Thế giới nín thở dõi theo Nhật Bản

Đám mây đen mang tên Fukushima

Tình hình tại Fukushima hiện đang ngày càng trở nên trầm trọng. Mức độ phóng xạ phát ra ngày 15/3 cao tới mức, mặc dù làm việc tại phòng điều khiển cách lò phản ứng hạt nhân khá xa nhưng các kỹ sư đã tỏ ra mệt mỏi vì nhiễm xạ. Sau khi xả áp các lò phản ứng, gây nổ, 15 trong tổng số 50 công nhân tại nhà máy Fukushima I đã bị thương, theo một quan chức của Tepco, tập đoàn điện phụ trách quản lý và khai thác nhà máy này.

Được biết lò phản ứng nguyên tử của nhà máy Fukushima I do Công ty General Electric chế tạo cách đây gần nửa thế kỷ và bây giờ được coi như đã lỗi thời. Biến cố nguyên tử đang xảy ra ở Nhật Bản cho đến nay chưa tới mức độ nguy hiểm nhưng đã làm toàn thế giới quan tâm, nhất là ở những nước đã có hay sẽ xây dựng các nhà máy điện nguyên tử.

Các nước châu Âu, trong số đó có Pháp là quốc gia mà 75% điện lượng sản xuất từ những nhà máy nguyên tử đang theo dõi sát tình hình để tìm phương cách hành động thích ứng. Thủ tướng Đức, bà Angela Merkel cho lệnh tạm ngưng hoạt động 7 nhà máy đã xây dựng từ trước năm 1980 để kiểm tra lại tình trạng an ninh. Trung Quốc hiện có 13 nhà máy điện nguyên tử và đang tiến hành dự án xây dựng thêm 25 nhà máy khác từ nay đến năm 2020, nói rằng sẽ tiếp tục như kế hoạch và rút kinh nghiệm Nhật Bản để thực hiện những biện pháp an toàn chặt chẽ.

Kế hoạch 150 tỉ USD phát triển điện nguyên tử của Ấn Độ lâm vào tình thế khó có thể thực hiện đầy đủ với những sự chống đối từ trước và được tăng cường do vụ khủng hoảng ở Nhật. Các quan sát viên cho rằng chương trình này sẽ phải chậm lại ít nhất là 10 năm.

Mỹ có 104 nhà máy phát điện nguyên tử. Riêng California là tiểu bang nhiều động đất nên có những dư luận lo ngại về nhà máy điện nguyên tử San Onofre. Tuy nhiên, giới chuyên môn cho rằng, nhà máy San Onofre đã có đủ biện pháp đề phòng như thiết kế chịu đựng được động đất mạnh 7.0 độ Richter và một bức tường cao ngăn sóng thần.

Những người cảm tử đang cứu Nhật Bản khỏi thảm họa hạt nhân

Lực lượng phòng vệ Nhật Bản chuẩn bị làm sạch một vùng nhiễm phóng xạ tại Nihonmatsu.

Tờ Le Figaro của Pháp coi họ là những người hùng thực sự. Những công nhân này đang đánh đổi cả mạng sống để cứu nước Nhật, nói xa hơn một chút là cứu nhân loại khỏi một thảm họa hạt nhân kiểu như Chernobyl tại Ukraina năm 1986. Khi chưa xảy ra thảm họa, có khoảng 800 công nhân và kỹ sư làm việc tại nhà máy điện nguyên tử Fukushima số 1, nằm cách thủ đô Tokyo 250km về hướng đông bắc, nhưng phần lớn đã được sơ tán khỏi đây khi lò phản ứng hạt nhân phát nổ.

Suốt từ đêm 12/3 đến nay, ngày cũng như đêm, những con người quả cảm này đã không ngừng nghỉ, thậm chí ngay cả trong đêm tuyết rơi khá dày. Mục tiêu của họ là bằng mọi giá phải tránh không cho lõi của các lò phản ứng hạt nhân tại nhà máy điện nguyên tử Fukushima tan chảy. Khi xảy ra thảm họa động đất, có 4/6 lò phản ứng của Fukushima I đang hoạt động, 2 lò còn lại đã ngưng trước khi động đất xảy ra.

Ngay khi động đất xảy ra, 4 lò phản ứng của Fukushima I theo cơ chế tự động ngưng hoạt động. Tuy nhiên, việc ngưng một lò phản ứng hạt nhân không đơn giản mà nó đòi hỏi thời gian và phải có một hệ thống làm giảm nhiệt. Nếu không thì nhiệt độ tăng dần, thiêu hủy vật liệu bảo vệ lò phản ứng và nổ tung như một quả bom nguyên tử. Đây là cơn ác mộng đã xảy ra tại Chernobyl năm 1986 mà Nhật Bản và cả thế giới muốn tránh bằng mọi giá.

