Lô hội (Aloe Vera) cây thuốc quý
Từ mấy ngàn năm nay, khởi đầu ở Ai Cập, Cléopatre - mỹ nhân của thế giới đã dùng lô hội uống trong và dùng ngoài để bảo vệ sắc đẹp của mình. Alexandre Đại đế (356-323 trước CN) khi chuẩn bị xâm chiếm Ấn Độ và Ba Tư đã lo tồn kho cây lô hội để trị bệnh và trị thương. Từ Trung Đông qua Ấn Độ; Đức Đạt Ma Sư Tổ đã đem cây lô hội qua Việt Nam , qua Trung Quốc và được sử dụng rộng rãi.
Tại các vùng quê Việt Nam , nhân dân đã dùng cây lô hội như thức ăn, thức ăn chữa bệnh hay thuốc thức ăn. Lô hội nấu chè ăn để trị táo bón, cây tươi đắp mụn nhọt, xoa rôm sảy, dùng giá (mầm non của cây lô hội) làm mứt để dành ăn tráng miệng để tẩy độc, thanh nhiệt, bổ phế, bổ thận âm hư.
* Dược thảo Aloe Vera do Viện Bào chế Forever living products sản xuất, đã được Hội đồng Khoa học quốc gia Mỹ về Aloe Vera công nhận là giữ được nguyên vẹn chất tươi và dược tính của cây Aloe Vera, đã được thử nghiệm và có kết quả tốt trong nhiều trường hợp bệnh lý: tiểu đường, mất ngủ, bệnh ruột, táo bón, trĩ, các bệnh về bao tử, hắt hơi, sổ mũi, dị ứng, nhức đầu, đau nhức kinh niên, phong thấp, phong ngứa, áp huyết cao, kinh nguyệt không đều, bốc hoả khi hết kinh kỳ, viêm âm đạo, huyết trắng, hạch nhọt, đầu có gàu, ngứa da đầu, phong lác, rụng tóc, da nhăn, da khô, da mặt bị nám, sưng gân, các bệnh về nướu răng, viêm dây thần kinh, viêm gan, viêm thận, các bệnh về tim, yếu sinh lý... (do kinh nghiệm chữa trị của Bs. Robert I. Picker, M.D tại Berkeley California , Mỹ).
Qua đó cho thấy, ngày nay với sự phát triển của thực vật học, hoá học, dược lý học... đã chứng minh được giá trị của cây lô hội mà kinh nghiệm sử dụng đã có hằng bao nhiêu đời nay của nhân dân ta.
Qua nhiều năm sử dụng cây lô hội, chúng tôi nhận thấy:
- Tà khí thì có: khí trời ô nhiễm, khung cảnh ô nhiễm, đồ ăn ô nhiễm...
- Nội tạng thì tỳ thiếu nhiễm tố kháng bệnh. Cây lô hội có khả năng khử được (giải độc tố) và lưu thanh (giữ thanh khí) qua lục phủ ngũ tạng:
1. Phế kim: tích tụ sinh khí của trời đất, giúp hít thở đem sinh khí của trời đất tích tụ tại bản thể giứp sự sống, khí hoá được đồ ăn thức uống. Chất cặn bã được đùn đẩy qua đại tràng. Cây lô hội giúp phế và đại tràng thanh lọc (lưu thanh, khư trược).
2. Thận thuỷ: nơi tích tụ của vật chất, tích tụ nước, huyết thanh, tế bào, óc, tuỷ. Từ tuỷ sinh ra huyết, hormone... Cây lô hội làm lợi thuỷ (dung dịch trong cơ thể được thanh lọc).
3. Can mộc: nơi tích chứa và phân tán vật chất.
Sau khi có đủ khí trời (phế kim), nước (thận thuỷ). Can sẽ sơ tiết và tàng huyết. Lô hội giúp thanh can (mát gan), lương huyết (mát huyết), tiêu độc.
