Liên hiệp các hội và khoa học kỹ thuật Việt Nam
Thứ ba, 29/09/2020 17:20 (GMT+7)

Môi trường pháp lý đối với hoạt động của các tổ chức xã hội

Thời gian qua, các tổ chức xã hội phát triển rất mạnh, theo báo cáo của Bộ Nội vụ tháng 8/2019 cho biết: Tổng số hội trong cả nước là 70.491 hội trong đó có 530 hội có phạm vi hoạt động cả nước và 69.961 hội hoạt động trong phạm vi địa phương.

Hiện Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) có hệ thống rộng lớn phủ khắp 63 tỉnh thành với 89 Hội Khoa học kỹ thuật ngành toàn quốc và 63 Liên hiệp Hội cấp tỉnh, 492 tổ chức Khoa học công nghệ trực thuộc.

BS Đỗ Thị Vân, Giám đốc Trung tâm Thông tin tổ chức Phi chính phủ (NGO-IC)

Theo BS Đỗ Thị Vân, Giám đốc Trung tâm Thông tin tổ chức Phi chính phủ (NGO-IC) cho hay, các tổ chức xã hội đã xây dựng cẩm nang, tài liệu hướng dẫn hoạt động vận động chính sách; xây dựng cơ sở dữ liệu chuyên gia; tăng cường hợp tác chia sẻ thông tin, kiến thức, bằng chứng để vận động chính sách; tổ chức các sự kiện, huy động sự tham gia của cộng đồng trong vận động chính sách; đióng góp cho các Luật và các dự thảo Luật như Luật khám chữa bệnh, Luật dược, Luật phòng chống HIV-AIDS, Luật Bảo hiểm y tế, dự thảo luật chuyển đổi giới tính, dự thảo luật phòng chống tác hại của thuốc lá, luật phòng chống tác hại của bia rượu, Luật Bảo vệ môi trường, Luật bảo vệ phát triển rừng, Luật Lâm nghiệp, Luật khám chữa bệnh (sửa đổi), Luật dân số, Luật Lao động…

BS Vân cũng cho biết thêm, theo báo của VUSTA, từ năm 2016-2019, các tổ chức đã đóng góp ý kiến cho 69 dự thảo luật, 80 dự thảo nghị định, 156 dự thảo thông tư….

Và ngoài ra, từ năm 2016-2019 các tổ chức VNGO trực thuộc VUSTA đã huy động được khoảng 1.750 tỷ, trong đó có 263 dự án viện trợ phi chính phủ, 11 dự án ODA với tổng kinh phí lên tới 42.307.864 USD, trong đó chủ yếu là các dự án chăm sóc sức khỏe cộng đồng, bảo vệ môi trường được triển khai ở cộng đồng dân tộc thiểu số, người cao tuổi, nhóm đối tượng dễ bị tổn thương.

Riêng dự án VUSTA về phòng chống HIV-AIDS do Quỹ toàn cầu tài trợ giai đoạn 2015-2017 là 6,9 triệu USD; giai đoạn 2018-2020 gần 6,5 triệu USD và giai đoạn tiếp theo 2021-2023 là 6,5 triệu USD.

Tuy nhiên, theo BS Vân, hiện nay môi trường pháp lý đối với các tổ chức xã hội có nhiều cấp bách như việc không đưa các tổ chức phi chính phủ, các tổ chức hội không có pháp nhân nên rất hạn chế quyền lập hội công dân.

Tuy vậy, họ vẫn chưa thể phát huy tối đa tiềm năng của mình, bởi vẫn còn các rào cản pháp lý. “Chưa có một khung thuế nào cho các tổ chức xã hội, các tổ chức khoa học công nghệ, chúng tôi đến khai thuế thì không biết phải khai vào mục nào. Không chỉ vậy, hiện nay cũng chưa có chính sách miễn giảm thuế cho các hoạt động phi lợi nhuận”, theo BS  Vân cho hay. BS. Vân đề xuất phương án giải quyết tình trạng này: “Tôi cũng đi tham khảo một số nước, người ta cũng phải xây dựng một chính sách thuế đối với các tổ chức phi lợi nhuận, ai có hoạt động phi lợi nhuận, thì vào cái ‘sọt’ thuế đấy. Nên chăng trong khi chúng ta vẫn chưa có luật về Hội, thì chúng ta có thể xây luật về thuế phi lợi nhuận? Đấy cũng là một điều rất cần thiết.”

