Tác giả kim tự tháp Louvre
Nếu cách đây hơn 200 năm tháp Eiffel được ghi nhận là biểu tượng nước Pháp, thì có thể nói Kim Tự Tháp mới là biểu tượng hiện đại, trẻ trung, lãng mạn, tuy vẫn rất truyền thống.
Đã có nhiều bài viết về giá trị văn hoá và cả kinh tế (do tăng khách du lịch mà phần lớn hơn là người nước ngoài) của công trình xen cấy vào sân Napoleon giữa 3 khối của Bảo tàng Louvre: Sully, Denon, Richelieu.
Bài viết nhỏ bé này muốn đề cập đến cái vĩ đại hơn: người sáng tạo ra tác phẩm.
Tác giả (1), kiến trúc sư IeohMing Pei kể lại: “ngày 11/12/1981, tôi được ông Paul Guimard phụ trách văn hoá của điện Elysée (Phủ Tổng thống) mời đến làm việc với Tổng thống Pháp Francois Mitterand. Cuộc gặp, làm việc chỉ có 3 người, Tổng thống tỏ lời khen ngợi một số tác phẩm của tôi ở Mỹ và ở Pháp. Tôi rời cuộc họp với ấn tượng là đã gặp một nhân vật “phi thường”.
Đầu năm 1983, Tổng Thống yêu cầu tác giả chuẩn bị ý tưởng về Louvre. I. Pei đề nghị được nghiên cứu lịch sử nước Pháp và lịch sử Louvre khoảng 3 tháng, sau đó sẽ trả lời chính thức.
Ngày 22/6/1983, một lần nữa Tổng thống Pháp tiếp tác giả tại điện Elysée với sự có mặt của một số quan chức Pháp. I.Pei trình bày quan điểm về Louvre “Khó có thể thêm ngôi nhà nào vào đó, diện tích cần có thêm cho Louvre chỉ có thể là ngầm dưới sân Napoléon. Ngẫu nhiên, suy nghĩ này trùng hợp với ý tưởng của G.Sellu từ năm 1950, khi ông viết: “Louvre là nhà hát không có hậu trường”, (chứng tỏ Viện Bảo tàng cần thiết mở rộng diện tích sử dụng biết chừng nào).
Tác giả khai thác toàn bộ bên dưới lòng sân. Tiếp đón khách vào thăm và làm việc với Bảo tàng và cả các dịch vụ khác ở phía dưới sân Napoléon. Từ đây lối đi vào các cánh nhà sẽ gọn hơn nhiều.
Ý tưởng tạo dựng một mái chóp thuỷ tinh thực sự là táo bạo không chỉ về mặt kỹ thuật mà quan trọng hơn là về mặt xã hội và thẩm mỹ. Vì vậy gây nhiều tranh cãi.
![]() |
Một mô hình to bằng thật được dựng lên đúng tại vị trí thiết kế… Từ 1 đến 6/5/1985, 50.000 người dân Paris đã đến thăm mô hình. Đã có sức thuyết phục nhưng chưa phải đã hết tranh cãi. Quan trọng là thị trưởng Parischấp nhận và cao hơn Tổng thống Pháp cương quyết bảo vệ tư tưởng và giải pháp thiết kế của I. Pei .
(Năm 1665 vua Louis 14 cho mời Kiến trúc sư Jean Lorengo Bernini, chuyên gia kiến trúc cung đình và nhà thờ từ Roma để trùng tu mặt trước cung điện Louvre, nhưng vấp phải sự phản đối dữ dội của các Kiến trúc sư Pháp, đành phải thôi).
Giá trị tác phẩm thật vô cùng lớn.
Tháp thuỷ tinh với 4 cạnh đáy bằng nhau (35m) đỉnh tháp cao 21,60m phản chiếu hình ảnh mỹ lệ của các thành tố kiến trúc điêu khắc, chi tiết trang trí của ba khối cổ kính bao quanh. Không khí, mặt nước và các vòi phun nước trở thành yếu tố chủ yếu trong bố cục không gian (thường thấy trong kiến trúc phong cảnh). ánh sáng thiên nhiên qua kính chiếu sâu vào lòng tháp, như kéo cả mây trời cùng vào. Đặc biệt vào ban đêm, thực sự là một tổng thể huy hoàng, hoà quyện cổ kính và hiện đại.
Dưới bầu trời xanh thẫm hay màn đêm đầy sao “Viên kim cương” càng lấp lánh, tưởng như không phải là kiến trúc mới xây chen vào mà dường như tồn tại từ bao đời nay.
Về mặt công năng, Bảo tàng có thêm diện tích sử dụng với 60.000m 2, trong đó hơn 22.000m 2dành cho sảnh đón tiếp. Và toàn bộ các công trình phụ trợ, dịch vụ phục vụ tham quan, nghiên cứu, kể cả truyền thông địa phương (Multimédia).
Tác phẩm kiến trúc với đặc thù của nó, phục vụ tất cả mọi người, tiêu tốn rất nhiều tiền của, công sức, đôi khi cả xương máu người lao động.
Sự thành công là của tác giả và tập thể cộng sự, nhưng sáng tạo trước hết thuộc về một người.
Tuy nhiên nếu không có những chủ đầu tư lịch duyệt và những nhà cầm quyền sáng suốt có tầm nhìn thế kỷ thì sao có thể hình thành những kiến trúc lớn.
Lịch sử kiến trúc Pháp ghi nhận cố Tổng thống Pháp Francois Mitterand trong nhiệm kỳ của ông, như một giai đoạn sáng chói nghệ thuật kiến trúc: Trung tâm văn hoá Pompidou, Công viên LaVillette, Cổng La Défense… với Kim tự tháp thuỷ tinh Louvre là đỉnh cao.
Cho nên Kiến trúc trước hết là vấn đề xã hội và phụ thuộc nhiều vào trí tuệ, văn hoá nhà cầm quyền, nhà đầu tư.
(1) Ieoh Ming Pei KTS quốc tịch Mỹ, gốc Trung Hoa