiến hành điều tra, đánh giá từ chủ trương, yêu cầu của Liên hiệp hội Việt Nam đối với công tác thông tin, việc tổ chức thực hiện các nhiệm vụ thông tin của Ban Thông tin, sự tham gia của các tổ chức, đơn vị thuộc hệ thống Liên hiệp hội Việt Nam vào hoạt động của trang web và bản tin KCP…Năm 2008, Ban Thông tin đề nghị UNDP thực hiện điều tra, đánh giá và khuyến nghị đối với trang web www.vusta.vn và bản tin KCP. Tuy nhiên, mãi đến tháng 6 năm 2010 UNDP mới cho phép thực hiện và quá trình điều tra và đánh giá diễn ra trong 6 tháng cuối năm 2010. Trước tết Tân Mão, Liên hiệp hội Việt Nam phối hợp UNDP đã tổ chức hội thảo để nhóm chuyên gia độc lập dưới sự chỉ đạo của UNDP Việt Nam báo cáo về kết quả điều tra, đánh giá trang web và bản tin KCP. Tại hội thảo, cán bộ lãnh đạo, cán bộ quản lý của Liên hiệp hội Việt Nam, đại diện từ một số hội thành viên và đơn vị trực thuộc thảo luận về kết quả hoạt động thông tin trong gần 10 năm qua.

PV: Cụ thể các chuyên gia UNDP đã điều tra trang web và bản tin KCP theo nội dung nào ?

Ông HQT: Theo báo cáo UNDP, các chuyên gia xem xét từ chủ trương của Liên hiệp hội Việt Nam về phát triển công tác thông tin đến việc Ban Thông tin tuân thủ các văn bản của Đảng và Nhà nước về công tác thông tin; về tổ chức và nhân sự của Ban Thông tin; việc tổ chức biên tập, xuất bản tin/bài; việc xây dựng, tổ chức đội ngũ cộng tác viên viết/thu thập tin/bài; hoạt động nâng cao trình độ cho cán bộ thông tin và các cộng tác viên; các nội dung thông tin trong các mục trên trang web và bản tin KCP; khả năng định hướng dư luận của trang web; quản trị thông tin và bảo trì hệ thống thiết bị công nghệ thông tin. Việc điều tra đã bao quát toàn bộ các mặt của hoạt động thông tin.

PV: Xin ông cho biết những nhận xét, đánh giá của chuyên gia UNDP ?

Ông HQT: Nhận xét, đánh giá của UNDP bao gồm cả những mặt được và chưa được của trang web và bản tin. Điều gây ngạc nhiên mà cuộc điều tra cho thấy là trong số những người đươc hỏi, nhiều người chưa phân biệt được sự khác nhau giữa trang tin điện tử của một tổ chức với báo điện tử. Có một số ý kiến so sánh trang tin www.vusta.vn với các báo điện tử như www.baodatviet.vn hoặc www.dantri.com.vn ; có ý kiến khác lại phê phán tin/bài trên www.vusta.vn chủ yếu trích dẫn từ các nguồn khác… vì vậy, để làm rõ thực chất trang tin điện tử là gì, trong Báo cáo UNDP cũng đã trích dẫn từ Nghị định 97/2008/NĐ-CP đoạn nói về trang tin điện tử. Để bạn đọc rõ hơn, ở đây tôi dẫn thêm cũng từ Nghị định này định nghĩa về trang tin điện tử như sau “ Trang thông tin điện tử tổng hợp trên Internet của tổ chức hoặc doanh nghiệp cung cấp thông tin tổng hợp về chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội trên cơ sở trích dẫn lại thông tin từ nguồn chính thức của các cơ quan báo chí hoặc từ các trang thông tin điện tử của các cơ quan Đảng và Nhà nước.”

Nhân nói về sự khác nhau giữa trang tin điện tử với báo điện tử, nhiều người còn cho rằng cả hai đều là báo chí nhưng báo điện tử có đẳng cấp cao hơn...Thực tế không phải như vậy, ở Việt Nam, hầu hết các tổ chức, cơ quan công quyền các cấp đều có trang tin điện tử của mình; nhiều người cũng có trang tin riêng (blog)... Hiện nay, chúng tôi chưa có tư liệu so sánh tác động xã hội, kinh tế, chính trị…của trang tin điện tử so với báo điện tử. Nhưng chúng ta biết rằng trên toàn thế giới, số lượng các trang tin điện tử hơn gấp nhiều lần so với số lượng báo điện tử. Nếu xem xét chung trong đại gia đình các trang tin và báo điện tử trên thế giới thì gây tác động mạnh tới công chúng, các nhà nước hoặc cá nhân nhất hầu hết lại là trang tin điện tử (thí dụ gần đây là Wikileaks).

