Kỹ thuật trồng hoa Loa Kèn giống mới

Hoa loa kèn du nhập vào nước ta cùng với hoa phăng (hoa cẩm chướng)… Huệ tây được trồng đầu tiên tại Đà Lạt, vì nơi đây có khí hậu ôn đới phù hợp với đặc tính của loa kèn, sau đó phát triển sang các tỉnh khác. Trong các loài hoa du nhập vào nước ta như các loài hồng, cẩm chướng, violet… thì hoa loa kèn được người tiêu dùng ưa chuộng hơn cả. Nhất là với Hà Nội, hoa loa kèn được coi là một thứ hoa sang trọng, quyền quý… một thứ gì đó trong sáng, nhẹ nhàng đặc trưng của Hà Nội mỗi khi tháng tư về.

Trong vài năm trở lại đây, một số nơi đã nhập giống hoa loa kèn mới ( Lilium formlolon-go) xuất xứ từ Đài Loan, có nhiều đặc điểm phù hợp cho sản xuất hoa cắt ở quy mô công nghiệp, với ưu điểm có thể chủ động trồng nhiều vụ trong năm. Cây phát triển rất mạnh, thân cây cao to (100-180cm), trồng vào vụ đông có thể cao tới trên 2m, thân rất cứng, lá có nhiều dạng, từ hình kim sẻ dọc đến hình trứng, nụ to mập, dáng đẹp, hoa hình loa kèn, miệng không to, cánh hoa xếp đầy, có mùi thơm nhẹ. Giống này có khả năng chịu nắng là giống cắt cành tốt, đây là một đặc điểm vô cùng quý báu để du nhập và phát triển loại hoa mới này trong điều kiện khí hậu nắng nóng ở nước ta. Giống này đã được trồng ở Bắc Giang được hơn 5 năm và khẳng định được ưu thế vượt trội.

I. Kỹ thuật trồng, chăm sóc

1. Yêu cầu ngoại cảnh

Nhiệt độ: Lilium formolongoưa khí hậu lạnh và ẩm nhưng có khả năng chịu nóng. Nhiệt độ thích hợp nhất ban ngày từ 20-80 ⁰C, ban đêm 13-17 ⁰C. Giai đoạn đầu nhiệt độ thấp có lợi cho sinh trưởng của rễ và sự phân hóa hoa.

Ánh sáng: là cây ưa cường độ ánh sáng trung bình, khoảng 70-80% ánh sáng tự nhiên là tốt nhất, đặc biệt là với cây con, vì vậy nếu trồng vụ xuân hè cần phải che bớt ánh sáng. Loa kèn là cây ngày dài, độ dài chiếu sáng trong ngày ảnh hưởng đến sự phân hóa hoa và phát dục của nụ, ngày dài phân hóa hoa nhanh, rút ngắn thời gian sinh trưởng.

Nước: Thiếu nước hoặc nước quá nhiều đều ảnh hưởng đến sinh trưởng, phát dục của loa kèn. Thời kỳ đầu cây rất cần nước, khi ra hoa giảm bớt nước. Nhiều nước dễ làm cho củ bị thối, rụng nụ. Cây hoa loa kèn ưa không khí ẩm ướt, thích hợp nhất là 70-85% và cần ổn định. nếu độ ẩm biến động lớn dễ dẫn đến hiện tượng thối củ hoặc cháy lá.

Không khí: Là cây khá mẫn cảm với Ethylen, cây ưa không khí thoáng mát có đầy đủ oxy để hô hấp tốt.

Đất: Ưa nhiều loại đất nhưng đất cát pha dễ thấm nước, giầu mùn là tốt nhất. Lilium formo-longocó bộ rễ nông nên đất dễ thoát nước rất quan trọng. Cây rất mẫn cảm với muối, nồng độ muối trong đất cao, không hút được nước ảnh hưởng tới sinh trưởng, ra hoa.

2. Thời điểm trồng

Ở các vùng khí hậu mát mẻ như Đà Lạt, Sapa có thể trồng quanh năm. Với điều kiện tự nhiên của Bắc Giang có thể trồng chủ yếu 2 vụ: Vụ thu đông bắt đầu trồng từ tháng 9 - 10 và vụ xuân hè bắt đầu trồng từ tháng 01-02.

3. Chọn giống

Chất lượng giống là khâu then chốt ảnh hưởng đến chất lượng hoa, chất lượng giống căn cứ chủ yếu vào: Độ lớn, chất lượng bên trong và bên ngoài củ giống.

