“Đại học đẳng cấp quốc tế”: Các nhà khoa học trong và ngoài nước trực tiếp tham gia

Ông Trần Xuân Giá, Trưởng ban Nghiên cứu của Thủ tướng chính phủ, Ủy viên Hội đồng Quốc gia giáo dục, Tổ trưởng Tổ Công tác xây dựng Đề án Đại học đẳng cấp quốc tế đã có cuộc trò chuyện với phóng viên Báo SGGP xung quanh những nội dung trên.

Nhà nước đầu tư ban đầu khoảng 100 triệu USD!

- Thưa ông, trong quyết định vừa qua của Thủ tướng “Về chủ trương và những định hướng lớn xây dựng ĐH đẳng cấp quốc tế của VN” (ĐHĐCQT) có ấn định thời gian Tổ Công tác phải trình Thủ tướng phê duyệt Đề án khả thi vào quý 1-2007. Vậy, các điều kiện để xây dựng ĐHĐCQT đã chín mùi?

- Trước hết, tôi muốn nhắc lại mục tiêu xây dựng ĐHĐCQT của VN đã được khẳng định trong quyết định của Thủ tướng Chính phủ là để “đạt trình độ đào tạo, nghiên cứu hàng đầu của nước ta, có khả năng cạnh tranh quốc tế; tạo mô hình trường đại học mới có tác dụng thúc đẩy, tạo động lực, làm bài học kinh nghiệm cho đổi mới hệ thống giáo dục đại học nước nhà”. Tôi nghĩ, ở nước ta hiện nay cũng đã có các điều kiện về nguồn nhân lực (nhà giáo, cán bộ quản lý, cán bộ nghiên cứu), cơ sở vật chất (địa điểm, nguồn thiết bị, sách vở) và đặc biệt là sự đồng thuận xã hội để xây dựng một ĐHĐCQT.

- Theo quyết định, “Chính phủ bảo đảm đầu tư ban đầu để xây dựng trường, đầu tư tập trung và dứt điểm”, vậy hướng đầu tư này sẽ được dự trù là bao nhiêu?

- Đầu tư cho giáo dục phải được xem là đầu tư phát triển, một lĩnh vực đầu tư mang lại hiệu quả kinh tế-xã hội cao nhất, lâu dài nhất. Với trình độ đạt được như hiện nay, nhà nước có đủ khả năng để đầu tư xây dựng một trường ĐHĐCQT với nguồn vốn ban đầu từ dự tính trên 100 triệu USD. Dự định Chính phủ sẽ đầu tư cho trường theo hợp đồng trọn gói và trường được thí điểm cơ chế hoạt động tài chính riêng. Ngân sách Nhà nước sẽ chiếm phần quan trọng trong chi thường xuyên, đặc biệt là trong 10 năm đầu.

- Như vậy Nhà nước sẽ “bao trọn gói” ngân sách?

- Trong quá trình phát triển, trường thực hiện nguyên tắc cạnh tranh theo cơ chế thị trường để thúc đẩy sáng tạo và phát triển, bên cạnh nguồn thu từ ngân sách Nhà nước, sẽ xác lập một nguồn tài chính đa dạng, ngày càng tăng, bao gồm: học phí; hợp đồng nghiên cứu, chuyển giao công nghệ; liên kết kinh doanh với các doanh nghiệp; quỹ hiến tặng (endowment); hợp tác, tài trợ nhân lực, vật lực từ các ĐH trên thế giới. Hợp tác quốc tế là vấn đề có tính sống còn đối với trường, ngay từ khi xây dựng đề án. Nhiều trường ĐH hàng đầu của Hoa Kỳ như Harvard, MIT, Rice... đã bày tỏ ý định hỗ trợ VN trong việc xây dựng ĐHĐCQT, trước hết là kinh nghiệm xây dựng trường.

- Đến giờ này chắc Tổ Công tác đã có một hình dung khá cụ thể về cơ sở vật chất của trường?

- Nếu chọn phương án xây dựng hoàn toàn mới, trường dự định được xây dựng trong khuôn viên trên 100 ha, với cơ sở vật chất, thiết bị, hạ tầng công nghệ thông tin, truyền thông, học liệu và những điều kiện vật chất, thiết bị khác bảo đảm chất lượng tương tự các ĐH hàng đầu trong khu vực, dù quy mô có thể nhỏ hơn.

