Liên hiệp các hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam
Thứ tư, 05/07/2006 19:51 (GMT+7)

5 vị thuốc quý và 8 bài thuốc thông dụng từ cây tía tô

1- Tô Diệp , là lá tía tô, còn gọi là tử tô diệp. Có thể thu hái từ khi cây trưởng thành nhưng tốt nhất là lúc cây bẳt đầu ra hoa; hái về phơi khô ở nơi râm mát, thoáng gió. Tô diệp có tác dụng giải cảm lạnh, điều hòa chức năng tiêu hoá, an thai, giải độc tôm cua, mật cá. Tô diệp bào chế bằng mật (mật chế) có tính năng tương đối hoà hoãn, giải cảm mà không làm tổn thương nguyên khí, dùng trong trường hợp cơ thể vốn suy yếu lại bị cảm lạnh.

2- Tô ngạnh là cành tía tô. Có tác dụng điều hoà chức năng hô hấp, và bài tiết, làm mạnh dạ dày, chống nôn mửa, an thai. Đông y còn phân biệt cành già và cành non. Cành già (lão tô ngạnh) thu hái vào cuối mùa thu, cắt toàn bộ phần cây trên mặt đất, bỏ riêng lá, cành non và quả, để riêng những cành già. Cành non ( nộn tô ngạnh), thu hái vào cuối mùa hạ; cắt những cành nhỏ (lá để riêng dùng “làm tô diệp”).

3- Tô tử là quả chín của cây tía tô (thường gọi nhầm là hạt). Có tác dụng điều hoà hơi thở, chống hen suyễn, trừ đờm, nhuận tràng; dùng trong các trường hợp cổ họng bị nghẽn tắc, khó thở, ho suyễn, ngực đầy tức…

4- Tử tô bao là nụ tía tô có dược tính tương đối bình hoà, thường dùng chữa phụ nữ đang mang thai hoặc sau khi đẻ cơ thể suy nhược bị cảm lạnh.

5- Tô đầu là rễ và phần thân già ở sát gốc.

8 bài thuốc thông dụng từ cây tía tô

1- Cháo tía tô bạc hà : lá tía tô tươi 20g, lá bạc hà tươi 8g, gừng tươi 3 lát, gạo tẻ 40-60g. Cho gạo vào nồi đổ thêm nước nấu đến khi cháo chín, cho tía tô, bạc hà và gừng thái nhỏ vào đun sôi lại là được. Chia ra ăn trong ngày, ăn khi cháo còn nóng. Dùng cho trường hợp cảm lạnh kèm theo ho và khó thở.

2- Hương tô tán : Tô diệp (lá tía tô đã phơi khô) 120g, hương phụ (củ gấu đã đốt sạch lông) 120g, trần bì (vỏ quýt để lâu ngày) 60g, cam thảo 30g, tất cả các vị thuốc đem tán thành bột thô, trộn đều. Ngày uống 3 lần, mỗi lần dùng 9-10g bột thuốc, sắc với hai bát nước, đun cạn còn 1 bát, uống hết 1 lần khi thuốc còn ấm. Dùng trong trường hợp bị cảm lạnh, kèm theo tức ngực, đầy bụng, không muốn ăn uống.

3- Chữa phụ nữ bị động thai : dùng cành tía tô 12g, cát căn (củ sắn dây) 12g, sắc với 6 bát nước, sau khi sôi đun nhỏ lửa cho cạn còn 3 bát, chia ra làm 3 lần uống trong ngày vào lúc đói bụng.

4- Chữa khó thở, đờm nghẽn tắc trong cổ họngở người cao tuổi : dùng hạt tía tô, hạt cải thìa, hạt củ cải - ba thứ đều liều lượng bằng nhau, tán thành bột thô, trộn đều. Mỗi lần dùng 5-6g bột thuốc, đun sôi qua hoặc hãm nước sôi qua như pha trà uống; mỗi ngày uống 2-3 ấm. Với người đại tiện bị táo bón khi uống nên hoà thêm 1 thìa mật ong. Về mùa đông, trời lạnh, mỗi lần nấu hoặc hãm cho thêm 2–3 lát gừng sống.