4. Tâm hoả: sản và nhiều nhiệt, huyết đủ thì hoả vượng làm nhiệt lực, sinh khí châu lưu khắp cơ thể. Lô hội giúp phân tán sinh lực.
5. Tỳ thổ: giúp quân bình hoá giữa 4 hành.
Tỳ là xưởng máy tạo ra các nhiễm tố chống độc, chống bệnh để bảo vệ sức khoẻ.
Lô hội giúp tỳ thổ điều hoá tất cả các hành khác, giúp từng bộ phận làm việc đúng mức.
Tìm hiểu cây lô hội(Aloe Vera):
Còn gọi là nha đam, tượng đảm, lưỡi hổ, long tu.
A. Mô tả cây:
Lô hội có nhiều loài khác nhau, ở đây chúng tôi chỉ giới thiệu một loài có ở nước ta và một số loài thông dụng.
Lô hội - Aloe Vera L. var. sinensis Berger [Aloe perfoliata Lour. (non L.), Aloe barbadensis Mill. var. sinensis Haw. ] là một cây có thân hoá gỗ, ngắn, to, thô. Lá không cuống, mọc thành vành rất sít nhau, dày mẫm, hình 3 cạnh, mép dày có răng cưa thô cứng và thưa, lá dài 30-50cm, rộng 5-10cm, dày 1-2cm, mọc thành chùm, đài mang hoa màu vàng, xanh lục, dài 3-4cm. Quả nang, hình trứng thuôn, lúc đầu xanh sau nâu.
Tại miền Bắc có trồng một loài lô hội trước đây được xác định là Aloe perfoliata L. chủ yếu để làm cảnh, có lá ngắn hơn chỉ đo được chừng 15-20cm; chưa thấy ra hoa kết quả.
Tại các nước khác người ta dùng nhựa nhiều cây lô hội khác như Aloe vulgaris Lamk., Aloe ferox L., Aloe perryi Bak. v.v... cho nhiều thứ lô hội chất lượng khác nhau.
Tại nước ta, cây lô hội mọc hoang ở bở biển tỉnh Ninh Thuận, Bình Thuận (Phan Rang, Phan Rí, Phan Thiết). Dạng dùng trong Tây y và Đông y là dạng cao cô đặc có màu đen, mềm hoặc cao cô đặc cứng đập dễ vỡ (lô là đen, hội là tụ lại vì thế có tên).
Trong phạm vi bài này chủ yếu là dùng tươi (thái nhỏ, giã nát ép lấy nước cốt).
B. Công dụng và liều dùng:
Lô hội là một vị thuốc được dùng cả trong Đông y và Tây y.
Theo tài liệu cổ: lô hội vị đắng tính hàn,, vào 4 kinh can, tỳ, vị và đại tràng. Có tác dụng sát trùng, thông tiện, thanh nhiệt, lương can. Dùng chữa trẻ con cam tích, kinh giản, táo bón. Người tì vị hư nhược, sinh tiết tả và phụ nữ có thai không dùng được. Hiện nay với liều nhỏ dùng giúp sự tiêu hoá, ăn uống không tiêu.
Với liều lớn dùng làm thuốc chữa những bệnh nhức đầu khó chữa, huyết phổi, sung huyết các phủ tạng.
Còn dùng làm thuốc tẩy nhuận tràng. Nên dùng sau bữa ăn tác dụng sẽ dịu và mau hơn.
Liều dùng hằng ngày: giúp sự tiêu hoá: 50g lá tươi, tẩy xổ 200g lá tươi. Liều trung bình: 100g lá tươi được sử dụng hàng ngày dưới dạng ép lấy nước cốt để uống.
Những phương giản dị mà hiệu nghiệm:
1. Trị táo bón: (do âm hư huyết nhiệt).
a/ Lô hội tươi gọt bỏ vỏ, bỏ gai thái nhỏ 100g; đậu xanh cả vỏ 20g; đường cát 50g. Nấu chè ăn hàng ngày.
b/ Lô hội tươi 100g để nguyên vỏ, bỏ gai, giã nát vắt lấy nước chia uống ngày 2 lần. Sau khi ăn.
