Điện gió Phương Mai: điện một đàng, gió một nẻo

Từ cuối năm 1996, Công ty Đầu tư và phát triển năng lượng, EDICO., Ltd. đã cử các chuyên gia sang Mỹ để tìm hiểu triển vọng phát triển điện năng từ nguồn năng lượng tái tạo.

• Sớm chớp thời cơ !

Trong chuyến thăm này, Đoàn đã đến Tiểu khu San Josethuộc Tiểu bang Californianơi có khí hậu gần giống với Việt Nam . Tại đây, Đoàn đã đến thăm Cánh đồng Gió nổi tiếng của Mỹ với hàng nghìn Tuabin – phát điện gió có công suất từ 33 – 150KW đang hoạt động.

Sau khi nghiên cứu, xem xét tình hình, Công ty EDICO đã nghĩ ngay đến khả năng có thể phát triển các trang trại gió ở Việt Nam, đặc biệt ở các vùng ven biển miền Trung Việt Nam.

Khi về nước, cùng với Hội Điện lực Việt Nam, Công ty EDICO đã tổ chức một cuộc Hội thảo về khả năng phát triển Năng lượng gió tại Việt Nam ngay tại Văn phòng Tổng Công ty Điện lực Việt Nam. Hội thảo này còn có sự tham gia của Công ty KENETECH (Hoa Kỳ), công ty quản lý cánh đồng gió ở tiểu bang California .

Sau đó, phối hợp với một số công ty trong nước, từ đầu năm 1997, công ty EDICO đã triển khai nghiên cứu các địa điểm của dự án Nhà máy Điện Gió tại miền Trung Việt Nam, trong đó có địa điểm tại Bán đảo Phương Mai – Quy Nhơn thuộc tỉnh Bình Định.

• Khó... nhưng vẫn quyết tâm đầu tư vào điện gió

Để xây dựng các dự án phong điện, vào đầu năm 1998, Công ty EDICO đã phối hợp với Viện Vật lý Địa cầu thuộc Trung tâm Khoa học Tự nhiên và Công nghệ quốc gia Việt Nam, lần đầu tiên tại Việt Nam đã thiết lập một Trạm khảo sát gió ở độ cao 40m tại bán đảo Phương Mai, huyện Phù Cát – Tuy Phước tỉnh Bình Định.

Tháng 10/2000, Hội đồng Thẩm định Quốc gia đã thẩm định kết quả quan trắc, thu thập số liệu trong toàn bộ quá trình vận hành trạm, nhất trí đánh giá công trình đạt kết quả tốt và đồng ý cho cung cấp số liệu theo tiêu chuẩn cấp quốc gia.

Như vậy, suốt 3 năm trời bỏ ra để quan trắc, Công ty EDICO cho rằng, đã có đầy đủ cơ sở khoa học để thiết lập Dự án khả thi của nhà máy Phong điện Phương Mai với đầy đủ các thông số, chỉ tiêu kỹ thuật-kinh tế cần thiết.

Về địa điểm, Công ty EDICO đã xác định được địa điểm đặt Nhà máy phong điện. Đó là tại phía Bắc bán đảo Phương Mai, thuộc vùng ranh giới giữa hai huyện Phù Cát và Tuy Phước, tỉnh Bình Định. Đây là vị trí thuận lợi về nhiều mặt, theo các chuyên của Công ty EDICO.

Tại vị trí trên, Nhà máy Phong điện Phương Mai được đặt gần hệ thống giao thông, cảng và các khu công nghiệp trong vùng. Điều đáng nói là, địa điểm trên nằm ngay trong vùng hướng gió lý tưởng. Trước mặt là biển, sau lưng là toàn bộ Đầm Thị Nai (một trong những đầm lớn nhất của Việt Nam ) và toàn bộ là cánh đồng rộng khoảng 500km2.

Theo Dự án, Nhà máy Phong điện Phương Mai phát triển theo 3 giai đoạn để nâng dần công suất phát điện. Ngay giai đoạn 1, Nhà máy có công suất 15.000 KW, sản lượng điện năng 39.000.000-49.000.000KWh/năm; vốn đầu tư dự kiến 14.053.000USD; giá bán điện 0.04USD/KWh, thời gian hoàn vốn 8-9năm. Các giai đoạn tiếp theo, Nhà máy sẽ nâng công suất phát điện lên 25-50 ngàn KW và đổ thêm vốn đầu tư vào...

Với số vốn đầu tư khá lớn ngay trong giai đoạn 1 là hơn 14 triệu USD (khoảng gần 200 tỷ đồng), Công ty EDICO đã tìm được nguồn vay vốn nước ngoài (Quĩ hỗ trợ DANIDA-Đan Mạch) 100%, lãi suất (0%). Thời gian trả chậm 10 năm.

Xem ra, mọi việc thuận lợi... Thế nhưng, Kỹ sư Vũ Mạnh Hà ngậm ngùi cho biết, giai đoạn tiếp theo là... vướng!

Vướng từ chính sách và... dậm chân tại chổ!

Để được vay vốn nước ngoài, điều kiện đầu tiên cần có là phải có một trong 4 Ngân hàng lớn của Nhà nước đứng ra bảo lãnh.

Điều này khiến các công ty ngoài quốc doanh không thể thực hiện. Trong khi dự án hoàn toàn đảm bảo có lợi cho xã hội, cho đất nước và cho cả quốc tế (góp phần giảm thiểu ô nhiễm môi trường toàn cầu).

Để giải quyết điều kiện hết sức bất hợp lý đó, Công ty EDICO buộc phải chấp nhận phương án liên doanh với một công ty quốc doanh nhà nước, và mời công ty đó tham gia làm chủ tịch hội đồng quản trị (HĐQT) để giải quyết vấn đề vay vốn.

