Rau má thực phẩm làm đẹp da
Cổ ngữ Ấn Độ gọi rau má là Mandukparni nghĩa là cây chống lại sự già nua, chống lại hiện tượng lão hóa làn da. Ngày nay, người ta chế biến rau má thành nhiều dạng, trong dược phẩm, trong mỹ phẩm, trong loại trà phổ thông gọi là Gotu Kola. Ở nước ta, rau má là thành phần thực phẩm - thức ăn và thức uống - trong các chế độ dinh dưỡng làm đẹp.
Nói đến làn da đẹp người ta nói đến làn da mạnh khỏe - càng mạnh khỏe thì càng giữ được sự tươi trẻ lâu dài. Một làn da mạnh khỏe phải hội đủ hai yếu tố: Một là các tế bào da non luôn được sản sinh kịp thời để thay thế các tế bào già, tế bào chết. Hai là mô liên kết, thành phần chính của da nằm giữa lớp sinh da non và tầng ngoại bì, phải luôn được tăng trưởng đầy đặn. Collagen, một tên gọi quen thuộc, là phần tử quan trọng nhất của mô liên kết, được tiết ra hay chuyên hóa từ fibroblast (sợi nguyên bào) nhờ sự điều phối của hormon hay kích thích tố. Collagen chỉ sung mãn đầy đặn khi hàm lượng kích thích tố trong cơ thể, nhất là kích thích tố sinh dục và tăng trưởng, ở trạng thái cân bằng và đầy đủ. Trong điều kiện sinh lý bình thường trạng thái này thường chỉ kéo dài từ cuối các tuổi 10 sang đầu các tuổi 30.
Rõ ràng các điều kiện lý tưởng như vậy không phải lúc nào cũng có: Một khi tế bào da sinh sản chậm lại và các fibroblast không còn hăng hái chuyển hóa thành collagen thì sắc đẹp bắt đầu giảm sút. Người ta gọi đó là hiện tượng lão hóa, mặc dầu phải năm hay mười năm sau thì các dấu hiệu bên ngoài mới được nhìn thấy! Thông thường, người ta nghĩ ngay đến liệu pháp kích thích tố và tăng cường sử dụng mỹ phẩm một khi tình trạng suy giảm sức khỏe làn da đã trở thành rõ nét, khi mất đi sự săn chắc hay những nếp nhăn đã bắt đầu xuất hiện. Nhưng kinh nghiệm chăm sóc sắc đẹp cùng những kết quả nghiên cứu cho thấy nhiều thực phẩm thực sự có khả năng kéo dài điều kiện lý tưởng này, trong đó quan trọng nhất là đậu nành nơi chứa nhiều phytoestrogen, cà rốt với hàm lượng cao beta-caroten tức tiền sinh tố A, và rau má với nhóm acid asiatic tự do hay được thủy phân từ các glucoside tương ứng.
Thực ra, hoạt chất của rau má bao gồm asiaticoside, madecassoside, brahmoside, bicycloelemene, centelloside, indocentelloside, oxyasiatiocoside, thankuniside, acid asiatic, acid betulinic, acid centellic, acid madecassic, centellose, kaempferol, hydrocotyline, phellandriene, vitamin C, linamarse, các terpenoid trisaccharide. Nhìn chung, chúng đều hữu ích cho sức khỏe, dinh dưỡng và sắc đẹp. Các saponin triterpen thường chiếm tỷ lệ từ 1% đến 8% tùy nơi trồng và mùa thu hái; tannin chiếm khoảng 20-25%, và những tỷ lệ nhỏ hơn của tinh dầu, phytosterol, chất nhầy, chất nhựa, chất béo, các flavonoid và nhiều acid amin. Người ta sản xuất ra các viên nang từ bột khô tán mịn dùng làm “thuốc” bổ óc hay điều trị các chứng bệnh phụ nữ. Nhưng trong các phòng thí nghiệm, các chiết xuất của rau má được tinh chế để bảo đảm hoạt tính dược lý hoàn hảo nhất.
Nghiên cứu của các nhóm F. Bonte (1994, 1995), R. Tenni (1988) và FX Maquart (1990) từ các chiết xuất tinh chế đó cho thấy tại sao rau má có tác động mạnh mẽ lên việc duy trì làn da mạnh khỏe và ngăn chặn có hiệu quả hiện tượng lão hóa: asiaticosid và madecassosid, cả hai triterpen này đều có khung ursenoic và đều có tính kích thích fibroblast tiết ra collagen làm cho da trở lại đầy đặn và săn chắc. Bonte cho biết cả asiaticosid và madecassosid đều kích thích sự hình thành Collagen I, trong khi một mình madecassosid chỉ giúp tiết ra loại Collagen III. Maquart sử dụng công thức chiết xuất chuẩn gồm 30% acid asiatic, 30% acid madecassic và 40% asiaticosid, kết quả nghiên cứu của ông và đồng nghiệp cho thấy cả 3 hoạt chất đều tạo ra gian bào (làm cho da đầy đặn và nõn nà bóng bẩy) nhưng chỉ một mình acid asiatic có khả năng kích thích fibroblast tiết ra collagen (làm cho da có khả năng đàn hồi tốt, không để xảy ra hiện tượng gấp nếp và chảy nhão).
Các nghiên cứu chuyên sâu về từng hoạt chất trên đây đã giúp các thương hiệu mỹ phẩm lớn như Guerlan, Estee Lauder, Givenchy, Orlane, Clinique... nhanh chóng hình thành nhiều công thức mỹ phẩm cao cấp mới chứa chiết xuất rau má dưới dạng crème, lotion, gel chống lão hóa, chống nhăn, chống cellulite và dưỡng da. Người ta cũng đưa hoạt chất rau má vào các dạng mặt nạ chăm sóc mặt và toàn thân, vào các loại dầu massage và mỡ thoa giúp cho ngực và nhũ hoa nảy nở no tròn cân đối, và cả vào thế hệ xà bông mỹ phẩm mới gọi là cream bar dùng vào việc điều trị chàm, mụn nhọt và một số biến chứng khác của da. Một lần nữa, chúng ta tiếp cận một thứ thực phẩm chức năng mà chức năng chính ở đây là dinh dưỡng làm đẹp.Trong những ngày hè nóng bức này chắc không mấy ai từ chối những ly rau má tươi, rau má dừa, rau má đậu... rất Việt Nam.
Nguồn: Khoa học phổ thông 8/6/2005
