Bài báo “Trò lố hay Varen và Phan Bội Châu” của Nguyễn Ái Quốc
đăng trên le Paria số 36-37 (tháng 9-10/1925)
Tháng 11-1924, Bác được Quốc tế Cộng sảnphân công về Quảng Châu (Trung Quốc), tổ chức huấn luyện cán bộ cách mạng thành lập Việt Nam Thanh niên Cách mạng đồng chí Hộivới báo Thanh niênlà cơ quan ngôn luận. Báo Thanh niênsố 1 ra ngày 21-6-1925 đến tháng 4-1927 ra được 88 số bằng tiếng Việt tại số nhà 13A đường Văn Minh - Quảng Châu - Trung Quốc. Bác trực tiếp chỉ đạo, biên tập, trình bày và viết nhiều bài chính luận sắc bén. Báo chuyển về nước bằng đường thủy, tới các tổ chức cảm tình của hội, các chi bộ, các cơ sở Việt kiều của Pháp, Thái Lan, Nga. Tháng 12-1926, Bác lập ra báo Công Nôngcho giai cấp công nhân và nông dân nước ta. Tháng 1-1927, báo Lính Kách Mệnh(Tiền thân của báo Quân đội nhân dânngày nay) dành cho đội ngũ chiến sĩ cách mạng cũng được Bác sáng lập. Các báo này đều xuất bản chủ yếu bằng tiếng Việt nhưng còn cả một số tin, bài bằng tiếng Hán, Pháp, Anh... Hình thức mới mẻ và gần gũi, nội dung phong phú và bám sát chủ trương, mục tiêu cách mạng.
Từ ngày 3 đến 7-2-1930 tại Hồng Kông, Bác tổ chức chỉ đạo hội nghị thống nhất các đảng phái, phong trào cộng sản ở Việt Nam để thành lập một Đảng mới có tên Đảng Cộng sản Việt Nam, quyết định đình bản những tờ báo riêng rẽ của các tổ chức Đảng trước đây, còn lại cho xuất bản báo Tranh Đấuvà Tạp chí Đỏ, những số đầu phát hành vào tháng 8-1930. Trong thời kỳ này với nhiều bút danh khác nhau, Bác còn cộng tác với các báo tiến bộ trong nước đồng thời viết hàng loạt bài cho những tờ báo cách mạng nổi tiếng thế giới: L’Humanité (Nhân đạo)của Đảng Cộng Sản Pháp, La vie d’ouvriers (Đời sống thợ thuyền)của Liên đoàn Lao động Pháp, Điện tín quốc tếcủa Quốc tế cộng sản 3, Pravda (Sự thật)của Đảng Cộng Sản Liên Xô... Tháng 1-1941, Bác về nước chỉ đạo Hội nghị Trung ương 8thành lập mặt trận Việt Minh cho ra tờ báo Việt Nam Độc Lậptừ năm 1941 và báo Cứu Quốcnăm 1942. Sau Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ 2, tháng 2-1951, Bác chỉ đạo thành lập báo Nhân Dân. Từ số 1 ngày 11-3-1951 đến số 5526, ngày 1-6-1969, Bác đã gửi đăng 1205 bài viết với 23 bút danh khác nhau.
Bác đặc biệt quan tâm đến sự nghiệp báo chí cách mạng Việt Nam với việc đào tạo đội ngũ cán bộ làm báo. Bằng kiến thức và kinh nghiệm của mình, Bác tận tâm chỉ dẫn nghiệp vụ cho các nhà báo như một đồng nghiệp, một người bạn, một người anh và một người thầy. Ngày 17-8-1952, trong buổi nói chuyện tại trường Chỉnh Đảng Trung ương ở rừng Việt Bắc, Bác nêu rõ 4 vấn đề trước cán bộ báo chí: “ Viết cho ai? Viết để làm gì? Viết cái gì? Viết như thế nào?” và đưa ra cách giải quyết cặn kẽ phù hợp với các vấn đề đó. Bác căn dặn “Phải viết gọn rõ thiết thực”, “Nói có sách, mách có chứng” tức là nói việc ấy ở đâu thế nào, ngày nào, nó sinh ra thế nào, phát triển thế nào và kết quả thế nào? Tại Đại hội lần thứ 3 của Hội nhà báo Việt Nam, Bác cũng thẳng thắn phê bình những khuyết điểm của báo chí nước nhà bây giờ: “Bài báo thường quá dài dây cà ra dây muống, không phù hợp với trình độ và thời gian của quần chúng. Thường nói một chiều và đôi khi thổi phồng thành tích, mà ít hoặc không nói đến đúng mức khó khăn và khuyết điểm của người ta. Đưa tin tức hấp tấp nhiều khi thiếu thận trọng, thiếu cân đối: tin nên dài thì viết ngắn, nên ngắn thì viết dài, tin sau thì để trước, nên trước lại để sau, lộ bí mật - có khi quá lố bịch, khuyết điểm nặng nhất là dùng chữ nước ngoài quá nhiều và lắm khi dùng không đúng”. Nhưng Bác luôn khẳng định giá trị to lớn của báo chí “Báo chí là công cụ tuyên truyền, cổ vũ tổ chức lãnh đạo...”, “Báo chí là vũ khí sắc bén nhanh nhạy, đại chúng, phục vụ kịp thời...”. Về vai trò quan trọng của báo chí cách mạng Bác nói: “Tờ báo Đảng như những lớp huấn luyện giản đơn thiết thực và rộng khắp. Nó dạy bảo chúng ta những điều cần biết làm về tuyên truyền tổ chức lãnh đạo và công tác. Hàng ngày nó giúp nâng cao trình độ chính trị và năng suất công tác của chúng ta. Nếu ai cắm đầu vào làm việc mà không xem, không nghiên cứu báo Đảng thì khác nào nhắm mắt đi đêm, nhất định sẽ lúng túng sẽ vấp váp hỏng việc. Vì vậy, cán bộ trong Đảng và ngoài Đảng, toàn thể Đảng viên và cốt cán, phải xem báo Đảng”. Bác đánh giá và khuyên dạy: “Báo chí của ta đã có một địa vị quan trọng trong dư luận thế giới, cho nên làm báo phải hết sức cẩn thận về nội dung, về cách viết”.
Suốt hơn nửa thế kỷ gắn bó với báo chí, Bác để lại một sự nghiệp đồ sộ trên 2000 bài viết với 53 bút danh khác nhau của Bác đã được đăng ở báo trong và ngoài nước bằng tiếng Việt, Pháp, Hán, Nga, Anh... với chủ đề đa dạng độc đáo sinh động vừa gần gũi dễ hiểu, luôn chiếm được sự mến mộ của bạn đọc. Bác là người khai sinh, thực hiện định hướng bảo trợ nền báo chí cách mạng Việt Nam. Bác còn đưa ra các tư tưởng, phương pháp báo chí mới mẻ, tiến bộ mà phù hợp với phong trào báo chí cách mạng, báo chí hiện đại trên thế giới. Bác không những là một lãnh tụ chính trị kiệt xuất, một danh nhân văn hóa đáng khâm phục, mà còn thực sự là một nhà báo vĩ đại. Nguồn: Bảo Hoàn (Nhà báo Thủ đô, số tháng 6/2004) |
