Liên hiệp các hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam
Thứ tư, 16/03/2011 17:54 (GMT+7)

Chất diệp lục

Chất diệp lục có ở đâu?

Chất diệp lục, hay diệp lục tố (chlorophyll), là sắc tố tạo ra màu xanh lục của lá cây, của một số tảo, như Tảo cầu (Chlorella), Tảo xoắn (Spirulina), và Vi khuẩn lam (Cyanobacteria). Theo nghĩa Hán Việt, cụm từ “diệp lục” có hai từ: “diệp” là lá, và “lục” là màu xanh lục. Diệp lục là chất có trong “thế giới xanh” ở quanh chúng ta, chúng có mặt trên khắp trái đất và có ý nghĩa quan trọng, bởi nó giúp cho cây xanh thực hiện sự quang hợp. Nếu thiếu chúng thì sự sống của muôn loài động vật nói chung, cũng như con người, không thể tồn tại.

Cấu tạo của chất diệp lục

Nhìn bên ngoài, lá cây xanh được “nhuộm” bởi một chất màu xanh lục đồng nhất, nhưng khi quan sát dưới kính hiển vi quang học, thấy sắc tố màu xanh này không phân tán đều mà nằm trong các vật thể rất nhỏ có màu xanh lục, nằm trong tế bào, gọi là lạp lục(Hình 1). Lạp lục ở thực vật bậc cao thường có dạng hình cầu, hình bầu dục, hình thấu kính hay hình thoi; kích thước từ 4 - 10 micromet (1 micromet = 1/1.000 mm). Quan sát chi tiết hơn nữa dưới kính hiển vi điện tử, thấy mỗi lạp lục được bao bọc bởi một màng kép; lớp màng ngoài nhẵn, lớp màng trong có những phiến mỏng nhô ra vào phía trong, trên đó có những hạt dẹt cực nhỏ xếp từng chồng như bát úp, nối các phiến lại với nhau ở chỗ này hay chỗ kia. Trong các hạt cực nhỏ đó mới chứa chất diệp lục, chất làm cho cây có màu xanh lục (Hình 3). Hàm lượng của chất diệp lục trong cây xanh chiếm khoảng 1% chất khô.

Về mặt hóa học, có ít nhất 5 loại diệp lục (a, b, c, d, e). Trong công thức cấu tạo chúng đều có nhân porphyrin, với một nguyên tử magiê (Mg) nằm ở trung tâm phân tử. Trong đó, chất diệp lục a (công thức C 55H 72O 5N 4Mg) và diệp lục b (C 55H 70O 6N 4Mg) là hai chất có trong thực vật bậc cao như các loại rau xanh, hoa lơ xanh… và Tảo xanh; chất diệp lục c1 (C 35H 30O 5N 4Mg), diệp lục c2 (C 54H 70O 6N 4Mg) có trong Vi khuẩn lam.

Hiện tượng quang hợp

Nhờ có chất diệp lục mà cây xanh mới thực hiện được sự quang hợp. Sử dụng năng lượng của ánh sáng mặt trời, các cây xanh chuyển hóa khí carbonic và nước, tạo thành các hợp chất hữu cơ (carbohydrat) giàu năng lượng, để tự nuôi cây (tự dưỡng) và tích lũy các sản phẩm hữu dụng khác mà con người cần dùng trong đời sống. Nấm mốc, động vật và con người không có chất diệp lục nên không thể tự dưỡng, mà chúng cần sử dụng chất dinh dưỡng từ bên ngoài (sinh vật dị dưỡng). Có thể nói, sự quang hợp là hiện tượng quan trọng nhất trên trái đất, có vai trò khởi đầu cho sự sống của sinh giới, là nguồn gốc của sự sống.

Mặc dù hiện tượng quang hợp có thể xảy ra ở bất kỳ cơ quan nào của thực vật có chứa chất diệp lục, nhưng bộ phận chủ yếu thực hiện quá trình này vẫn rụng hết thì cây xanh sẽ chết. Qua quá trình quang hợp của cây xanh, hàng năm, trên trái đất có chừng 100 tỷ tấn chất hữu cơ được hình thành, đồng thời phóng thích oxygen cung cấp cho quá trình hô hấp của cả thực vật và động vật, giữ sự cân bằng giữa oxy và CO2. Trong nông nghiệp, năng suất của cây trồng phụ thuộc vào sự quang hợp này.

