Gắn lý thuyết với thực nghiệm

Theo Gs.Ts Nguyễn Văn Hiệu - nhà khoa học ngành vật lý lý thuyết và vật lý toán học xuất sắc, điểm yếu khiến ngành vật lý nước ta không mạnh cũng chính là ở chỗ lý thuyết không thường gắn với thực nghiệm. Theo báo cáo hiện trạng nghiên cứu vật lý từ năm 1996 đến nay, nghiên cứu lý thuyết và nghiên cứu thực nghiệm ở nước ta còn quá tách rời nhau, trong khi có rất nhiều dự án không chỉ đơn lẻ là thực nghiệm hay lý thuyết mà bắt buộc phải có sự kết hợp mới cho ra những kết quả xứng tầm.

Thực tế cho thấy, không có nước nào trên thế giới có sự tách riêng giữa lý thuyết và thực nghiệm, đã từng có nhà khoa học nước ngoài miệt mài với công trình nghiên cứu về vật lý lý thuyết để tìm cách gắn với thực nghiệm và sau nhiều năm đã dành được giải Nobel. Gs Nguyễn Đại Hưng - Chủ tịch Hội Vật lý Việt Nam cho biết, nhiệm vụ của chương trình vật lý sắp tới là phải san bằng khoảng cách và gắn kết hai nội dung này với nhau. Tức là xác định hướng nghiên cứu theo đối tượng nghiên cứu, phương pháp nghiên cứu chứ không tách ra hướng vật lý lý thuyết và thực nghiệm, điều đó hoàn toàn phù hợp với xu thế của thời đại tức là thiên về đối tượng nghiên cứu nhiều hơn. Song không thể áp dụng các biện pháp hành chính mà phải có cơ sở gắn kết để những nhà nghiên cứu thực nghiệm và lý thuyết ngồi lại với nhau. Muốn như vậy cần có bàn tay tác động của những nhà quản lý, tạo điều kiện cho các nhà vật lý đứng chung với nhau trong cùng dự án nghiên cứu lớn.

Ts Ngô Sỹ Lương, ĐH Khoa học Tự nhiên, ĐH Quốc gia Hà Nội chia sẻ, gắn nghiên cứu cơ bản với thực nghiệm ở nước ta là điều hoàn toàn có thể làm được bởi hiện có không ít dự án lớn của Nhà nước ưu tiên về nghiên cứu cơ bản theo định hướng ứng dụng. Đơn cử như khi kết thúc một đề tài nghiên cứu cơ bản, các nhà khoa học ĐH Khoa học Tự nhiên đã chuyển giao thành công bộ Kit dùng để ứng dụng trong chẩn đoán và phát hiện các tác nhân gây bệnh như virus, vi khuẩn, bệnh di truyền bằng các kỹ thuật sinh học phân tử và giải trình tự gene.

Lý thuyết với thực nghiệm gắn liền với nhau để có công trình vật lý lý thuyết mạnh và có những nghiên cứu ứng dụng hiệu quả nhưng nhằm đi đến mục đích gì, cũng là câu hỏi được đặt ra. Theo Gs Nguyễn Văn Hiệu, có thể những bài báo rất hay, được trích dẫn nhiều lần là niềm tự hào của ngành vật lý nhưng những bài báo đó chưa thể coi là việc tầm cỡ quan trọng quốc gia hay mục tiêu của ngành vật lý. Định hướng của ngành vật lý phải là phát huy trí tuệ, tài năng của những nhà khoa học đồng thời khuyến khích họ đi vào giải quyết những vấn đề của đời sống, vấn đề thiết thực của đất nước. Điều đó đòi hỏi Chiến lược phát triển ngành Vật lý tới 2020 cần ghi rất rõ, định hướng nghiên cứu nhằm giải quyết những vấn đề quan trọng có tầm cỡ quốc gia.