2. Mắt nhặm, mắt đỏ:
a/ Cắt 1 miếng lô hội bằng nửa bàn tay, bọt bỏ vỏ, bỏ gai, đắp lên mắt bị đỏ, bị nhặm. Ngày 3-4 lần.
b/ Dùng 50g lô hội tươi bọt bỏ vỏ, bỏ gai; khoai lang 500g; đường cát 100g. Nấu chè ăn.
3. Đau lưng (thận âm hư)
Lô hội tươi (gọt bỏ vỏ, bỏ gai) 50g
Đậu đen 50g
Đường cát 100g
Nấu chè ăn liên tục 5 ngày.
4. Phỏng lửa, nước sôi:
Nước ép lô hội tươi.
Lòng trắng trứng gà (hay vịt).
Hoà nhuyên, bôi lên vết bỏng.
Hoặc dùng trước một trong hai thứ trên bôi ngay lên vết bỏng. Sau đó làm theo bài thuốc trên.
5. Tiểu đường:
Lô hội tươi để nguyên vỏ 100g, gọt bỏ gai, thái nhỏ, giã nát, ép lấy nước cốt chia uống ngày 2 lần sáng, chiều. Sau khi ăn.
6. Mất ngủ: (do tâm thận bất giao, hư hoả bốc lên).
Lô hội tươi 100g để cả vỏ, gọt bỏ gia, giã náp ép lấy nước cốt chia uống ngày 2 lần: 9 giờ sáng và tối đi ngủ.
7. Phong thấp (nhiệt tý, phong tý, thấp tý).
a/ Lô hội tươi 100g để cả vỏ, gọt bỏ gai, thái nhỏ giã nát, vắt lấy nước cốt uống ngày 2 lần.
b/ Cắt đôi giữa lá lô hội tươi, hơ lửa cho nóng vừa chịu được đắp lên khớp sưng nóng đỏ đau. Hoặc giã nát cả vỏ cả gai để vào miếng vải mỏng bó chặt nơi sưng đau.
8. Phong ngứa:
Lô hội tươi 100g để cả vỏ, gọt bỏ gai, thái nhỏ, giã nát vắt lấy nước cốt chia uống ngày 3 lần. Sau khi ăn.
9. Tăng huyết áp: (huyết áp cao).
Lô hội tơi 100g để cả vỏ, gọt bỏ gai, thái nhỏ, giã nát vắt lấy nước cốt chia uống ngày 3 lần. Trước khi ăn.
10. Viêm gan, vàng da, vàng mắt (kèm táo bón).
Lô hội tươi 150g để cả vỏ, gọt bỏ gai thái nhỏ, giã nát vắt lấy nước cốt uống ngày 3 lần. Sau khi ăn.
11. Tiểu đục, tiểu gắt, tiểu buốt:
Lô hội tươi 150g để cả vỏ, gọt bỏ gai, thái nhỏ, giã vắt lấy nước cốt uống cả ngày. Nếu nước ít có thể thêm nước chín để nguội vào rồi lấy nước uống.
12. Khí hư, bạch đới, kinh đến trước kỳ:
Lô hội tươi 100g, để cả vỏ, gọt bỏ gai, thái nhỏ, giã nát, vắt lấy nước chia uống 3 lần trong ngày.
13. Đứt tay, chân chảy máu:
Giã nát 1 miếng lô hội đắp lên chỗ đứt bó chặt lại, máu đã cầm thì nới lỏng vải buộc.
14. Lác sữa trẻ con, rôm sảy:
Lấy nước cốt lô hội tươi thoa lên chỗ lác của bé, xoa ngoài da bị rôm sảy.
15. Mụn nhọt, áp xe:
Giã nhuyễn cả lá lẫn vỏ, gai, đắp muọn nhọt, áp xe (bị sưng, đỏ) sáng, chiều, tối đi ngủ.
