Gặp gỡ "Ông đậu tương" Phạm Nguyễn

Vượt qua đoạn đường khoảng 40 km từ Hà Nội về thị trấn Vân Đình, Ứng Hòa, Hà Tây, chúng tôi bắt gặp một không khí lao động khẩn trương tại một doanh nghiệp cơ khí nông nghiệp. Một người đàn ông có mái tóc đã bạc trắng nhưng dáng vẻ còn rất khoẻ mạnh đang miệt mài làm việc cùng cánh thợ trẻ trong xưởng. Người dân ở đây yêu quý đặt cho ông cái tên “Ông đậu tương”, cũng bởi sáng kiến làm ra máy gieo đậu của ông đã giúp không ít người thắng lớn trong vụ đậu tương đông năm trước. Tạm ngừng công việc, ông tâm sự với chúng tôi về lòng quyết tâm của mình, cùng những khát khao, ấp ủ của một người công nhân đã về hưu nhưng không muốn mình trở thành vô dụng.

Lập doanh nghiệp

Ông Tuỳ đã có gần 30 năm gắn bó với ngành cơ khí nông nghiệp sau khi xuất ngũ năm 1973. Hết công tác tại Bộ, về Sở, cuối cùng ông chuyển về công tác tại Xí nghiệp Máy kéo huyện Ứng Hòa. Khi về hưu, ông bị rơi vào tình trạng “cấy không hay, cày không biết”, trong khi sức khoẻ, kinh nghiệm cùng với bầu nhiệt huyết trong ông vẫn sôi sục: Ông ấp ủ ý định phải làm một cái gì đấy để chứng minh “sự tồn tại” của mình trên mảnh đất quê hương và để khẳng định về hưu vẫn còn hữu ích. Được gia đình động viên, Hội Cựu chiến binh (CCB) địa phương khuyến khích, ông hạ quyết tâm thành lập doanh nghiệp cơ khí phục vụ sản xuất nông nghiệp. Đầu năm 2002, Doanh nghiệp Cơ khí Nông nghiệp CCB-502 của ông ra đời, “đại bản doanh” đóng tại thị trấn Vân Đình.

Doanh nghiệp của ông có 15 công nhân, vào thời điểm nhiều việc, con số đó có thể tăng gấp đôi. Lương tối thiểu mỗi người cũng được 1,3 triệu đồng/tháng. Trong số họ, có nhiều người được ông nhận vào đào tạo bài bản từ đầu. Sản phẩm làm ra đều được thị trường đón nhận, hưởng ứng. Có những khách hàng ở Lạng Sơn, Thái Bình, NamĐịnh... cũng tìm đến đặt hàng. CCB-502 giờ đây đã thành địa chỉ quen thuộc của nhiều người nông dân, doanh nghiệp kinh doanh máy nông nghiệp ở nhiều nơi trên đất nước.

Chế tạo máy gieo hạt đậu tương

Ý tưởng làm ra chiếc máy gieo hạt đậu tương được ấp ủ từ năm 2003, khi ông thấy việc gieo đậu tương của nông dân quê mình trong vụ đông có nhiều bất cập, lãng phí giống, không đáp ứng được yêu cầu kỹ thuật. Thời điểm gieo trồng đậu tương vụ đông lại vỏn vẹn trong khoảng 10-15 ngày. Nếu gieo thủ công thì rất tốn công sức mà năng suất lại không cao, trong khi tỉnh Hà Tây quê ông đang có phong trào đẩy mạnh trồng cây đậu tương vụ đông bởi hiệu quả kinh tế mà nó đem lại.

Nghĩ là làm, ông bắt đầu thức đêm, hí hoáy vẽ những bản thiết kế. Nhiều đêm, công việc chưa xong, ông đã thức trắng đến sáng để làm. Sau nhiều bản nháp, bản vẽ chi tiết đã hoàn thành, ông huy động anh em công nhân cùng mình gia công và lắp ráp máy. Cuối cùng, “con cưng” của ông cũng đã chào đời năm 2004. Thế nhưng, khi đưa “con cưng” của mình ra thực nghiệm, ông lại thấy nhiều bất cập: Máy chỉ gieo được đậu ở những vùng đồng đất thuận lợi, không gieo được ở những nơi đồng sâu, mấp mô; những hạt đậu gieo ra không đều, máy cồng kềnh, di chuyển khó khăn...