Các tổ chức xã hội tham gia vào hoạt động chăm sóc sức khỏe cho nhân dân

Ngoài ra, một trong những vấn đề lớn mà các tổ chức phi lợi nhuận đã kiến nghị từ năm 2016, nhưng đến nay vẫn chưa được giải quyết, đó chính là việc xét duyệt hồ sơ nhận viện trợ. Nghị định số 93/2009/NĐ-CP nêu rõ, các tổ chức phi chính phủ phải xin phê duyệt dự án của cơ quan chủ quản và chính quyền địa phương nếu muốn tiếp nhận viện trợ nước ngoài hoặc triển khai một hoạt động nhân đạo, phát triển. Hồ sơ xin xét duyệt sẽ được phản hồi trong 20 ngày. Thế nhưng, trên thực tế thời gian xin phê duyệt lại dài hơn rất nhiều, có những dự án phải mất nhiều tháng để thẩm định. BS. Đỗ Thị Vân chia sẻ: “Việc phê duyệt rất khó khăn, thậm chí có những dự án không thể nhận được tài trợ vì chậm trễ, đây là một điều vô cùng đáng tiếc.” Chính vì vậy, Nghị định 93/2009/NĐ-CP cần được sửa đổi và thực hiện theo hướng đơn giản, thuận lợi cho các tổ chức xã hội trong việc tiếp cận nguồn tài trợ quốc tế.

Không chỉ gặp rào cản về quy định pháp lý, trong khi thúc đẩy hoạt động phát triển cộng đồng, các tổ chức xã hội còn gặp khó khăn từ chính nhận thức của cán bộ cơ sở. Một đại biểu tham dự Hội nghị chia sẻ: “Khi tiếp xúc một số địa phương, nhắc đến các tổ chức phi chính phủ hoặc các tổ chức chuyên môn thì chính quyền địa phương rất e ngại cung cấp các thông tin số liệu. Vấn đề chúng ta làm là rất tốt, nhưng không phải cái gì cũng thuận lợi, nhất là trong hoàn cảnh xã hội ta về mặt nhận thức đối với NGO nói chung và các tổ chức xã hội nói riêng vẫn còn hạn chế.”

Ngoài ra, việc không đưa 6 đoàn thể vào phạm vi điều chỉnh sẽ tạo ra sự phân biệt đối xử và không bình đẳng giữa các hội. Thủ tục thì rườm ra, thời gian kéo dài. Khi xảy ra tranh chấp, không có vai trò của tòa án, nên nhiều hội mâu thuẫn còn để kéo dài.

Theo Nghị định 08/2014/NĐ-CP ngày 27/1/2014 và Thông tư 03/2014/TT/BKHCN ngày 31/3/2014 về hướng dẫ thành lập tổ chức khoa học công nghệ thì tính chất phi chính phủ chưa được làm rõ trong loại hình này, chưa có chính sách về thuế, đặc biệt là khung thuế và các chính sách ưu đãi cho hoạt động phi lợi nhuận.

Một khó khăn nữa mà theo BS Vân cho biết, theo quy định Quyết định 06/2020/QĐ-CP, ngày 21/2/2020, tất cả các hội thảo, hội nghị có yếu tố nước ngoài đều phải xin phép không kể quy mô lớn nhỏ. Đơn vị đã phải xin phép phê duyệt dự án, sau đó lại tiếp tục xin phép cho từng hoạt động nếu đó là hội thảo, hội nghị. Với quy định này sẽ gây phiền hà, tốn kém thời gian của các cả hai phía là cơ quan quản lý nhà nước và các tổ chức xã hội; đi ngược lại với cải cách hành chính, làm chậm tiến độ triển khai dự án. Hiện nguồn viện trợ đang giảm dần, tuy nhiên các tổ chức xã hội vẫn rất nỗ lực trong việc huy động nguồn viện trợ ODA và nguồn viện trợ PCPNN. Tuy nhiên, với Nghị định 56/2020/NĐ-CP đã thu hẹp các đối tượng có quyền tài trợ, đồng thời với cơ chế tài chính kiểm soát từ kho bạc nhà nước sẽ gây khó khăn cho việc triển khai dự án và ảnh hướng đến tiến độ cũng như chất lượng dự án.

Ngoài ra các tổ chức VNGOs không được ghi nhận là tổ chức có chức năng nhận tài trợ, do vậy doanh nghiệp sẽ không thể nhận được biên nhận để kê khai thuế khi tài trợ cho các tổ chức này.