Chất diệp lục và sức khỏe

Chất diệp lục có vai trò rất quan trọng đối với sức khỏe con người và có nhiều ứng dụng trong điều trị. Nó có tác dụng phòng ngừa yếu tố gây ung thư và chống độc, làm giảm tác dụng phụ đi kèm với điều trị u ác; làm thay đổi hệ vi khuẩn đường ruột, kích thích vi khuẩn ưa axit, loại vi khuẩn có lợi cho đường ruột; chống viêm nhiễm; viêm khớp; điều trị bệnh mụn rộp (herpes); làm giảm tỷ lệ chết của bệnh tụy thực nghiệm; giúp điều hòa lymphocyt T ở bệnh nhân viêm phổi, tăng cường thông số miễn dịch và chỉ số gốc tự do trong điều trị bệnh lao; giúp loại trừ độc tố qua gan; trị đái tháo đường týp 2; làm giảm cholesterol và chứng béo phì. Ngoài ra, chất diệp lục còn dùng để cải thiện hơi thở hôi tạo ra từ đường ruột, vệ sinh răng miệng, mùi cơ thể, mùi nước tiểu và phân; có khả năng sát khuẩn trong điều trị các bệnh do vi khuẩn kỵ khí gây ra, và các vết thương nhiễm khuẩn (trong kháng chiến trước đây, chất diệp lục được dùng làm thuốc sát khuẩn, giúp vết thương chóng lành).

Do chất diệp lục không độc, nên còn được dùng nhuộm màu xanh cho bánh kẹo, thực phẩm, mỹ phẩm, kem, si rô và xà phòng.

Chất diệp lục lấy ở đâu?

Ở nước ngoài, chất diệp lục được chiết xuất từ cỏ Linh lăng hay cỏ Ba lá (Medicago sativa L., họ Đậu). Còn ở Việt Nam, có thể dùng lá tre, nứa, luồng và nhiều loại cây xanh khác. Cũng có thể nuôi trồng Tảo xoắn, vì ngoài chất diệp lục, Tảo xoắn còn chứa nhiều chất dinh dưỡng quý giá (xem bài “Tảo xoắn”, TSK số 390, tr 14) và cũng có sẵn sản phẩm trên thị trường.

Xem Thêm

An Giang: 8 giải pháp thực hiện đột phá phát triển khoa học công nghệ
Đến nay, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh (Liên hiệp hội tỉnh) đã tập hợp được 40 hội, tổ chức thành viên với 9.554 hội viên cá nhân, trong đó có hơn 3.451 hội viên trí thức. An Giang xác định và đề ra mục tiêu về đột phá phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số (KHCN, ĐMST, CĐS) đến năm 2030.
Thanh Hoá: Hội thảo KH về giải quyết tình trạng thiếu lao động ở nông thôn, lao động trực tiếp tham gia SX nông nghiệp
Sáng ngày 27/5/2025, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh (Liên hiệp hội) phối hợp với Sở Khoa học và Công nghệ, Viện Nông nghiêp tổ chức Hội thảo khoa học với chủ đề “Giải pháp giải quyết tình trạng thiếu lao động sản xuất ở khu vực nông thôn, lao động có kỹ thuật, tay nghề cao trực tiếp tham gia sản xuất nông nghiệp, nhất là nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, nông nghiệp hữu cơ”.
Bình Thuận: Đẩy mạnh ứng dụng khoa học, công nghệ vào sản xuất
Sáng ngày 27/5, tại thành phố Phan Thiết, tỉnh Bình Thuận, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh phối hợp với Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh tổ chức hội thảo khoa học với chủ đề “Giải pháp đột phá trong ứng dụng tiến bộ khoa học, công nghệ vào thực tiễn quản lý và sản xuất trên địa bàn tỉnh Bình Thuận”.

