Thổ dân Amazon phản đối những con đập khổng lồ

Hiện, trên lãnh thổ Brazil có 346 đập thủy điện lớn nhỏ, ngoài ra 70 đập đang được xây dựng và 159 dự án đập thủy điện khác đang chờ cấp phép. Komuru Txicao, một thổ dân uy tín của một bộ tộc ở Xingu, bang Mato Grosso bức xúc: “ Nếu người ta tiếp tục xây các con đập, chúng tôi sẽ chẳng còn cá để mà bắt. Chúng tôi không cần điện. Với các bộ tộc ở đây thì cá, nguồn nước và đất đai mới là những thứ thiết yếu”.

Một số dự án thủy điện do Chính phủ Brazil đầu tư có quy mô rất lớn. Đập thủy điện Belo Monte được dự toán kinh phí lên tới 4 tỷ đô la Mỹ chắnngang dòng sông Xinguvề phía Pavuru. Đây là đập thủy điện lớn thứ 3 trên thế giới, có công suất 11.0000 MW. Chính phủ Brazil cho rằng Belo Monte là món quà vô giá thiên nhiên ban tặng cho nước này đểxây dựng một nhà máy thủy điện “hoành tráng” nhất nước. Tuy nhiên, điều này gặp rất nhiều sự phản đối của dư luận, cho rằng sẽ phá hủy hệ sinh thái, các khu rừng nguyên sinh và làm ảnh hưởng nghiêmtrọng đến cuộc sống của các bộ tộc đã cư ngụ lâu đời ở đây. Đối với Komoru và những thành viên trong bộ tộc của ông, lo lắng nhất là hàng loạt đập thủy điện được xây dựng xung quanh khu vực Vườn quốcgia Xinguở bang Mato Grosso. Họ sợ rằng những con đập khổng lồ này sẽ ngăn nước từ con sông Xingu(phụ lưu lớn nhất của sông Amazon) chảy xuống các nhánh sông của nó.

Theo Cơ quan điện lực quốc gia Brazil(Aneel), 4 đập thủy điện: Paranatinga II, Culuene, ARS và Ronuru đang hoạt động ở gần vườn quốc gia Xingu, 1 con đập khác là Paranatinga I đang chờ cấp phép và sẽ được triển khai trong thời gian tới. Aneel cho biết, hiện 13 đập thủy điện đang được xây dựng tại bang Mato Grosso, 19 dự án đập khác đang được xem xét. Chính phủ cho rằng, những đập thủy điện này sẽ góp phần to lớn để thực hiện cuộc cách mạng nông nghiệp ở miền Tây và đưa điện lưới về các vùng nông thôn hẻo lánh. Những năm gần đây, các cơ quan năng lượng Brazil tự hào khi đưa điện về tận những nơi xa xôi nhất thuộc khu vực Amazon. Thậm chí, tháng 4 – 2009, hệ thống mạng Internet không dây đã được lắp đặt tại Pavuru, một trong 30 ngôi làng nhằm trong Vườn quốc gia.

Tuy nhiên, rất nhiều người dân lại không tỏ ra hào hứng với những gì họ đang được thụ hưởng do nguồn điện lưới mang lại. Không những thế, họ còn lớn tiếng phản đối việc xây dựng các đập thủy điện, nơi tổ tiên họ đã sống yên bình hàng trăm năm nay. “ Các con đập thủy điện ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống của chúng tôi. Họ đang chặn tất cả các con sông lại”, người dân bức xúc. Họ cho rằng, các con đập sẽ không cho tôm cá ngược thượng nguồn, điều này đe dọa nghiêm trọng tới nguồn thực phẩm chính của những thổ dân Anh – điêng nơi đây.

Vào tháng 3 – 2009, 8 công nhân nhà xây đập thủy điện tại khu vực Pavuru đã bị thổ dân bắt làm con tin trong 5 ngày. Số này chỉ được thả khi chính quyền tới thương thuyết can thiệp. Rất nhiều xung đột tương tự cũng đã xảy ra trên các khu vực có dự án làm đường, xây đập thủy điện và các công trình hạ tầng khác phục vụ khai thác nguồn thủy điện trên khắp vùng Amazon. Ngoài những người dân trong khu vực lên tiếng để bảo vệ chính cuộc sống của họ, còn rất nhiều nhà khoa học và dư luận trong nước và quốc tế phản đối nhằm bảo vệ khu rừng nhiệt đới lớn nhất thế giới này. Tháng 5 – 2009, ngay tại công trường con đập khổng lồ Belo Monte, 1 kỹ sư của Công ty năng lượng Brazil Eletrobras đang thuyết trình về công trình này đã bị đám đông thổ dân tấn công. Tổng thống Brazil Luiz Inácio Lula da Silva đã phải chỉ đạo để làm bớt lo ngại về tiến trình xây dựng con đập và cam kết sẽ đảm bảo hài hòa quyền lợi của người dân.

Chứng kiến những cam kết tương tự đối với người dân nơi có đập thủy điện từ những năm 1960, ông Melobo, 60 tuổi, một pháp sư vùng Ikpeng nói rằng, ông e lịch sử sẽ lặp lại. “ Họ đang phá hủy cuộc sống của thổ dân Anh – điêng”. Ông Melobo đứng trên bờ sông Xingunói bằng giọng Bồ Đào Nha nặng trịch: “ Nguồn nước, đất đai của người Anh – điêng đang bị hủy hoại. Chúng tôi không cần tiềng và những thứ vô giá trị đó. Chúng tôi chỉ cần đất đai của mình”.