Tháng 9/2000, Tổng công ty Cơ khí xây dựng (COMA) thuộc Bộ Xây dựng đồng ý tham gia và làm Chủ tịch HĐQT nhà máy Phong điện Phương Mai.

Tưởng vấn đề đã được giải quyết, Công ty EDICO đã xúc tiến liên hệ với công ty sản xuất Tuabin gió phát điện DEWIND của CHLB Đức để có thể lắp ngay và cho chạy thử nghiệm 1-2 máy DEWIND – D6-60/1250KW ngay trong năm 2001.

Nếu kế hoạch này được thực hiện, thì đến nay (6/2006), chắc chắn bán đảo Phương Mai đã có trên 100 máy lắp đặt, trên 100 MW điện gió đã được cung cấp cho Hệ thống điện Việt Nam. "Bán đảo Phương Mai hiện nay không thể vắng lặng như từ xa xưa vốn có..."- Kỹ sư Hà hình dung về Dự án Phong điện Phương Mai một khi nhà máy này đi vào hoạt động.

Thế nhưng lại nảy sinh khó khăn khác... Lần này là với đối tác Việt Nam....Sau khi rút tên không tham gia dự án vào cuối năm 2000 với tuyên bố: ‘’ Dự án không đảm bảo hiệu quả kinh tế”, thì 3 năm sau, cũng chính Tổng Công ty Xây dựng lai đề nghị tham gia Công ty Cổ phần Nhà máy Phong điện Phương Mai với danh nghĩa tham gia chủ chốt trong thành phần chủ đầu tư và giữ chức Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng giám đốc cho đến hiện nay.

Theo Kỹ sư Vũ Mạnh Hà thì, đến nay, mọi việc vẫn không thể tiến triển thêm do có sự trục trặc này...

... Tạo điều kiện để gió làm ra điện 

Hiện còn một dự án phong điện khác vẫn đang trong tình trạng dẩm chân tại chổ. Đó là Dự án nhà máy điện gió Tu Bông – Khánh Hoà 1. Đây là dự án B.O.T trong thời gian 20 năm của VENTIS-CHLB Đức. Địa điểm đặt nhà máy trên đồi cát tại gần chân đèo Cả, thuộc khu vực Tu Bông, huyện Vạn Ninh, tỉnh Khánh Hoà.

Theo dự án, công suất của nhà máy phong điện nói trên là 20MW (Đợt 1: 10MW). Tổng vốn đầu tư 17.384.000 USD. Điện năng sản xuất 35..000.000KWh/năm. Giá bán điện 0,05USD/KWh. Thời gian hoàn vốn 16 năm.

Dự án do Phân viện Thiết kế điện Nha trang lập tháng 7/1996, đã được Bộ Kế hoạch Đầu tư thẩm định và trình Chính Phủ trong tháng 5/1997. Tháng 9/1997, thay mặt Chính Phủ Việt Nam , Phó Thủ Tướng Trần Đức Lương đã phê duyệt dự án.

Đến nay, dự án vẫn chưa được triển khai, có thể do tính toán vốn đầu tư quá cao, suất đầu tư quá lớn (gần gấp 2 lần so với giá hiện nay). Do đó, khó thuyết phục các nhà tài trợ. Mặt khác, EVN không đồng ý ký hợp đồng mua điện với giá 0,05USD/KWh, mà chỉ đồng ý với giá mua là 0,04USD/KWh.

Tuy nhiên, không phải tất cả các dự án nhà máy phong điện đều trục trặc nếu có sự quan tâm nhiều hơn từ phía Nhà nước. Nhà máy điện gió huyện đảo Bạch long Vĩ – TP.Hải Phòng là một ví dụ cụ thể.

Đây là công trình do Công ty Đầu tư Phát triển Năng lượng phối hợp với Công ty Cổ phần Năng lượng sạch lập dự án từ tháng 12/2000. Nguồn vốn đầu tư: vốn ngân sách Nhà nước-Kinh phí Biển Đông.

Nhà máy đặt tại huyện đảo Bạch Long Vĩ, TP. HảI Phòng. Công suất 800KW. Tổng vốn đầu tư 873.500USD Suất đầu tư 1.091.880 USD/MW Điện năng sản xuất 4.204.800KWh/năm Giá bán điện 0,05USD/KWh ( 750VNĐ/KWh). Thời gian hoàn vốn 7 – 8 năm

Nhà máy điện gió Bạch Long Vĩ đã chính thức khởi công vào tháng 5/2003 ( Phó Thủ tướng Vũ Khoan tham dự) và làm lễ khánh thành vào tháng 10/2004 (Thượng tướng Lê Văn Dũng, Bí thư TW Đảng, Chủ nhiệm tổng cục Chính Trị-Bộ Quốc phòng tham dự).

Trong thực tế, Nhà máy đã vận hành an toàn... Năm 2005, đã có 3 cơn bão lớn, tốc độ gió đều vượt qua cấp 12 nhưng tuabin Gió-Phát điện vẫn vận hành an toàn.

Theo ý kiến của nhiều chuyên gia tại Hội thảo "Phát triển năng lượng bền vững ở Việt Nam", nếu các dự án nhà máy điện gió ở Việt Nam đều được tiến hành và thực hiện thành công như dự án điện gió Bạch Long Vĩ, thì nhiều dự án  nhà máy phong điện do ngành điện cùng với nhiều đơn vị khác lập, có tổng công suất từ 500MW-1.000 MW có cơ may trở thành hiện thực trong thời gian 2007-2010-2015.

Nguồn: vnn.vn