Giải Nobel Vật lý 2025 vinh danh 3 nhà khoa học người Mỹ

Vào lúc 16 giờ 45 phút ngày 7/10 (theo giờ Hà Nội), Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển công bố giải năm 2025 đã thuộc về 3 nhà khoa học người Mỹ John Clarke, Michel H. Devoret và John M. Martinis.

Các nhà khoa học được vinh danh vì "phát hiện ra hiệu ứng đường hầm lượng tử vĩ mô và lượng tử hóa năng lượng trong mạch điện". Họ đã sử dụng một loạt thí nghiệm để chứng minh rằng những đặc tính kỳ lạ của thế giới có thể được hiện thực hóa trong một hệ thống đủ lớn để cầm gọn trong lòng bàn tay.

Theo đó, hệ thống điện siêu dẫn của các nhà khoa học có khả năng "xuyên hầm lượng tử" chuyển từ trạng thái này sang trạng thái khác như thể xuyên thẳng qua một bức tường. Họ cũng chứng minh rằng hệ thống này hấp thụ và phát xạ năng lượng theo những lượng rời rạc có kích thước xác định, giống dự đoán của cơ học lượng tử.

Đây là giải thưởng thứ 2 được công bố trong mùa giải Nobel năm nay. Trước đó, chiều 6/10, ba nhà khoa học Mary E.Brunkow, Fred Ramsdell (cùng là người Mỹ) và Shimon Sakaguchi (người Nhật Bản) đã được xướng tên cho giải vì những khám phá đột phá về cơ chế dung nạp miễn dịch ngoại vi - yếu tố ngăn chặn hệ miễn dịch không gây tổn hại cho cơ thể.

Năm ngoái, giải Nobel Vật lý được trao cho 2 nhà khoa học tiên phong là John Joseph Hopfield (người Mỹ) và Geoffrey Everest Hinton (mang hai quốc tịch Anh-Canada, được mệnh danh là "Cha đẻ của AI") vì những khám phá "giúp phát triển học máy (machine learning) với các mạng nơron nhân tạo".

Đây cũng là những người đã đặt nền móng cho công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) đang làm thay đổi thế giới ngày nay.

Tính đến mùa giải Nobel năm 2025, đã có 119 giải thưởng Nobel Vật lý được trao, vinh danh 230 nhà khoa học trên khắp thế giới (47 cá nhân và 72 nhóm nghiên cứu), trong đó có 5 nhà khoa học nữ.

Tuần lễ Nobel 2025 sẽ tiếp tục với các giải: Hóa học (chiều 8/10), Văn học (chiều 9/10), Hòa bình (chiều 10/10) và Kinh tế (chiều 13/10). Mỗi giải thưởng bao gồm Huy chương Vàng, bằng chứng nhận và 11 triệu kronor Thụy Điển.

Lễ trao Giải Nobel sẽ diễn ra ngày 10/12, đúng vào ngày mất của nhà sáng lập giải - nhà khoa học Alfred Nobel.