Độ lớn của củ giống ảnh hưởng trực tiếp đến độ cao hoa cắt và số lượng nụ, củ giống càng nhỏ thì số lượng hoa càng ít, thân cành càng ngắn, càng nhẹ. Nếu nhiệt độ thích hợp, điều kiện sản xuất tốt có thể dùng củ tương đối nhỏ. Nhiệt độ cao ít ánh sáng phải dùng củ to.

Chất lượng bên ngoài gồm: Thân, vảy có bị sâu bệnh không, mức độ bao chặt nhau hay không của các vảy, rễ ở gốc có hoàn chỉnh không… Rễ gốc tốt, củ giống tươi là củ giống chất lượng tốt, rễ gốc không có hoặc nát là chất lượng kém.

4. Làm đất và lên luống

Chuẩn bị đất: Đất được cày bừa kỹ, tiến hành rắc vôi bột để khử trùng.

Lên luống: Vụ xuân hè lên luống cao 30-35cm mục đích có thể thoát nước tốt, vụ thu đông ít mưa có thể nên luống thấp hơn: 20-25cm, mặt luống làm phẳng và rộng 80-100cm. Rãnh nông quá dễ tích nước không có lợi cho rễ vì đất thiếu oxy, rãnh cần có độ nghiêng nhất định. Đảm bảo rãnh không bị đọng nước thời gian dài.

Đất đã trồng loa kèn cần được xử lý, đất mới trồng có thể không phải xử lý có 3 kiều xử lý chính: Khử trùng bằng hóa chất, khử trùng bằng xông hơi, và bằng cách cho ngập nước. Phương pháp làm ngập nước: là phương pháp có hiệu quả, dễ làm, dùng biện pháp luân canh với lúa nước để khử trùng. Bằng biện pháp này giải quyết được trồng hoa loa kèn hàng năm.

5. Mật độ, khoảng cách

Mật độ trồng phải căn cứ vào độ lớn của củ và thời tiết, với củ to thì nên trồng thưa, củ nhỏ thì trồng dầy, vụ xuân hè ánh sáng đầy đủ có thể trồng dầy, vụ thu đông ánh sáng yếu thì trồng thưa. Mật độ trung bình 30-35 củ/m ², khoảng cách 15x15cm hoặc 15x20cm. Trung bình 8000-9000 củ/1 sào Bắc Bộ.

6. Phân bón

Lilium formolongocần dinh dưỡng cao nhất là 3 tuần đầu sau khi trồng, thời gian này cây con dễ bị ngộ độc do muối. Muối trong đất do 3 nguồn: Phân bón, nước tưới và tồn dư sẵn có trong đất. Vì vậy, để tránh bị ngộ độc muối, trước khi trồng 6 tuần cần phải phân tích đất. Loa kèn cũng mẫn cảm với hợp chất Clo và Flo, nếu hàm lượng Clo và Flo trong không khí cao dễ gây cháy lá. Vì vậy không được bón phân có chứa Clo và Flo.

Bón lót: Bổ hố (sâu 20cm) bón lót phân chuồng hoai mục (1 tấn/sào), phân hữu cơ vi sinh (100kg/sào)…

Bón thúc: Bón thúc 3 lần kết hợp xới đất làm cỏ, có thể bón thêm bằng cách phun dinh dưỡng qua lá. Cây loa kèn cần bón lót tập trung 3 lần, đồng thời phải căn cứ vào tình hình phát triển của cây mà điều chỉnh lượng và loại phân bón có tỷ lệ NPK thích hợp:

- Lần 1: Khi cây cao 10 cm

- Lần 2: Khi cây cao 20 cm

- Lần 3: khi cây cao 50 cm

7. Kỹ thuật trồng

Thời gian trồng tốt nhất là vào sáng sớm và chiều mát, lúc này nhiệt độ không khí và nhiệt độ đất thấp, không lên trồng vào buổi trưa. Củ giống mua về là củ giống lấy từ kho lạnh, sau khi lấy về mở bao nilon cho thông khí, đặt ở nơi râm mát từ 12-24 giờ (tốt nhất là ở nhiệt độ 15-20 ⁰C), để cho củ giống tăng nhiệt dần, không để cho củ giống bị thay nhiệt độ một cách đột ngột ảnh hưởng đến sức sống. Có thể rạch hàng ngang hoặc hàng dọc để trồng, rạch sâu 10-12cm hoặc làm mặt luống phẳng, tiếp theo đặt củ rồi lấp đất. Chú ý:

+ Cần đảm bảo đúng hướng: Đỉnh củ ở trên, nếu đặt sai cây mọc bị nghiêng, khó mọc, cong queo.

+ Đặt nhẹ không ép củ vào trong đất để tránh gẫy rễ.