5- Chữa ho nhiều đờm ở người già : dùng hạt tía tô, hạt cải bẹ - hai thứ bằng nhau; tất cả tán thành bột mịn, trộn đều. Ngày uống 2–3 lần, mỗi lần dùng 6-8g bột thuốc; đồng thời dùng lá táo chua 12g và dây tơ hồng 12g, sắc lấy nước làm thang (để chiêu thuốc).

6- Chữa sưng vú : dùng lá tía tô 1 nắm sắc lấy nước uống, đồng thời lấy bã thuốc đắp lên vú.

7- Chữa mụn cơm: dùng dao đã sát trùng cạo mụn cơm ra cho chảy máu; lấy bông sạch hoặc khăn sạch thấm sạch máu. Chú ý không để máu lan ra chỗ khác. Hái lá tía tô tươi, giã nát, đắp lên mụn cơm rồi dùng băng cố định lại. Cũng có thể dùng lá tía tô tươi vò nát và xát vào mụn cơm, ngày xát 2-3 lần, mỗi lần xát 5-7 phút. Làm như vậy vài ngày mụn cơm sẽ biến mất.

8- Ngộ độc, dị ứng do ăn cua, cá, sò, hoặc tiếp súc với nước lạnh : hái lá tía tô, giã nát, vắt lấy nước cốt, chia ra nhiều phần, cách khoảng nửa giờ uống 1 lần, mỗi lần uống 1 chén con (khoảng 30ml). Đồng thời lấy bã xát vào những chỗ ngứa; chú ý kiêng dầm nước và ra ngoài gió.

Nguồn: Thế giới trong ta, số250, 2/2006

Xem Thêm

Phát huy vai trò, trách nhiệm của đội ngũ trí thức trong sự nghiệp đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc
Ngày 25/6/2025, tại Tp. Huế, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (Liên hiệp Hội Việt Nam) chủ trì, phối hợp với Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật thành phố Huế (Liên hiệp Hội TP. Huế) tổ chức Hội thảo “Phát huy vai trò, trách nhiệm của đội ngũ trí thức để góp phần tích cực cho sự nghiệp đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc theo tinh thần Nghị quyết số 45-NQ/TW ngày 24/11/2023”.
An Giang: 8 giải pháp thực hiện đột phá phát triển khoa học công nghệ
Đến nay, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh (Liên hiệp hội tỉnh) đã tập hợp được 40 hội, tổ chức thành viên với 9.554 hội viên cá nhân, trong đó có hơn 3.451 hội viên trí thức. An Giang xác định và đề ra mục tiêu về đột phá phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số (KHCN, ĐMST, CĐS) đến năm 2030.
Thanh Hoá: Hội thảo KH về giải quyết tình trạng thiếu lao động ở nông thôn, lao động trực tiếp tham gia SX nông nghiệp
Sáng ngày 27/5/2025, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh (Liên hiệp hội) phối hợp với Sở Khoa học và Công nghệ, Viện Nông nghiêp tổ chức Hội thảo khoa học với chủ đề “Giải pháp giải quyết tình trạng thiếu lao động sản xuất ở khu vực nông thôn, lao động có kỹ thuật, tay nghề cao trực tiếp tham gia sản xuất nông nghiệp, nhất là nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, nông nghiệp hữu cơ”.
Bình Thuận: Đẩy mạnh ứng dụng khoa học, công nghệ vào sản xuất
Sáng ngày 27/5, tại thành phố Phan Thiết, tỉnh Bình Thuận, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh phối hợp với Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh tổ chức hội thảo khoa học với chủ đề “Giải pháp đột phá trong ứng dụng tiến bộ khoa học, công nghệ vào thực tiễn quản lý và sản xuất trên địa bàn tỉnh Bình Thuận”.

