Giải thưởng Hồ Chí Minh về khoa học và công nghệ năm 2005: Chế tạo cụm sản phẩm công nghiệp có giá trị gia tăng lớn
Nhóm tác giả bao gồm: TS Trương Hữu Chí, TS Ðỗ Văn Vũ, KS Nguyễn Ðức Minh, KS Nguyễn Danh Tiến, KS Phạm Văn Thanh, KS Trần Thị Kim Quế, KS Nguyễn Quý Bình, TS Trần Anh Quân, TS Hoàng Việt Hồng, Ths Nguyễn Chí Cường, Ths Nguyễn Hoài Anh.
Trong những năm đất nước đổi mới, ngành cơ khí là một trong những ngành gặp nhiều khó khăn do sản phẩm làm ra không có khả năng cạnh tranh trên thị trường, đầu tư đổi mới công nghệ ở mức thấp. Tổng đầu tư của ngành cơ khí trong vòng mười năm từ 1990 - 2000 tương đương mức đầu tư cho một nhà máy xi-măng lò quay. Viện IMI còn gặp khó khăn hơn so với các cơ quan nghiên cứu khác do việc không được cấp kinh phí hoạt động cho bộ máy.
Trong điều kiện nói trên, tập thể cán bộ khoa học của viện đã xác định hướng đi cho mình: đổi mới hoạt động nghiên cứu khoa học thông qua việc tập trung nghiên cứu công nghệ mới cơ điện tử, tạo ra sản phẩm cơ khí công nghệ cao tích hợp với tự động hóa, điện tử công nghiệp và công nghệ phần mềm. Ðồng thời, phải gắn nhiệm vụ nghiên cứu khoa học với thị trường để sản phẩm khoa học phải trực tiếp trở thành hàng hóa có giá trị gia tăng lớn phục vụ nhu cầu sản xuất theo định hướng HÐH, CNH mà Ðảng và Nhà nước đã đề ra.
Từ định hướng nói trên, trong hơn mười năm trở lại đây, tập thể các nhà khoa học của viện đã nghiên cứu, chế tạo thành công cụm sản phẩm cơ điện tử với 51 sản phẩm công nghệ cao. Các sản phẩm này đã được ứng dụng rộng rãi trong sản xuất trên khắp mọi miền đất nước. 60% số sản phẩm này đã được chuyển giao cho sản xuất thông qua việc thành lập các công ty sản xuất công nghệ cao. Ðó là những công ty con của Viện IMI. Từ đó, hình thành mô hình mới: doanh nghiệp khoa học và công nghệ có vai trò công ty mẹ nhằm gắn liền nghiên cứu với sản xuất. Các sản phẩm nói trên đã tạo ra cho Viện IMI và các công ty thành viên hơn 600 tỷ đồng hợp đồng kinh tế mỗi năm, đồng thời tiết kiệm gần chục triệu USD/năm cho đất nước, do sản phẩm của viện làm ra đã thay thế được hàng nhập khẩu cùng loại.
Các sản phẩm cơ điện tử của Viện IMI đã được nghiên cứu, thiết kế và chế tạo thành công từ năm 1994 đến năm 2004, thuộc năm nhóm sản phẩm: cơ điện tử trong lĩnh vực máy công cụ; chế biến nông sản; xây dựng; đo lường công nghiệp; xử lý và bảo vệ môi trường. Thực tế cho thấy, các sản phẩm cơ điện tử do Viện IMI chế tạo được thị trường chấp nhận đã trở thành động lực để Viện IMI chuyển đổi nội dung nghiên cứu từ cơ khí thuần túy sang nghiên cứu trong lĩnh vực cơ điện tử, đồng thời tạo điều kiện cơ sở vật chất để Viện IMI chuyển đổi từ viện nghiên cứu sang doanh nghiệp khoa học và công nghệ, thí điểm tổ chức theo mô hình công ty mẹ - công ty con. Ðây là mô hình đầu tiên trong việc đổi mới cơ chế quản lý khoa học và công nghệ nhằm gắn hoạt động khoa học với sản xuất, tiến tới thành lập một tập đoàn khoa học, công nghệ đầu tiên ở nước ta.
Việc nghiên cứu thành công sản phẩm cơ điện tử sẽ tạo tiền đề cho việc xây dựng ngành cơ khí mới ở nước ta, đó là ngành cơ khí điện tử cao, tạo ra các sản phẩm có giá trị gia tăng lớn, tiến tới xuất khẩu sản phẩm công nghệ cao mang thương hiệu Việt Nam .
Hội đồng Giải thưởng quốc gia đánh giá: Cụm công trình của Viện IMI đã có nhiều sáng tạo đặc biệt xuất sắc trong phát triển công nghệ mới trên cơ sở tích hợp công nghệ tự động hóa - điện tử - công nghệ tin học và cơ khí. Viện IMI đã chuyển giao công nghệ cho hơn 100 doanh nghiệp trong toàn quốc, tạo nền tảng thực tế để phát triển một ngành khoa học mới ngành cơ điện tử ở nước ta. Các nhà khoa học tham gia cụm công trình nói trên đã chuyển giao thành công công nghệ "thiết kế có sự trợ giúp của máy tính - chế tạo có sự trợ giúp của máy tính - điều khiển số bằng máy tính (CAD/CAM/CNC). Thông qua việc cung cấp máy cắt kim loại điều khiển CNC, 400 hệ thống trạm trộn bê-tông tự động và bơm bê-tông di động, các máy phân loại hạt bằng mầu trên cơ sở ứng dụng công nghệ quay - cơ - điện tử, cụm công trình nói trên đã góp phần thúc đẩy sự phát triển một số ngành như đóng tàu, chế biến nông sản gạo, cà-phê.
Nguồn: nhandan.com.vn