16. Mặt mụn, mặt nám:
Lấy nước vo gạo để lắng 10 phút, bỏ nước trong ở trên, liều lượng tuỳ dùng trong ngày. Gọt bỏ vỏ lá lô hội một bên, dùng muỗng cà phê nạo lấy nhựa nhớt bằng lượng nước cốt gạo. Hoà đều, thoa mặt buổi tối trước khi đi ngủ. Sáng dậy rửa sạch.
Cách sử dụng đơn giản:
1) Lá lô hội rửa sạch, cắt bỏ gai hai bên, chỉ gọt bỏ bên lồi. Dùng dao inox rạch trên mặt lá nhiều hình vuông, cắt rời ra thành hình con cờ nhỏ, thêm đường, nước đá vào, ăn rất ngon. Sử dụng được cho tất cả các chứng bệnh kể trên, chỉ trừ bệnh tiểu đường (kiêng ăn đường).
2) Nước cốt lô hội 500mg + 200ml mật ong trộn lẫn thật đều. Để tủ lạnh dùng dần. Ngày uống 3 lần, mỗi lần 3 muỗng canh trước khi ăn.
3) Nếu uống được rượu (dành cho những nơi không có tủ lạnh). Nước cốt lô hội 500mg + 200ml mật ong + 200g rượu trắng 40 ° . Trộn đều, để dành, cách dùng như trên.
Tóm lại, cây lô hội là vị thuốc quý có khả năng giúp “lưu thanh, khử trược” cho lục phủ ngũ tạng. Cần lưu ý cây lô hội tươi thích hợp cho các chứng nhiệt, hư hoả bốc lên. Người bị tỳ vị hư hàn, hay ỉa lỏng, sợ lạnh, trẻ con phải thận trọng khi dùng hoặc dùng liều bằng ¼ so với cơ thể người bị nhiệt. Cần nghiên cứu theo dõi để điều trị các bệnh khác nữa.
Cách trồng - chăm sóc - cây giống:
- Cây lô hội thích hợp nơi đất pha cát, nhiều nắng, ưa nơi khô ráo, ẩm độ vừa phải. Cây không thích bóng tối, tránh úng nước vì vậy dễ bị thối rễ, thối lá rồi chết.
- Có thể trồng lô hội ở chậu cảnh, ngoài đất, đánh vồng cao lên, trồng nơi có ánh nắng thường xuyên. Hai ngày tưới nước một lần, bón phân hữu cơ thật hoại có pha tro trấu để lá to, cây phát triển tốt.
- Cây con sẽ nứt ra từ rễ của cây mẹ, chờ cây con được 5 lá chúng ta sẽ chiết ra trồng nơi khác. Ba tháng sau lá sẽ lớn và dùng được.
- Khi sử dụng ta cắt nguyên bẹ lá gần sát thân mẹ, phía dưới gốc để dành dùng dần.
________________
Tài liệu tham khảo
1. C.A. Kozak, O.C. Stepanova, A.V. Bagatski và CS- NXB Khoa học Moskva 1971, trang 290-307 (Nga).
2. Tài liệu của Viện Bào chế Forever living products - Mỹ.
3. Kinh nghiệm chữa trị của Bs. Robert I. Picker M.D tại Berkeley , Califonia, Mỹ.
4. Cây lô hội trong sách cây thuốc vị thuốc Việt Nam của GS.TS. Đỗ Tất Lợi.
5. Kinh nghiệm sử dụng cây lô hội của đồng bào dân tộc Răcklây ở Ninh Thuận. Kinh nghiệm trị tiểu đường từ cây lô hội của Bác Mươăi Dương ở Biên Hoà - Đồng Nai từ năm 1984 đến nay.
6. Kinh nghiệm sử dụng cây lô hội của gia đình tác giả ở Ninh Thuận từ nhiều đời nay.
Nguồn: T/c Đông y, số 328, 25/8/2001, tr 12
