Tranh luận gay gắt dự án Luật Biểu tình

Đại biểu Hoàng Hữu Phước (TP.HCM) mở màn với đề nghị “Quốc hội loại bỏ luật lập hội và luật biểu tình khỏi danh sách dự án luật suốt nhiệm kỳ Quốc hội khoá XIII này”.

Theo ông Phước, biểu tình trong tiếng Anh là “Demonstration” – tức là luôn để “chống chính phủ nước mình hay một chủ trương của chính phủ nước mình”. Mở rộng hơn, ông nói “còn tập hợp đông người để bày tỏ sự ủng hộ nước mình hay ủng hộ một chủ trương của chính phủ nước mình, gián tiếp biểu thị sự không đồng tình đối với chính phủ nước khác thì đó là đức tin hoặc cuộc tuần hành biểu dương lực lượng”.

Từ cách hiểu đó, ông Phước đặt câu hỏi: “Việt Nam có cần cho cuộc biểu tình chống Chính phủ Việt Nam hay không, chống các chủ trương, chính sách, đạo luật của Chính phủ Việt Nam hay không?” Ngay từ đầu, ông cho là không cần, nên câu hỏi tiếp theo, theo cái logic của ông là “Nếu không cần tại sao lại đưa dự án luật biểu tình, nói rồi nói mãi như thể nó là khuôn vàng, thước ngọc để đo chiều cao, chiều rộng, chiều dài, chiều sâu của cái gọi là tự do dân chủ?”

Theo ông, “cái Việt Nam cần, có thể là những quy định về đức tin, về tuần hành đông người. Nhưng liệu Quốc hội có nên dành ra hai năm và bao tiền của của nhân dân để soạn ra dự án luật đức tin hay luật tuần hành hay không?”

Vị đại biểu này kể rằng, khi đi ngang qua vài “cuộc tập hợp đông người” gần đây ở TP.HCM chống đường lưỡi bò, ông đã nghe những người bị kẹt xe lớn tiếng “nguyền rủa, thoá mạ, văng tục đầy đe doạ những người đang tập hợp mà ta gọi là biểu tình ấy”. “Sự giận dữ này có thể sẽ biến thành gây hấn, bạo loạn, đánh nhau giữa vài nhóm người biểu tình và chống biểu tình, chưa kể những cuộc tập hợp đông người ngoài trời ấy có xâm hại quyền tự do đi lại của người dân”, ông tỏ ra lo lắng.

“Dự án luật biểu tình đã tham vấn ý kiến, nguyện vọng của cử tri hay chỉ vì một nhóm nhỏ vài chục, vài trăm sinh viên, học sinh, những người chưa là những công dân có thu nhập, có việc làm?”, ông lại đặt câu hỏi và lần này tự tin trả lời: “Đa số công dân sẽ không ủng hộ luật biểu tình vì bản chất dễ bị tổn thương và dễ bị lợi dụng gây ra biến loạn”.

Phản ứng với quan điểm cho rằng ở nước ngoài vẫn tổ chức biểu tình thì Việt Nam cũng sẽ làm được, ông Phước lần lượt nêu dẫn chứng các cuộc biểu tình xảy ra ở Anh, ở Mỹ vừa qua và kết luận, hầu hết đều biến thành bạo loạn và làm ô danh đất nước.

"Việt Nam chưa phải là siêu cường kinh tế để có thể đài thọ cho một sự ô danh", ông Phước chốt lại bài phát biểu đanh thép của mình.

Sau đó, trao đổi với báo chí trong giờ giải lao, ông Phước còn “thề” nếu có một cuộc trưng cầu dân ý về chuyện này, thì ông sẽ tự bỏ tiền túi đi khắp đất nước “để làm công tác tư tưởng, thuyết trình với người dân về an nguy của tổ quốc thế nào, nếu có biểu tình xảy ra”.

Rất nhiều đại biểu cũng tán thành ý kiến ông Phước. Chẳng hạn, đại biểu Huỳnh Thế Kỳ (Ninh Thuận) nhìn nhận việc một bộ phận quần chúng ở TP.HCM và Hà Nội xuống đường phản đối đường lưỡi bò là có “động cơ tốt” song còn cả “vấn đề sâu xa” ở đằng sau thì phức tạp hơn nên ông “thống nhất” với đại biểu Phước là “chưa nên ra luật biểu tình trong thời điểm hiện nay”.

Đại biểu Nguyễn Thanh Tùng (Bình Định) cho rằng “cần phải tính toán thời điểm ban hành cho nó phù hợp”, bởi theo ông hiểu thì “biểu tình có hai mặt là ủng hộ và phản đối, nhưng thường người ta nói đến biểu tình là nói đến phản đối, chống đối là chính”.

Đại biểu Đặng Ngọc Nghĩa (Thừa Thiên – Huế) thì đề nghị nên tăng cường “đối thoại để tránh… biểu tình, có luật biểu tình thì vô hình trung có thể thành... chống chế độ”.