Về chủ trương và quyết tâm của Liên hiệp hội Việt nam phát triển công tác thông tin, Báo cáo UNDP cho biết, Liên hiệp hội Việt Nam là tổ chức chính trị - xã hội của trí thức khoa học và công nghệ Việt Nam, trong quá trình thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của mình, hoạt động thông tin xuất hiện và phát triển như một nhu cầu tất yếu, khách quan. Thực vậy, từ khi thành lập, năm 1983, Liên hiệp hội Việt Nam luôn quan tâm phát triển công tác thông tin. Nếu chúng ta nghiên cứu văn kiện các đại hội gần đây như Đại hội IV (năm 1999), V (năm 2004) và VI (năm 2010) của Liên hiệp hội Việt Nam, trong các văn kiện, hoặc viết tập trung tại một mục hoặc viết rải rác trong các phần khác nhau, đều thấy nêu rõ các nhiệm vụ thông tin như t ăng cường thông tin nhiều chiều trong nội bộ hệ thống Liên hiệp hội Việt Nam và hai chiều giữa Liên hiệp hội Việt Nam với xã hội; xây dựng và kết nối hệ thống thông tin điện tử trong toàn hệ thống Liên hiệp hội Việt Nam; x ây dựng diễn đàn trí thức phục vụ sự nghiệp CNH HĐH đất nước vàh ướng mạnh các hoạt động thông tin về cơ sở.

Sự quan tâm của Đảng và Nhà nước ta đối với công tác thông tin thể hiện ở sự ra đời hệ thống thông tin khoa học và công nghệ quốc gia từ đầu những năm 70 của thế kỷ trước và phát triển mạnh mẽ tới ngày nay. Đảng và Nhà nước ra nhiều văn bản điều chỉnh các hoạt động thông tin. Nhân diễn đàn này, chúng tôi điểm ba (trong số rất nhiều) văn bản của Đảng và Nhà nước liên quan tới Liên hiệp hội Việt Nam (là tổ chức chính trị-xã hội), với mong muốn cung cấp cho bạn đọc thông tin về các văn bản có tác động trực tiếp nhất đến hoạt động thông tin:

Ngày 17/10/2000 Ban chấp hành TW Đảng ra Chỉ thị Số 58-CT/TW về đẩy mạnh ứng dụng và phát triển công nghệ thông tin phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Trong đó có ghi … “Các cơ quan Đảng, Nhà nước, các tổ chức chính trị - xã hộiđi đầu trong việc triển khai, ứng dụng công nghệ thông tin trong mọi hoạt động theo phương châm đảm bảo tiết kiệm, thiết thực và hiệu quả lâu dài”;

Nghị định Số 159/2004/NĐ-CP ngày 31/8/2004 của Chính phủ về hoạt động thông tin khoa học và công nghệ có ghi tại Điều 5 “ 2. Nhà nước khuyến khích và hỗ trợ các họat động thông tin khoa học và công nghệ nhằm mục đích tuyên truyền, phổ biến tri thức khoa học và công nghệ cho người lao động, đồng bào vùng sâu, vùng xa; tạo điều kiện cho tổ chức, cá nhân có cơ hội dễ dàng tiếp cận thông tin khoa học và công nghệ nhằm nâng cao nhận thức, tự bồi dưỡng trình độ khoa học và công nghệ”.Cơ chế tài chính được nói rõ tại Điều 24 “ 1. Ngân sách nhà nước hàng năm dành cho việc hỗ trợ phát triển hoạt động thông tin khoa học và công nghệ bao gồm kinh phí sự nghiệp khoa học và công nghệ và vốn đầu tư phát triển.”…”2. Kinh phí sự nghiệp khoa học và công nghệ cho phát triển các hoạt động thông tin khoa học và công nghệ được ưu tiên sử dụng vào các mục đích sau: a) Tạo lập và phát triển nguồn tin khoa học và công nghệ; b) Tổ chức cung cấp thông tin khoa học và công nghệ phục vụ lãnh đạo Đảng và công tác quản lý của Nhà nước; tuyên truyền, phổ biến thành tựu, tri thức khoa học và công nghệ phục vụ phát triển kinh tế - xã hội miền núi, vùng sâu, vùng xa…”.