Tin mới

Sửa Luật Đất đai 2024: Đề xuất 2 phương án về bảng giá đất, bỏ "nguyên tắc thị trường"
Tại Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đất đai 2024, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đề xuất bỏ nguyên tắc thị trường trong xác định giá đất, thay vào đó Nhà nước đóng vai trò chủ thể xác định; đồng thời đề xuất 2 phương án khi xây dựng bảng giá đất...
Diễn đàn Dầu khí và Năng lượng 2025: Thúc đẩy hình thành hệ sinh thái năng lượng an toàn, hội nhập
Ngày 28/7, Diễn đàn Dầu khí và Năng lượng thường niên 2025 với chủ đề “Chuyển dịch năng lượng: Tầm nhìn và Hành động” đã diễn ra tại Hà Nội do Hội Dầu khí Việt Nam (Hội DKVN) phối hợp cùng Tập đoàn Công nghiệp - Năng lượng Quốc gia Việt Nam (Petrovietnam) tổ chức. Diễn đàn là một trong những sự kiện quan trọng Chào mừng Đại hội đại biểu Đảng bộ Petrovietnam lần thứ IV, nhiệm kỳ 2025-2030.
Đoàn công tác VUSTA tham dự Cuộc họp lần thứ 33 Đại hội đồng FEIAP tại Thái Lan
Từ ngày 23-25/7/2025, đoàn công tác của Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) do ông Nguyễn Quyết Chiến - Tổng Thư ký làm Trưởng đoàn đã tham dự Cuộc họp lần thứ 33 Đại hội đồng Liên đoàn các tổ chức Kỹ thuật châu Á - Thái Bình Dương (FEIAP) tại Bangkok, Thái Lan. Tham gia đoàn công tác có đại diện Ban Khoa học và Hợp tác quốc tế, Văn phòng VUSTA.
Chủ tịch VUSTA Phan Xuân Dũng dự Lễ kỷ niệm 50 năm thành lập Hội Khoa học Kinh tế Việt Nam
Hội Khoa học Kinh tế Việt Nam được thành lập ngay sau giải phóng năm 1975. Trong suốt 50 năm qua, Hội đã có nhiều đóng góp quan trọng cho hoạt động tư vấn chính sách đối với các vấn đề trọng đại của đất nước. Gần đây nhất là phản biện trong góp ý văn kiện Đại hội XIII và XIV của Đảng, các đề án tăng trưởng xanh, đường sắt cao tốc, quy hoạch vùng và dự thảo nhiều chính sách kinh tế quan trọng...
Lãnh đạo VUSTA tham dự Hội nghị IAS 2025
Đoàn công tác của Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) do PGS.TS Phạm Ngọc Linh, Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy, Phó Chủ tịch VUSTA, Giám đốc Ban Quản lý dự án Quỹ Toàn cầu - VUSTA về phòng, chống HIV/AIDS làm trưởng đoàn đã tham dự Hội nghị Khoa học quốc tế về phòng, chống HIV/AIDS 2025 (Hội nghị IAS 2025) tại Rwanda từ ngày 12/7 đến ngày 17/7/2025.
Thắp nến tri ân nhân Kỷ niệm 78 năm Ngày Thương binh Liệt sĩ
Ngày 24/7, nhân kỷ niệm 78 năm Ngày Thương binh - Liệt sĩ (27/7/1947–27/7/2025), Đoàn TNCS Hồ Chí Minh Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam phối hợp cùng Đoàn Thanh niên Hội Nhà báo Việt Nam và Liên minh Hợp tác xã Việt Nam trang trọng tổ chức Chương trình “Thắp nến tri ân” tưởng niệm các Anh hùng liệt sĩ tại Nghĩa trang Mai Dịch (Cầu Giấy, Hà Nội).