Tin mới

An Giang: 8 giải pháp thực hiện đột phá phát triển khoa học công nghệ
Đến nay, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh (Liên hiệp hội tỉnh) đã tập hợp được 40 hội, tổ chức thành viên với 9.554 hội viên cá nhân, trong đó có hơn 3.451 hội viên trí thức. An Giang xác định và đề ra mục tiêu về đột phá phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số (KHCN, ĐMST, CĐS) đến năm 2030.
Đảng ủy LHHVN tổ chức Lễ trao huy hiệu Đảng và Hội nghị chuyên đề "Nước Việt Nam là một, dân tộc Việt Nam là một"
Ngày 3/6, tại Hà Nội, Đảng ủy Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (Liên hiệp Hội Việt Nam) đã tổ chức Lễ trao tặng huy hiệu Đảng đợt 19/5/2025 và Hội nghị chuyên đề Bài viết của Tổng Bí thư Tô Lâm "Nước Việt Nam là một, dân tộc Việt Nam là một".
Chủ tịch Phan Xuân Dũng tiếp và làm việc với Tham tán thương mại Đại sứ quán Iran
Ngày 30/5, tại trụ sở Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA), TSKH. Phan Xuân Dũng, Chủ tịch VUSTA đã có buổi tiếp và làm việc với ông Mohsen Rezaeipour, Tham tán thương mại Đại sứ quán Iran tại Việt Nam về vấn đề chuyển giao và hợp tác trong lĩnh vực công nghệ cao.
LHH Bình Định và Gia Lai trao đổi kinh nghiệm, hướng tới mô hình tổ chức phù hợp sau sáp nhập
Ngày 28/5, tại TP Pleiku đã diễn ra buổi làm việc và trao đổi kinh nghiệm giữa Liên hiệp các Hội KH&KT (LHH) tỉnh Bình Định và LHH tỉnh Gia Lai. Buổi làm việc do ông Lê Văn Tâm – Phó Chủ tịch Thường trực LHH Bình Định và ông Nguyễn Danh – Chủ tịch LHH Gia Lai đồng chủ trì.
Nâng cao nhận thức và năng lực ứng dụng AI trong truyền thông, báo chí
Ngày 29-5, Liên hiệp các Hội Khoa học và kỹ thuật Việt Nam (Liên hiệp Hội Việt Nam) đã tổ chức Chương trình tập huấn với chủ đề “Trí tuệ nhân tạo (AI) – Ứng dụng trong báo chí hiện đại”. Học viên tham dự tập huấn là các phóng viên, biên tập viên thuộc các cơ quan báo chí của các Tổ chức KH&CN, Hội ngành toàn quốc trong hệ thống.
Quảng Ngãi: Hội nghị thông tin, tuyên truyền cho đội ngũ trí thức tỉnh “Kỷ nguyên mới - Sứ mệnh và hành động”
Thực hiện Chương trình phối hợp công tác năm 2025, Liên hiệp hội tỉnh Quảng Ngãi phối hợp với Ban Tuyên giáo và Dân vận Tỉnh ủy tổ chức Hội nghị thông tin, tuyên truyền cho đội ngũ trí thức tỉnh Quảng Ngãi với chủ đề: “Kỷ nguyên mới - Sứ mệnh và hành động”
Quảng Bình: Hội nghị tập huấn Trí tuệ nhân tạo (AI) trong hành chính - công vụ - xã hội
Ngày 28/5, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Quảng Bình tổ chức Hội nghị tập huấn Trí tuệ nhân tạo (AI) trong hành chính- công vụ - xã hội cho 100 học viên là cán bộ, công chức, viên chức một số sở ngành, cơ quan Liên hiệp Hội và hội viên của các Hội thành viên.
Chủ tịch Phan Xuân Dũng chúc mừng Liên hiệp hội Hà Tĩnh nhân Kỷ niệm 30 năm thành lập
Sáng 26/5, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Hà Tĩnh (Liên hiệp hội) đã long trọng tổ chức Lễ kỷ niệm 30 năm thành lập (27/5/1995-27/5/2025). Dự lễ kỷ niệm có Chủ tịch Liên hiệp các Hội KH&KT Việt Nam Phan Xuân Dũng, Chủ tịch Ủy ban MTTQ tỉnh Trần Nhật Tân, đại diện các tỉnh bạn, các sở ngành tại địa phương và lãnh đạo, cán bộ nhân viên của Liên hiệp hội qua các thời kỳ.
Phát động hưởng ứng Ngày phòng chống tác hại của thuốc lá tại Phú Yên
Sáng qua 28/5, tại Trường đại học Phú Yên, Hội Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng tỉnh phối hợp với Hội Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng Việt Nam tổ chức lễ phát động hưởng ứng các hoạt động phòng chống tác hại của thuốc lá vì sức khỏe người tiêu dùng với thông điệp: “Phòng chống tác hại của thuốc lá bảo vệ thế hệ tương lai”, “Vì sức khỏe người tiêu dùng hãy nói không với thuốc lá”.