Không cho phép mình lùi bước, ông lại hì hục tìm tòi sách vở, nghiên cứu, học hỏi. Sau 7 lần phá dỡ, làm lại, cuối cùng chiếc máy gieo hạt đậu tương của ông cũng đã hoàn thiện. Bộ chia hạt được tập hợp thành bộ chia tập trung chứ không gắn riêng lẻ vào từng ống chia, sử dụng vật liệu nhẹ để máy dễ di chuyển, nhiều tính năng được cải tiến đa dạng hơn, độ vỡ của hạt được giảm thiểu xuống còn 0,05% để tránh lãng phí. Máy gieo đậu của ông giờ đây có thể “leo” lên những vùng đồi, “lội” xuống những vùng chiêm trũng và “đi” trên vùng ruộng đồng bằng một cách hoàn thiện với những thao tác chuẩn xác liên hoàn như: Gieo đậu, phạt gốc rạ phủ hạt tạo độ ẩm, đè hạt tiếp đất làm tăng khả năng nảy mầm. Máy có thể gieo hạt theo 3 mật độ, phù hợp với từng yêu cầu kỹ thuật gieo trồng (30-35 hạt/m2; 40-45 hạt/m2 và 50-55 hạt/m2). Ông đã cho công nhân lái máy làm thử nghiệm trên mọi loại hình đồng đất, kết quả thật mĩ mãn: Năng suất gieo của máy đạt 5 ha/ngày, gấp gần 200 lao động thủ công.

Mục tiêu đã đạt, “nhưng chẳng lẽ nông dân mua máy về chỉ làm mỗi cái việc gieo đậu tương vụ đông rồi bỏ không máy thì lãng phí quá”. Ông lại tiếp tục tìm tòi, thử nghiệm để chế tạo ra một chiếc máy có thể kết hợp làm được nhiều công việc khác nhau. Cuối cùng, chiếc máy của ông đã thực sự làm nhiều người nông dân ưng ý, trở thành một cái máy “đa năng”. Ngoài việc gieo hạt đậu, máy còn đảm nhiệm các công việc khác như cày ải, cày ruộng nước, làm nhỏ đất gieo trồng cây vụ đông, bơm nước, vận chuyển nội đồng phục vụ khâu chăm bón và thu hoạch... “Với thao tác đơn giản, chỉ cần tháo bộ phận này ra, lắp bộ phận khác vào là đã đổi “tính năng” của máy” - ông Tuỳ cười.

Tâm sự với chúng tôi, ông nói: Nếu không có sự giúp đỡ về kỹ thuật nông học của Trung tâm Khuyến nông tỉnh Hà Tây thì cái máy của ông khó mà hoàn thiện được. Là một người hoạt động trong ngành cơ khí, ông không hiểu rõ được đặc tính của từng loại cây trồng. Chính những cán bộ của Trung tâm đã giúp ông điều đó.

Những ấp ủ của người... không vô dụng

Máy gieo hạt đậu tương tuy đã thành công nhưng vẫn chưa làm “ông đậu tương” Nguyễn Hữu Tuỳ thoả mãn. Ông còn đang ấp ủ nhiều ý định, “nhưng đầu tiên là phải tìm cách cho ra đời một chiếc máy gặt đập liên hợp với mục tiêu: Cải tiến bộ phận đập, làm nhẹ máy, dùng nguyên lý đập tuốt... Bộ phận cắt, di chuyển ở các loại vùng chiêm trũng, đồng bằng đã hoàn thiện, nhưng còn đang băn khoăn ở khâu hoàn thành bộ phận đập”... Ông đã đến Trường Đại học Nông nghiệp I Hà Nội đề nghị hợp tác với mong muốn hoàn thành bộ phận đập không theo nguyên lý trống đập, có chi phí thấp nhất, kết cấu gọn nhẹ để hợp lý việc gặt đập trên ruộng lúa nước Việt Nam .

Ông cho rằng như vậy “mới chỉ chứng minh được mình không vô dụng, không ăn bám vợ con chứ chưa làm được gì to tát cả”, nhưng với nhiều người, ông đã làm được một điều kỳ diệu, mang lại hiệu quả kinh tế đáng kể: Giúp nông dân tiết kiệm được thời gian, chi phí trong việc trồng cây vụ đông, cải thiện thói quen sản xuất manh mún, mở rộng diện tích cây trồng. Nhiều người dân ở các tỉnh xa cũng tìm đến, gọi điện đặt hàng mua máy gieo hạt đậu. Ông nói: Sẽ cố gắng cho ra hàng loạt máy gieo hạt đậu tương đúng thời điểm của vụ đông năm 2006 để phục vụ nhu cầu của nhân dân. Và ông đang cố gắng hoàn thành chiếc máy gặt đập liên hợp trước khi bắt đầu một ý tưởng mới đang thường trực trong đầu.

Nguồn: Tạp chí Hoạt động khoa học, số 4/2006