Thật cụ thể, chi tiết và rõ ràng đối với các hoạt động thông tin của Liên hiệp hội Việt Nam, khi Thông tư số 99/2001/TT/BTC ngày 5/12/2001 của Bộ Tài Chính hướng dẫn việc ưu tiên kinh phí để ứng dụng và phát triển công nghệ thông tin, Thông tư nêu rõ: “2. Nội dung chi cho việc ứng dụng và phát triển công nghệ thông tin: - Chi duy trì, bảo dưỡng và nâng cao hiệu quả, hiệu suất hoạt động của hệ thống công nghệ thông tin (bao gồm cả việc chi mua sắm phần cứng, phần mềm, cải tạo cơ sở vật chất, dịch vụ khác). - Chi ứng dụng công nghệ thông tin vào công việc chuyên môn (chuyển dần thông tin trên giấy thành thông tin dưới dạng điện tử); từng bước hình thành và khai thác các kho dữ liệu điện tử; xây dựng hệ thống thông tin điện tử phục vụ yêu cầu của xã hội; cải tiến quy trình quản lý, nâng cao năng suất và chất lượng công việc chuyên môn…- Chi đào tạo cán bộ, công chức về công nghệ thông tin.Qua các trích dẫn trên, bạn đọc thấy Đảng và Nhà nước chỉ đạo một cách đầy đủ, kịp thời, chặt chẽ và hết sức chi tiết đối với các hoạt động thông tin.

Báo cáo UNDP nhận xét hoạt động của trang web và bản tin KCP đã đáp ứng được yêu cầu đặt ra là thông tin nhiều chiều trong nội bộ hệ thống và thông tin hai chiều giữa Liên hiệp hội Việt Nam với xã hội. Về mức độ hấp dẫn bạn đọc, theo thứ tự được đánh giá từ cao đến thấp là các mục Tin tức-Sự kiện, Văn bản, Thông tin KH&CN, Trao đổi … Thông tin trên trang web và bản tin KCP đã có tác dụng tuyên truyền, định hướng thông tin và dư luận xã hội đối với Liên hiệp hội Việt Nam. Tuy nhiên, với số lượng cán bộ là 1,5 biến chế để tổ chức toàn bộ công việc của Ban Biên tập, tổ chức đội ngũ cộng tác viên và kiểm soát chất lượng thông tin trên trang web và bản tin KCP là quá ít và rất khó để tiếp tục nâng cao hơn nữa chất lượng của 2 ấn phẩm này. Một khó khăn khác nữa là các đơn vị/tổ chức trong hệ thống Liên hiệp hội Việt Nam chưa coi trang web và bản tin KCP là 2 ấn phẩm của chính mình nên sự hợp tác giữa các đơn vị/tổ chức với Ban Biên tập chưa được chặt chẽ, thường xuyên…

PV: Và khuyến nghị các chuyên gia UNDP đưa ra ?

Ông HQT: Báo cáo UNDP đưa ra 12 khuyến nghị theo các nội dung từ việc sử dụng cán bộ; cơ cấu tổ chức; các nguồn tài chính; liên kết hoạt động giữa các tổ chức; vấn đề tạo nguồn thông tin… Chúng tôi đánh giá cao các khuyến nghị này. Hầu hết các khuyến nghị đều cần thiết đối với công tác thông tin của Liên hiệp hội Việt Nam, tuy nhiên có những đề xuất có thể thực hiện ngay cũng có một số đề xuất cần có thời gian và sự thay đổi mới có thể thực hiện được.

Những đề xuất cần thực hiện ngay như tổ chức lại Ban Thông tin (cùng với đề án tổ chức Cơ quan Liên hiệp hội Việt Nam – theo Thông báo 353 của Ban Bí thư TW Đảng) và Ban Biên tập trang web, bảo đảm đủ cán bộ thường xuyên làm việc theo các chuyên mục trên trang web; Thành lập Ban Cố vấn chuyên môn có nhiệm vụ tư vấn cho Ban Thông tin và Ban Biên tập trang web các định hướng chiến lược…. Thu hút cộng tác viên có trình độ tham gia viết tin/bài cho trang web; Xây dựng các mối liên kết chặt chẽ và thường xuyên giữa Ban Thông tin với các phòng/ban khác tại Cơ quan Trung ương Liên hiệp hội Việt Nam, với các hội thành viên và đơn vị trực thuộc thực hiện các hoạt động truyền thông sự kiện; Hình thành và duy trì các nguồn thông tin; Xây dựng quy chế hoạt động thông tin, tạo sự gắn kết thông tin trong toàn hệ thống Liên hiệp hội Việt Nam. Tăng cường nhận thức là trang web www.vusta.vn chính là ấn phẩm thông tin của các hội thành viên và đơn vị trực thuộc, tạo sự chủ động, trách nhiệm và tự tin để các hội thành viên và đơn vị trực thuộc đưa thông tin của mình lên trang web. Tăng cường trang web tiếng Anh…

Một số khuyến nghị về giao diện, cấu trúc nội dung, năng lực tìm kiếm của trang web và liên kết trang web với các mạng xã hội là các nội dung đã và đang được thực hiện theo dự án “Cổng Thông tin điện tử của Liên hiệp hội Việt Nam”. Khi kết thúc dự án vào cuối 2011, các vấn đề này sẽ được giải quyết.