Trong thời gian qua các doanh nghiệp đã có những đóng góp đáng kể cho hoạt động từ thiện, nhân đạo. Tuy nhiên, các doanh nghiệp hiểu biết về các tổ chức xã hội chưa đầy đủ. Thiếu thông tin về hoạt động của các tổ chức xã hội.

Một khó khăn, rào cản nữa đó là chính sách thuế đối với các tổ chức xã hội. Hiện chưa có khung về thuế cho các tổ chức Hội, tổ chức phi chính phủ; các tổ chức VNGOs đang làm báo cáo thuế như 1 doanh nghiệp có thu, lợi nhuận trong khi hoạt động lại mang tính chất phi lợi nhuận. Thủ tục hoàn thể không nhất quán, khó thực hiện.

Theo BS Vân cần xây dựng khung thuế cho khu vực phi lợi nhuận; chính sách thuế và hướng dẫn đối với các VNGOs cần rõ ràng và nhất quán; VUSTA cần có hướng dẫn định kỳ và có cẩm nang hướng dẫn về thuế đối với các hội, các VNGOs.

Bài, ảnh: HT

Xem Thêm

Quảng Ngãi: Góp ý tư vấn và phản biện Công viên Quảng trường biển
Ngày 29/9/2023, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh Quảng Ngãi tổ chức tổ chức tọa đàm tư vấn, phản biện: Đề xuất Chủ trương đầu tư dự án Công viên Quảng trường biển, kết hợp Khu đô thị - Dịch vụ sinh thái thành phố Quảng Ngãi Ông Huỳnh Văn Tố, Phó Chủ tịch Thường trực Liên hiệp Hội chủ trì buổi tọa đàm.
Đắk Lắk: Nghiên cứu thành lập Liên hiệp hội cấp huyện
Vừa qua, Đảng đoàn Liên hiệp Hội Đắk Lắk đã cử đoàn công tác đến làm việc với Thành ủy thành phố Buôn Ma Thuột, Thị ủy thị xã Buôn Hồ, Huyện ủy huyện Cư Mgar và Huyện ủy huyện Krông Pắk để khảo sát, nghiên cứu thành lập Liên hiệp hội cấp huyện.
Bình Phước: Tìm giải pháp ứng dụng công nghệ mới nâng cao giá trị sản phẩm nông nghiệp
Sáng 28/9, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh Bình Phước phối hợp cùng Sở Khoa học và Công nghệ, Viện Khoa học Vật liệu ứng dụng thuộc Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam tổ chức hội thảo khoa học “Giải pháp ứng dụng vật liệu mới và kỹ thuật, công nghệ tiên tiến nhằm nâng cao giá trị sản phẩm nông nghiệp”.
Phú Yên: Hội Làm vườn nỗ lực không ngừng góp phần xây dựng nông thôn mới
Là tổ chức xã hội nghề nghiệp của người nông dân, hoạt động trong phạm vi địa bàn toàn tỉnh. Trong những năm qua, với sự nỗ lực không ngừng, Hội đã bám sát chức năng nhiệm vụ và căn cứ điều kiện cụ thể, cùng với cách tiếp cận phù hợp, đổi mới, sáng tạo, từng bước xây dựng tổ chức Hội ngày càng phát triển.
Đổi mới và sáng tạo hoạt động truyền thông, phổ biến kiến thức khoa học công nghệ
Truyền thông và phổ biến kiến thức khoa học & công nghệ là nhiệm vụ quan trọng và cũng là thế mạnh của Liên hiệp Hội Việt Nam và các hội thành viên, nơi tập hợp đông đảo đội ngũ trí thức khoa học và công nghệ, các chuyên gia giỏi, giàu kinh nghiệm và tâm huyết trong việc truyền bá kiến thức cho cộng đồng, người dân và xã hội.
6 đề xuất của Việt Nam tại Hội nghị thượng đỉnh P4G 2023
Tại Diễn đàn cấp cao Đối tác vì tăng trưởng xanh và Mục tiêu toàn cầu 2030 (P4G), Việt Nam đề xuất thúc đẩy 6 ưu tiên hợp tác đối tác, đóng góp tích cực vào nỗ lực chung của toàn cầu tại Phiên bế mạc tại thành phố Bogota, Colombia, ngày 23/9/2023.