+ Không nên đổ củ giống thành từng đống trên mặt đất để tránh vẩy và rễ bị khô, tốt nhất là lấy ra trồng ngay.

Đặt giống đến đâu, lấp đất đến đấy để tránh củ bị khô. Lấp đất cần chú ý:

+ Đất phải được làm nhỏ dễ lấp.

+ Độ dầy phải đảm bảo: Vụ thu đông 6-8cm, vụ xuân hè 8-10cm.

+ Khi lấp đất không làm nghiêng ngả củ giống

+ Không nén chặt đất để tránh gẫy rễ.

Nếu có rơm rạ tiến hành phủ rơm rạ khô nên toàn bộ mặt luống ngay sau khi trồng, có tác dụng giữ ẩm và tránh cỏ dại mọc.

Các bước kể trên đều rất quan trọng, nếu một khâu nào đó không tốt sẽ ảnh hưởng cho sinh trưởng của cây. Ví dụ: Trồng không đảm bảo độ sâu, cây sẽ sinh trưởng kém.

8. Tưới nước

Tưới một lớp nước mỏng để giữ rễ rất cần thiết, làm cho rễ tiếp xúc tốt với đất, khi tưới cần chú ý: Tưới đều và đủ ngấm, cần đảm bảo cho lớp đất ở dưới củ giống 5-6m được thấm đều, nếu tưới không đủ đất khô, rễ không hút được nước ngược lại đất trong rễ còn bị nước hút ra có hại cho cây.

- Có thể tưới bằng nhiều cách: Tưới phun, tưới tràn và tưới nhỏ giọt. Số lần tưới và thời gian tưới tùy theo mùa vụ, thời tiết và đất. Về nguyên tắc là đảm bảo đất luôn có độ ẩm thích hợp là được.

Sau khi tưới cần đào hố kiểm tra xem có đủ ngấm không, đủ ngấm tức là chỗ nào cũng có nước đều, có như vậy cây mới mọc đều.

9. Làm giàn giữ cây

Cây hoa loa kèn cao, hoa to nên nếu gặp gió thì dễ bị đổ, do đó phải căng lưới giữ cây hoặc khi cây cao khoảng 30-50cm tiến hành làm giàn đỡ cây

Sau khi cây mọc cao được 15-20 cm tiến hành làm giàn đỡ cây, có thể dùng lưới đan sẵn kích thước mắt lưới 10x10cm hoặc 15x15cm, có thể đan bằng dây nilon, dây thép, sau đó nâng dần lên để giữ cây được thẳng và không bị đổ.

II. Thu hoạch

1. Thời gian thu hái

Thu hái tốt nhất khi nụ dưới cùng phình to và bắt đầu có màu trắng (nếu cành có trên 6 nụ thì thu hoạch khi 2 nụ ở dưới phình to và có màu trắng). Cắt muộn hoa nở, khi vận chuyển sẽ bị dập gẫy và phấn hoa làm bẩn cánh hoa.

2. Thu hái

Dùng dao hoặc kéo sắc để cắt, để lại một đoạn thân 20-25cm trên mặt đất, có cả lá để cây tiếp tục quang hợp nuôi củ khoảng 1 tháng. Củ đào lên đem giũ đất rồi đem bảo quản, xử lý để tiếp tục làm giống cho vụ sau. Sau khi cắt ngâm ngay cành hoa vào nước sạch để cành hoa không bị mất nước.

3. Phân loại

Căn cứ vào độ dài cành, độ cứng cành, số nụ…mà phân cấp cho phù hợp. Sau khi phân cấp thì bó lại, cứ 10 cành bó vào 1 bó, bỏ lá sát gốc khoảng 10cm, dùng dao sắc cắt bằng gốc và tiếp tục ngâm trong nước.

Bảo quản thời gian ngắn có thể đưa vào kho lạnh, cắm vào nước lạnh sạch bảo quản từ 24-48 giờ ở nhiệt độ 2-5 ⁰C, nếu lấy ra sớm quá, muộn quá đều ảnh hưởng đến chất lượng hoa.

Bảo quản lâu tương đối phức tạp có hai cách là: Bảo quản khô và bảo quản ướt.

+ Bảo quản khô: Phải cắt hoa ngay từ khi nụ dưới cùng có màu, dùng nilon, giấy bao bọc kín, ở nhiệt độ 0-1 ⁰C có thể bảo quản được 1-2 tuần.

+ Bảo quản ướt: Phải cắt hoa trước khi nụ có màu, cắm vào nước ở nhiệt độ 0-10 ⁰C có thể bảo quản được 2 tuần.