Trái với các quan điểm trên, đại biểu Dương Trung Quốc lại đánh giá rất cao việc đưa dự án Luật Biểu tình vào chương trình xây dựng luật của QH khóa XIII.

Ông tỏ ra giận dữ trước nhận định “đa số công dân sẽ không ủng hộ luật biểu tình” của ông Phước. Thậm chí, ông còn nặng lời khi gọi “những phát biểu thế là xúc phạm người dân” và “khuyên” đại biểu Quốc hội không nên nhân danh nhân dân mà hãy đại diện cho cá nhân của mình thôi đã, “trừ khi có uỷ nhiệm (của nhân dân) hoặc có điều tra định lượng để nói người dân phản đối cái đó”.

Sau câu vào đề, đại biểu Quốc khẳng định, chúng ta đang được hưởng Ngày Quốc tế lao động là thành quả của cuộc đấu tranh của những người lao động ở Chicago (Mỹ) từ những thế kỷ trước. Chúng ta tự hào rằng trong lịch sử cách mạng Việt Nam, hạt nhân lãnh đạo là những người cộng sản biết tập hợp lực lượng quần chúng đấu tranh đòi tự do, cơm áo, hòa bình...

Ông Quốc nhắc lại bản Sắc lệnh 31 ban hành 11 ngày sau khi nước Việt Nam dân chủ cộng hoà thành lập, theo đó nội hàm của quyền “biểu tình” đã xuất hiện. Văn bản này viết rằng “công dân Việt Nam có quyền tự do ngôn luận, tự do xuất bản, tự do tổ chức hội họp, tự do tín ngưỡng, tự do cư trú đi lại trong nước và ra nước ngoài.

Theo ông, dù Hiến pháp năm 1946 không có hai chữ “biểu tình” nhưng điều đó đã được giải thích từ sắc lệnh trước đó: tự do hội họp là nguyên tắc của chế độ dân chủ cộng hoà nhưng trong tình thế đặc biệt cần phải xem xét kiểm soát các cuộc biểu tình để tránh những sự bất trắc ảnh hưởng đáng tiếc đến việc nội trị hay ngoại giao”. Rồi sau đó, chữ “biểu tình” đã được đưa vào trong chính văn, ở chương 3, điều 58 của Hiến pháp năm 1959 khi bàn về quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân.

Vì vậy, ông Quốc cho rằng chuyện biểu tình “phải nhìn từ hai góc độ: quyền cơ bản của người dân và công cụ hành pháp để thực thi, chứ nếu chỉ nhìn một mặt thì chỉ thấy mặt hỗn loạn”.

Liên tưởng những cuộc tụ tập đông người, biểu tỏ thái độ của người dân vừa qua với thời kỳ Đổi mới, với những hiện tượng diễn ra ở tỉnh Thái Bình, ông Quốc cho rằng nếu quan niệm đơn giản như đại biểu Phước thì chỉ có cách dẹp bỏ.

“Nhưng chính lúc đó các nhà lãnh đạo sáng suốt của Đảng đã trực tiếp đi vào tận tâm bão tìm hiểu, thấy hai mặt của vấn đề, có những yếu tố kích động nhưng cũng có những yếu tố thực tế, có vấn đề trong bộ máy lãnh đạo cầm quyền, vì vậy dẫn đến điều chỉnh một cách thích hợp”, ông Quốc phân tích.

Đại biểu này bày tỏ quan điểm: bây giờ chúng ta đang chứng kiến những sự kiện trong quá trình hội nhập thế giới, việc biểu tỏ thái độ của người dân là cần thiết, nó có nhiều diễn đạt khác nhau, nhiều hình thức khác nhau, việc tụ tập đông người thực chất là biểu tình, để có ứng xử thích hợp thì “ta nên nói đúng tên của nó”. Cách ứng xử đó, theo ông, là ban hành luật biểu tình.

“Người dân mong muốn rằng những tình cảm, cách thể hiện của họ đúng lúc, đúng chỗ, nói cách khác là có luật. Luật biểu tình là một công cụ để chúng ta điều chỉnh, chúng ta bảo đảm những yếu tố tích cực của nó và chúng ta bảo đảm quyền của người dân”, ông Quốc nói. “Chính bởi vì không có luật nên mới dẫn đến tình trạng hỗn loạn”, ông nhấn mạnh.

Theo ông, Luật biểu tình là một công cụ để điều chỉnh, bảo đảm những yếu tố tích cực và quyền của người dân.

"Không phải tự nhiên mà Thủ tướng cũng đã rất chủ động đề cập đến việc đề nghị đưa vào chương trình luật pháp của chúng ta về biểu tình. Tôi nghĩ Quốc hội hết sức thận trọng. Phát biểu như thế là xúc phạm đến chính người dân. Chính vì thế càng thấy chúng ta cần phải có Luật biểu tình càng sớm càng tốt. Đây là luật rất nhạy cảm, khó khăn, phải có lộ trình thận trọng, nhưng không vì thế mà phủ nhận để biến chúng ta thành một ốc đảo dị thường", ông Quốc kết luận.