Phóng xạ tại nhà máy điện này sau 6 vụ nổ đã lên tới mức gây nguy hại cho sức khỏe con người. Phóng xạ sau hai vụ nổ và cháy ở lò số 2 và 4 có lúc đã tới 800 lần cao hơn mức bình thường, gió có thể đưa các luồng hơi phát tán ra ngoài và đi xa. Tại Tokyo, mức phóng xạ đo được cao hơn bình thường 20 lần, nhưng chưa phải là nguy hiểm. Các công nhân này ở lại liên tục bơm nước biển vào các lò phản ứng vì hệ thống làm nguội của nhà máy bị hư sau khi xảy ra trận động đất và sóng thần. Họ đã buộc phải cho thoát ra một số hơi phóng xạ từ các lò phản ứng để ngăn không cho áp suất gia tăng, tình trạng có thể gây ra một thảm họa hạt nhân khủng khiếp.

Để hiểu được những vụ nổ vừa qua tại nhà máy Fukushima I, có lẽ cần phải biết điều gì đang xảy ra bên trong nhà máy này và liệu đó có phải là những vụ nổ nguyên tử khi mà các đài truyền hình cho chiếu cảnh những đám mây bốc lên từ nhà máy. Lò phản ứng hạt nhân ở Fukushima I gồm 4 lớp. Ngoài cùng là lớp vỏ bọc không khép kín bằng bê tông, kế đến là lớp lòng lò bằng kim loại và bê tông dày hàng chục cm, kín. Lớp thứ 3 là ruột lò được làm bằng kim loại đặc biệt và chứa nước với các van xả đặc biệt vì nó chứa lõi lò (tức các thanh nhiên liệu, thông dụng nhất là uranium, có độ phóng xạ cao và nguy hiểm cho con người).

Các lò phản ứng hạt nhân ở Fukushima I thuộc loại "nước sôi" (Boiling Water Reactor) dùng nước tạo thành hơi đồng thời để điều hòa nhiệt độ trong ruột lò. Nhiệt lượng do phản ứng hạt nhân trong ruột lò làm cho nước sôi tạo thành hơi quay turbine của máy phát điện và hơi này được làm nguội thành nước rồi quay trở lại ruột lò.

Các nhân viên làm việc trong khu vực nhà máy điện hạt nhân Fukushima I

Thực tế thì ruột lò đã tan chảy một phần khiến một lượng  nhỏ phóng xạ thoát ra lòng lò. Lúc này các kỹ sư Nhật quyết định mở van ruột lò để giảm áp suất khiến hơi nước chứa phóng xạ tràn đầy ra lòng lò. Kế tiếp, các nhân viên kỹ thuật cho mở lòng lò để điều áp. Hành động này đồng nghĩa với việc giải phóng một lượng bụi phóng xạ ra bên ngoài môi trường, chủ yếu là cesium 137, iodine và strontium. Nhưng khi xả lòng lò ra, lượng khí hydro tinh chất (sinh ra từ phản ứng giữa nước với ruột lò) ra bên ngoài không khí gặp khí oxy lập tức phát nổ, phá toang nóc lớp vỏ bọc ngoài cùng.

Như vậy có thể thấy, những vụ nổ ở 4 lò phản ứng hạt nhân của nhà máy Fukushima I là những vụ "nổ tốt", mặc dù nó giải phóng một lượng bụi phóng xạ đáng kể nhưng sẽ là thảm kịch nếu để ruột lò phát nổ. Tiếp sau bước giảm áp suất cho lò, các nhà chức trách Nhật đã cho bơm nước biển vào lòng lò với hy vọng làm nguội ruột lò từ đó kiểm soát được tình hình.

Khâm phục trước hành động can đảm của 50 công nhân và kỹ sư hiện đang vật lộn với tử thần, ngày 14/3, Giám đốc Tổ chức An toàn năng lượng hạt nhân Pháp đã gửi lời động viên và "chia buồn" sâu sắc. 50 người đang làm việc tại nhà máy Fukushima I đã phơi nhiễm trong suốt mấy ngày qua trong một môi trường phóng xạ cực kỳ nguy hiểm.

Còn nhớ trong thảm họa tại Chernobyl cách đây 25 năm, hàng chục người "cảm tử" đã chết sau thảm họa gần một tháng. Những người bị nhiễm phóng xạ nặng nhất là những người cứu hộ đầu tiên có mặt tại hiện trường và những phi công lái máy bay trực thăng cứu hỏa bên trên nhà máy điện nguyên tử bị nổ. Chả thế mà kể từ hôm 13/3, máy bay và trực thăng cũng được yêu cầu tránh xa khu vực Fukushimavà các chiến hạm Mỹ đến trợ giúp công tác cứu trợ nạn nhân sóng thần được chuyển sang bờ biển phía tây đảo Honshu.