Tin mới

Quảng Ngãi: Góp ý tư vấn và phản biện Công viên Quảng trường biển
Ngày 29/9/2023, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh Quảng Ngãi tổ chức tổ chức tọa đàm tư vấn, phản biện: Đề xuất Chủ trương đầu tư dự án Công viên Quảng trường biển, kết hợp Khu đô thị - Dịch vụ sinh thái thành phố Quảng Ngãi Ông Huỳnh Văn Tố, Phó Chủ tịch Thường trực Liên hiệp Hội chủ trì buổi tọa đàm.
Thúc đẩy khoa học, công nghệ vì một Việt Nam thịnh vượng, phát triển bền vững
Với sự bùng nổ của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, một trong những nhiệm vụ quan trọng để phát triển kinh tế - xã hội chính là thúc đẩy khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo nhằm tạo bứt phá nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh của nền kinh tế.
Bình Phước: Tìm giải pháp ứng dụng công nghệ mới nâng cao giá trị sản phẩm nông nghiệp
Sáng 28/9, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh Bình Phước phối hợp cùng Sở Khoa học và Công nghệ, Viện Khoa học Vật liệu ứng dụng thuộc Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam tổ chức hội thảo khoa học “Giải pháp ứng dụng vật liệu mới và kỹ thuật, công nghệ tiên tiến nhằm nâng cao giá trị sản phẩm nông nghiệp”.
Phú Yên: Hội Làm vườn nỗ lực không ngừng góp phần xây dựng nông thôn mới
Là tổ chức xã hội nghề nghiệp của người nông dân, hoạt động trong phạm vi địa bàn toàn tỉnh. Trong những năm qua, với sự nỗ lực không ngừng, Hội đã bám sát chức năng nhiệm vụ và căn cứ điều kiện cụ thể, cùng với cách tiếp cận phù hợp, đổi mới, sáng tạo, từng bước xây dựng tổ chức Hội ngày càng phát triển.
Tham vấn ý kiến các nhà khoa học về Dự thảo Luật Tài nguyên nước (sửa đổi)
Ngày 27/9, tại Hà Nội, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt nam tổ chức Hội thảo Góp ý Dự thảo Luật Tài nguyên nước (sửa đổi). Chủ tịch Liên hiệp Hội Việt Nam Phan Xuân Dũng và Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Nguyễn Thị Lệ Thủy đồng chủ trì hội thảo.
Đêm hội trăng rằm - Ấm tình Vusta
Ngày 26/9, Công đoàn và Chi đoàn cơ quan Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam đã phối hợp tổ chức chương trình vui Tết Trung thu “Đêm hội Trăng rằm - Ấm tình Vusta” cho các cháu thiếu niên, nhi đồng là con em của cán bộ, công nhân viên cơ quan.
Đổi mới và sáng tạo hoạt động truyền thông, phổ biến kiến thức khoa học công nghệ
Truyền thông và phổ biến kiến thức khoa học & công nghệ là nhiệm vụ quan trọng và cũng là thế mạnh của Liên hiệp Hội Việt Nam và các hội thành viên, nơi tập hợp đông đảo đội ngũ trí thức khoa học và công nghệ, các chuyên gia giỏi, giàu kinh nghiệm và tâm huyết trong việc truyền bá kiến thức cho cộng đồng, người dân và xã hội.
Người đam mê những sáng kiến kỹ thuật môi trường từ rác thải
Tại vòng chung khảo Hội thi Sáng tạo Kỹ thuật tỉnh Phú Yên lần thứ 10 (2022-2023) tổ chức ngày 3/8 vừa qua, tôi đặc biệt chú ý tới giải pháp “Thiết bị ủ rác thải hữu cơ dễ phân hủy sinh học cụm dân cư” là 1/41 giải pháp được chọn vào Chung khảo và đã đạt giải Ba, thuộc lĩnh vực: Nông-Lâm-Ngư nghiệp,Tài nguyên và Môi trường của TS Võ Anh Khuê và cộng sự.
Cần đa dạng hình thức phổ biến khoa học cho giới trẻ
Tại Hội thảo chuyên đề: “Tạo môi trường tốt cho các nhà khoa học tham gia phổ biến khoa học” trong khuôn khổ Hội nghị phố biến kiến thức khoa học 2023 được diễn ra tại Công viên Shougang, thành phố Bắc Kinh, Trung Quốc. Nhiều diễn giả đã đưa ra các mô hình, giải pháp để nâng cao trình độ hiểu biết về khoa học cho giới trẻ.