Những đề xuất cần có thời gian và sự thay đổi như đa dạng các nguồn tài chính từ nhà nước, từ các dự án, từ các nguồn hợp tác quốc tế … cho hoạt động thông tin; Xây dựng tầm nhìn và chiến lược thông tin – truyền thông của Liên hiệp hội Việt Nam; Vấn đề biên tập và xuất bản tin/bài trên phần mềm quản trị nội dung (CMS) sẽ được thực hiện khi bên kế toán-tài chính không đòi hỏi các chứng từ về các tin/bài, khi thanh toán cho cộng tác viên, như hiện nay.

Nói chung, các đề xuất do UNDP đưa ra là tích cực, Ban Thông tin đều tiếp thu, theo từng giai đoạn cụ thể, sẽ đưa vào hoạt động thực tiễn.

PV: Bên cạnh việc thực hiện các khuyến nghị như nêu ở trên, trong thời gian tới, Ban Thông tin có các hoạt động gì khác ?

Ông HQT: Theo quyết định của Đoàn Chủ tịch, do cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin đã được nâng cấp, việc truy cập trang tin điện tử www.vusta.vn dễ dàng, bắt đầu từ tháng 3/2011, Ban Biên tập trang web sẽ dừng in bản tin KCP để tập trung nguồn lực cho trang web. Trong năm 2011, Ban Biên tập trang web sẽ phối hợp chặt chẽ hơn với các hội thành viên và đơn vị trực thuộc tăng cường các hoạt động thông tin trên trang web www.vusta.vn .

Ngay từ đầu năm 2011, Ban Thông tin từng bước thực hiện các khuyến nghị do UNDP đề xuất. Trong đó, thực hiện đề án kiện toàn tổ chức bộ máy Cơ quan Liên hiệp hội Việt Nam, theo đó, dự kiến Ban Thông tin sẽ trở thành Ban Thông tin và Phổ biến kiến thức. Nhiệm vụ sẽ nặng nề và đa dạng hơn. Hiện chúng tôi đang nghiên cứu cơ cấu tổ chức của loại hình tổ chức mà ở đó vừa làm công tác quản lý (Phổ biến kiến thức) và vừa hoạt động sự nghiệp (Thông tin, Công nghệ thông tin và Truyền thông).

Một nhiệm vụ rất lớn khác Ban Thông tin cần hoàn thành trong năm 2011 là dự án “Xây dựng Cổng Thông tin điện tử của Liên hiệp hội Việt Nam”. Năm 2009 và 2010, dự án đã hoàn chỉnh thiết kế, lắp đặt cơ sở hạ tầng thiết bị thông tin cho mạng nội bộ (LAN) tại Cơ quan TW Liên hiệp hội Việt Nam (53-55 Nguyễn Du, Hà Nội) và mạng diện rộng (WAN) cho toàn hệ thống Liên hiệp hội Việt Nam. Từ năm 2009 đến nay, dự án đã phối hợp các đơn vị chuyên môn thuộc Liên hiệp hội Việt Nam tiến hành nghiên cứu thiết kế các phần mềm hỗ trợ các hoạt động như Quản lý&Điều hành; Phổ biến kiến thức; Đào tạo từ xa; Tư vấn&Phản biện; Dịch vụ công; Hoạt động sáng tạo; Nghe&Nhìn từ xa; Quản trị nội dung (CMS); Tìm kiếm toàn văn. Ngoài ra còn một số phần mềm hệ thống.

Đây là các phần mềm mà người chủ và cũng là người dùng chính là Liên hiệp hội Việt Nam, các hội thành viên và đơn vị trực thuộc. Vì vậy, để đưa các phần mềm trên vào sử dụng, cần thiết phải có sự hợp tác chặt chẽ giữa các tổ chức này. Ban Thông tin - Liên hiệp hội Việt Nam hy vọng trong năm 2011, các hội thành viên và đơn vị trực thuộc trong toàn hệ thống Liên hiệp hội Việt Nam tạo được bước đột phá trong các hoạt động thông tin Thông tin nội bộ, thông tin giữa hệ thống Liên hiệp hội Việt Nam với xã hội đạt được hiệu quả rõ rệt, quảng bá rộng rãi hình ảnh của chúng ta ở trong nước và quốc tế.

Nhân dịp đầu xuân mới Tân Mão, thay mặt Ban Thông tin tôi xin chúc bạn đọc gần xa Mạnh khỏe, Hạnh phúc và Thành đạt.

PV: Xin cám ơn ông.