III. Sâu bệnh và biện pháp phòng trừ

Sâu bệnh hại hoa loa kèn có thể phát sinh trong suốt quá trình trồng trọt, bao gói, cất trữ, vận chuyển. Các bệnh thường gặp gồm: Bệnh do vi khuẩn, nấm, virus, tuyến trùng và các bệnh sinh lý. Sâu hại chủ yếu là rệp, muội…

1. Nguyên tắc phòng trừ:

+ Quán triệt phương châm phòng là chính, trừ bằng biện pháp tổng hợp

+ Chăm sóc tốt cây, tăng sức đề kháng cho cây trồng.

+ Phát huy tác dụng của thiên địch, bảo vệ thiên địch.

+ Sử dụng hóa chất một cách khoa học, nâng cao hiệu quả phòng trừ, hiệu quả kinh tế.

2. Biện pháp phòng trừ:

+ Luân canh hợp lý, cày sâu lật đất.

+ Không trồng lãn các loại hoa có cùng sâu bệnh với hoa loa kèn.

+ Trồng xa cây cối có sâu bệnh hại như hoa loa kèn.

+ Chăm sóc tốt cây, nâng cao sức đề kháng của cây.

+ Tiêu hủy kịp thời tàn dư cây trồng, cỏ dại bị nhiễm sâu bệnh.

3. Những sâu hại chính trên cây

Hoa loa kèn rất ít khi bị các loại sâu phá hại, chủ yếu bị rệp hại.

- Rệp: thường làm cho cây còi cọc, ngọn quăn queo, nụ bị thối, hoa không nở hoặ dị dạng, thường gây hại nặng ở vụ Xuân hè và Đông xuân. Có thể dùng Karate 2,5 EC 10-15 ml/bình 10l, Ofatox 400EC hoặc Supracide 40ND 10-15 ml/bình 10 lít.

4. Những bệnh hại chính trên cây

Cây hoa loa kèn rất dễ bị bệnh sương mai và nấm. Cho nên cần phun định kỳ phòng hai loại bệnh này.

Cách phòng trừ:

- Bệnh nấm, phấn trắng: Vết bệnh dạng bột phấn màu trắng xám, gây hại trên lá là chủ yếu. Khi bệnh nặng có thể làm thối nụ, hoa không nở được, có thể dùng Anvil 5SC 10 - 15 ml/bình 10 lít hoặc Score 250ND 5-10 ml/bình 10 lít; Phun thuốc Elilet 80WP, Boocdo (Đồng sunphat), Alvin 5SC, Ridomin 5G.

Ngoài ra loa kèn còn gặp một số bệnh sau:

- Bệnh đốm lá: Vết bệnh thường có dạng hình tròn hoặc bất định màu nâu nhạt hoặc nâu đen, nằm rải rác ở mép lá hoặc gân lá. Bệnh phát triển mạnh khi độ ẩm cao, có thể dùng Topsin M-70 WP 5-10 g/bình 8 lít.

- Bệnh đốm nâu: Vết bệnh thường từ mép lá lan vào trong phiến lá màu nâu xám hoặc nâu đen, khi nặng lá chuyển sang màu vàng và rụng. Ngoài Score 250ND hoặc Anvil 5SC, có thể dùng thêm Roval WP với nồng độ 0,15%.

- Bệnh đốm vòng: Mô bệnh thường có lớp nấm mốc màu đen làm cho lá bị thối dễ rụng. Có thể sử dụng Daconil 500SC 0,2% hoặc Altracol 70 BHN liều lượng 1,5-2 kg/ha.

- Héo vi khuẩn: Thường làm thối rễ, cây héo từ lá gốc đến lá ngọn. Dùng biện pháp luân canh, nhổ bỏ cây bệnh, vệ sinh vườn trồng, phòng trừ môi giới truyền bệnh hoặc sử dụng Streptominxin, nồng độ 100 - 150 ppm để trừ khuẩn.

- Bệnh sinh lý: Ngoài các bệnh truyền nhiễm, cây loa kèn còn bị bệnh sinh lý (không truyền nhiễm) gây hiện tượng vàng lá héo ngọn, cây sinh trưởng kém hoặc chết. Cần điều chỉnh việc bón phân và tưới nước hợp lý.

Nhìn chung đối với các loại nấm gây hại, để đề phòng bệnh ngay từ ban đầu, sau trồng nên phun đồng sunphat hoặc Zineb Bul 80WP với tỷ lệ 20-50g/10 lít, định kỳ 5-7 ngày 1 lần vừa giảm tỷ lệ cây nhiễm bệnh vừa kích thích sự sinh trưởng, phát triển của cây. Đối với các bệnh do nấm có thể phun Score 250ND dùng liều lượng 0,2 - 0,3 lít/ha.