Những hiện vật Đông Sơn được phát hiện gần đây

Lẫy nỏ thời Đông Sơn

Câu chuyện Mỵ Châu - Trọng Thủy với nỏ thần của An Dương Vương tuy là truyền thuyết nhưng vẫn có lõi cốt lịch sử, biểu hiện ở những chứng cứ vật chất liên quan tới câu chuyện trên đã được đưa lên khỏi lòng đất, đó là: lẫy nỏ, mũi tên đồng và rùa vàng.

Mũi tên đồng, khảo cổ học đã tìm thấy một kho ở Cổ Loa và còn rất nhiều những mũi tên khác với nhiều dạng hình tìm thấy trong các di chỉ văn hóa Đông Sơn ở miền Bắc, chứng tỏ người Việt cổ thời Âu Lạc giỏi cung nỏ. Lẫy nỏ, tìm thấy tương đối nhiều cũng trong các di chỉ Đông Sơn, nhưng lớn nhất có thể là chiếc đang trưng bày tại phòng chuyên đề “Tiếng Vọng Đông Sơn” ở Bảo tàng Lịch sử Việt Nam. Nó như một chiếc máy bắn tên mà một số nhà nghiên cứu đã phục dựng và đã từng có thời gian thực nghiệm ở Bảo tàng Lịch sử quân sự Việt Nam. Rùa vàng mà chiếc móng của nó đã được vua dùng làm lẫy nỏ, khảo cổ học cũng đã tìm thấy những chiếc ấn, mà núm của ấn là những con rùa có niên đại thời Đông Sơn muộn.

Vậy là truyền thuyết Mỵ Châu - Trọng Thủy đã được vật chất hóa bằng ba loại hiện vật có gắn tới câu chuyện nỏ thần, phải chăng chúng ta đã vén được bức màn của huyền thoại?

Câu chuyện nỏ thần không chỉ có ở nước ta. Đó là một thứ vũ khí đánh xa đã được nhiều dân tộc trên thế giới sử dụng và hiệu quả của nó cũng vô cùng lớn lao so với những vũ khí đánh gần. Thế nhưng câu chuyện tình Mỵ Châu - Trọng Thủy với những chuỗi di tích Lẫy nỏ, thần Kim Quy, mũi tên đồng thành Cổ Loa vẫn đem đến cho ta ấn tượng sâu sắc về một câu chuyện có thực trong lịch sử, rồi được phủ đầy theo thời gian những yếu tố đương thời, khiến cho nó thực - hư khó phân định. Vậy nên, có thể coi những hiện vật trưng bày ở Bảo tàng Lịch sử Việt Nam và chiếc lẫy nỏ ở phòng chuyên đề “Tiếng vọng Đông Sơn” như là những yếu tố vật chất làm cho thiên tình sử trở nên thuyết phục.

Chiếc thạp Đông Sơn

Thạp là loại đồ đựng của cư dân Đông Sơn. Các nhà khảo cổ học đã phát hiện trong thạp có đựng than tro người chết. Đó là tục hỏa táng của người Đông Sơn. Các nhà khảo cổ học cũng đã tìm thấy những Thạp có chứa xương người. Đó là chiếc “tiểu” của những ngôi mộ được cải táng. Những hiện tượng trên cho chúng ta thấy sự phong phú, đa dạng về táng thức của cư dân Đông Sơn trong quan niệm về sự sống và cói chết.

Chiếc Thạp trưng bày trong chuyên đề “Tiếng vọng Đông Sơn” có cấu tạo rất đặc biệt, nắp hình chỏm cầu, miệng tròn, thân hình trụ thuôn tròn xuống đáy, hai tai ngang hình bán khuyên kép, thân đúc nổi những băng hoa văn đường gạch chéo song song, đường tròn tiếp tuyến… chân thạp được trổ thủng. Bên trong chiếc Thạp này vẫn là một điều bí ẩn đối với các nhà khoa học vì giữa thân và nắp thạp có một chất kết dính rất chắc chắn chưa thể mở được. Có lẽ, Thạp có kích thước nhỏ như chiếc thạp này là đồ đựng than tro trong phong tục hỏa thiêu của người Đông Sơn.

Giả thiết vẫn là giả thiết chừng nào nắp chiếc Thạp vẫn chưa được mở ra.