Ban giám hiệu có thể là người nước ngoài!

- Chúng tôi rất quan tâm đến yếu tố “con người” trong ngôi trường đặc biệt này. Vậy thưa ông, làm thế nào trường tuyển được giảng viên có đẳng cấp quốc tế?

- Trường có đội ngũ giảng viên, nghiên cứu viên theo chuẩn quốc tế về quy mô, cơ cấu, chất lượng. Nguồn giảng viên của trường là các nhà khoa học và giáo dục hàng đầu trong nước, các nghiên cứu sinh tốt nghiệp xuất sắc từ các trường đẳng cấp cao trong và ngoài nước và các GS nước ngoài.

- Chính sách nào để “chiêu hiền đãi sĩ”?

- Dự định trường sử dụng cơ chế tài chính cạnh tranh, tổ chức Hội đồng tuyển chọn và phương thức phỏng vấn để tuyển dụng cán bộ, giảng viên. Trường chỉ ký hợp đồng làm việc trong khoảng 3-5 năm với các GS thông qua quy trình tuyển chọn theo thông lệ quốc tế. Để đảm bảo thu hút được những chuyên gia giỏi, mức lương của các GS tương đương với mức của các ĐH lớn trong khu vực.

- Còn đội ngũ quản lý trường có “đẳng cấp quốc tế” cũng không phải là chuyện nhỏ, tiêu chí nào để tuyển chọn?

- Cơ cấu khung quản lý nhà trường dự định gồm: Hội đồng trường, Ban giám hiệu, Hội đồng cố vấn, Hội đồng Khoa học-đào tạo và Ban Giám sát. Hội đồng trường gồm đại diện chủ sở hữu Nhà nước (Bộ GD-ĐT, Bộ KH-CN), đại diện cán bộ quản lý trường và mời một số người ngoài trường tham gia. Hội đồng trường thảo luận và quyết định các vấn đề và chính sách quan trọng liên quan đến định hướng đào tạo, quản lý và các quyết định lớn về đầu tư, nhân sự.

- Chúng tôi nghe nói ban giám hiệu có thể là người nước ngoài?

- Vâng, hiệu trưởng, phó hiệu trưởng có thể có cả người nước ngoài. Chúng ta đã có chủ trương thuê người nước ngoài làm giám đốc doanh nghiệp nhà nước thì việc thuê người nước ngoài làm hiệu trưởng một trường đại học cũng là điều bình thường và cần phải làm vì chúng ta còn thiếu nhiều kinh nghiệm. Vì vậy, dự định 5 năm đầu có thể mời chuyên gia có kinh nghiệm nước ngoài làm cố vấn cho hiệu trưởng (hoặc trực tiếp làm hiệu trưởng).

Ngay cả hội đồng cố vấn cũng có tính quốc tế: mời một số chính khách, nhà khoa học, giáo dục hàng đầu ở trong và ngoài nước nổi tiếng trên thế giới và trong khu vực tham gia. Hội đồng Khoa học- đào tạo cũng gồm các nhà khoa học trong và ngoài nước.

- Trong quá trình xây dựng đề án, các đối tác nước ngoài có tham gia?

- Trên cơ sở quyết định của Thủ tướng, chúng tôi sẽ mời các đối tác và chuyên gia trong và ngoài nước tham gia tư vấn xây dựng đề án khả thi. Các đối tác mời tham gia xây dựng đề án chủ yếu là các chuyên gia từ Hoa Kỳ, một số chuyên gia hàng đầu ở châu Âu, và những đối tác quan trọng khác từ Nhật, Pháp, Singapore..., và từ những nước có điểm xuất phát thấp tương tự Việt Nam như Trung Quốc, Ấn Độ...

- Cuối cùng, ông có thể giới thiệu về mô hình của trường?

- Trường đào tạo 3 cấp: đại học, cao học và tiến sĩ. Trong 5 năm đầu tiên, quy mô đào tạo của trường khoảng 1.000-1.500 sinh viên. Thời gian của các chương trình đại học-thạc sĩ-tiến sĩ là: 4-1-3năm. Trước mắt đào tạo một số ngành mũi nhọn về khoa học tự nhiên và công nghệ.

- Xin cảm ơn ông.

Nguồn: sggp.org.vn 29/6/2006