Thận trọng khi chọn và dùng Salbutamol

- Dạng uống: nồng độ đỉnh trong máu đạt được sau 2 – 3 giờ. Khoảng 50% lượng thuốc uống chuyển thành dạng không có hoạt tính do bị chuyển hoá ở gan. Sinh khả dụng tuyệt đối chỉ còn khoảng 40%. Khởi phát hiệu lực chậm, không mạnh, chỉ có thể dùng cắt cơn hen nhẹ.

- Dạng tiêm tĩnh mạch: Thuốc đi thẳng vào máu, đạt nồng độ cao ngay trong máu. Phần lớn ở dạng có hoạt tính. Sinh khả dụng tuyệt đối cao hơn dạng uống. Khởi phát hiệu lực nhanh, mạnh, dùng cắt cơn hen nặng.

- Dạng hít: Thuốc tác dụng trực tiếp lên cơ trơn phế quản nên khởi phát hiệu lực sớm (chỉ sau 2 – 3 phút, tối đa trong 15 phút), mạnh, kéo dài tới 3 - 4 giờ. Dạng thuốc hít là thuốc chủ lực dùng cắt cơn hen nặng.

Độc tính của thuốc thay đổi theo dạng dùng

- Dạng uống và tiêm: Salbutamol làm giãn cơ trơn mạch máu, gây hạ huyết áp, nếu hạ huyết áp nhiều có thể gây truỵ mạch, làm giãn cơ trơn của cơ xương gây run đầu ngón tay, chuột rút. Các tác dụng phụ này lệ thuộc vào liều dùng.

Salbutamol làm giãn cơ trơn tử cung nên được chuyên khoa sản ứng dụng trong việc chống doạ sẩy thai. Khi điều trị hen, tính năng này sẽ không lợi cho người có thai nên tránh dùng.

Hiếm nhưng cũng có khi salbutamol gây phản ứng quá mẫn trên một số người (phù mạch, co thắt phế quản, hạ huyết áp).

Salbutamol ít tác dụng trên thụ thể beta -1 (có ở cơ tim) nếu dùng đúng liều nhưng nếu dùng liều tăng lên và/ hoặc kéo dài thì sẽ làm nhịp tim nhanh, đánh trống ngực. Người có các bệnh: tim, cường giáp, đái tháo đường, rối loạn nhịp thất, rối loạn tuần hoàn động mạch vành, cao huyết áp (thường có nguy cơ tim mạch) không nên dùng salbutamol chữa hen.

Salbutamol làm giãn phế quản nhưng ở một số người, cơ thể có thể phản ứng lại bằng cách gây ra phản ứng nghịch thường làm co thắt phế quản, nếu không cấp cứu kịp thời có thể dẫn tới tử vong (do ngạt thở).

Không nên dùng cho người có thai trong 3 tháng đầu thai kỳ. Chưa biết rõ thuốc có tiết qua sữa hay không, nhưng salbutamol độc cho trẻ em nên không dùng cho người cho con bú.

- Dạng hít: Khi hít thì hiệu lực nhanh, mạnh do thuốc trực tiếp tác dụng lên cơ trơn phế quản, còn nồng độ trong máu thấp, nên không gây tai biến. Bởi vậy có thể dùng cắt cơn hen cho người bình thường và cả người bị bệnh: tim, cường giáp, đái tháo đường, rối loạn nhịp thất, rối loạn tuần hoàn động mạch vành, cao huyết áp.

Chọn lựa và cách dùng

Hiện người hen vẫn dùng salbutamol dạng viên để cắt cơn hen và dự phòng là không đúng (như nói trên) dễ gây tai biến. Nên chuyển sang dùng dạng hít để cắt cơn.

Cần khám (theo dõi chức năng hô hấp) để thầy thuốc chỉ định liều thích hợp hay đổi thuốc, không nên tự ý tăng mãi liều dễ quá liều, ngộ độc.