Liên hiệp các hội và khoa học kỹ thuật Việt Nam
Thứ ba, 05/07/2022 10:25 (GMT+7)

Chân dung GS Trịnh Xuân Thuận - người giành giải thưởng lớn của Viện Hàn lâm Pháp

GS Trịnh Xuân Thuận, nhà vật lý thiên văn người Mỹ gốc Việt vừa nhận được Giải thưởng lớn của Cộng đồng Pháp ngữ năm 2022.

May mắn được học những người thầy lớn
GS Trịnh Xuân Thuận sinh ngày 20/8/1948 ra tại Hà Nội. Năm ông lên 6 tuổi, gia đình ông chuyển vào Sài Gòn sinh sống.
GS Trịnh Xuân Thuận có năng khiếu về văn chương, nhưng từ nhỏ ông đã có mơ ước đi theo con đường nghiên cứu khoa học cơ bản. Ông cảm thấy hấp dẫn bởi các môn học này, đặc biệt là môn Vật lý. Ông đọc rất nhiều sách của Albert Einstein (nhà vật lý lý thuyết người Đức), trong đó cuốn “Thế giới như tôi thấy” trở thành cuốn sách gối đầu giường của ông.
Ông theo học tại Trường Yersin tại Đà Lạt (nay là Trường cao đẳng Sư phạm Đà Lạt) và sau đó là Trường Jean-Jacques Rousseau (nay là Trường THPT Lê Quý Đôn) tại Sài Gòn. Năm 1966, sau khi đỗ tú tài, ông rời Sài Gòn đi du học Thụy Sĩ.
Chan dung GS Trinh Xuan Thuan - nguoi gianh giai thuong lon cua Vien Han lam Phap
 GS Trịnh Xuân Thuận có năng khiếu về văn chương, nhưng từ nhỏ ông đã có mơ ước đi theo con đường nghiên cứu khoa học cơ bản.
Sau 1 năm học ở Thụy Sĩ, ông đăng ký học tại 3 trường đại học danh tiếng của Mỹ về vật lý, thiên văn. Sau đó, ông đã chọn Caltech – nơi đồng thời Einstein, thần tượng thuở thiếu thời của ông đã từng sống và làm việc.
Ông chia sẻ, một trong những điều rất quan trọng trong cuộc đời làm khoa học của ông đó là đã được học từ các giáo sư giỏi. Họ đã dạy cho ông cách nghiên cứu, cách nghĩ, cách tư duy...
“Tôi may mắn được học những người thầy giỏi ở Caltech. Hai giáo sư tại trường nay là William Alfred Fower (đạt giải Nobel vật lý năm 1983) và Gordon Garmire hướng dẫn tôi rất nhiều”, GS Trịnh Xuân Thuận nói.
Tuy nhiên, để đến được với điều đó, cần rất nhiều quyết tâm và đam mê. Khi rời xa đất nước, gia đình, trước thế giới rộng lớn bao la, trong túi lại không có tiền, không biết tiếng Anh, cũng có nhiều lúc ông tháy nản chí. Nhưng rồi, ông đã vượt qua tất cả, nhờ nỗ lực, quyết tâm.
Cho đến bây giờ, ông chưa bao giờ cảm thấy hối tiếc về việc đã dành cả đời mình cho thiên văn học. Khi nhìn thấy hình ảnh của một thiên hà xa xôi trên màn hình trong phòng quan sát, cơ thể ông vẫn như có luồng điện chạy qua với những cơn run rẩy.
Có đam mê, và ý chí để thực hiện đam mê đó, đó chính là điều mà ông muốn nhắn nhủ tới các bạn trẻ.
“Nhiều khi mình làm điều gì đó mình thấy nản thì cần phải có ý chí để vượt qua, cương quyết để làm được điều mình thích”, ông nói.
“Trong hạt cát ta thấy vũ trụ”
GS Trịnh Xuân Thuận là tác giả của nhiều cuốn sách phổ biến thiên văn học nổi tiếng đã được dịch ra tiếng Việt như: “Giai điệu bí ẩn”, “Và con người tạo nên vũ trụ”, “Hỗn độn và hài hòa”, “Cái vô hạn trong lòng bàn tay”, “Vũ trụ và hoa sen”, “Từ điển yêu thích bầu trời và các vì sao”, “Số phận của vũ trụ - Big Bang”...
Chan dung GS Trinh Xuan Thuan - nguoi gianh giai thuong lon cua Vien Han lam Phap-Hinh-2
 GS Trịnh Xuân Thuận là tác giả của nhiều cuốn sách phổ biến thiên văn học nổi tiếng đã được dịch ra tiếng Việt.
Ông cũng từng được trao một số giải thưởng danh giá khác như: giải Moron của Viện Hàn lâm Pháp về văn chương (năm 2007), giải thưởng Kalinga về phổ biến tri thức khoa học của UNESCO (năm 2009) và giải thưởng quốc tế Cino del Duca (2012)...
Các tác phẩm của ông được độc giả đón nhận, yêu thích bởi lối những nội dung khoa học được diễn đạt bằng ngôn từ của thi ca, và được viết nên bởi một tâm hồn lãng mạn, hòa đồng với vũ trụ.
GS Trịnh Xuân Thuận cho hay, vẻ đẹp của vũ trụ là một vẻ đẹp có trật tự. Từ cầu vồng, cảnh hoàng hôn, những vì sao hay các thiên hà… không quyến rũ ta với vẻ đẹp lộng lẫy, huy hoàng, mà bởi sự gắn kết chặt chẽ và có trật tự. Và những vẻ đẹp không phải tìm kiếm đâu xa, mà có khi ngay ở gần chúng ta – như Vịnh Hạ Long.
Ông cho hay, theo nghiên cứu giữa con người với hạt cát, và các ngôi sao, đều có những mối liên hệ tương tác với nhau. Theo đó, chúng ta là hậu duệ của các ngôi sao, và hãy tìm trong hạt cát, sẽ thấy tất cả.
Tên cuốn “Cái vô hạn trong lòng bàn tay” của ông được lấy từ chính bài thơ của nhà thơ triết học người Anh William Blake:
“Trong hạt cát, ta thấy cả vũ trụ
Trong đóa hoa, ta thấy cả thiên đường
Nắm cái vô hạn trong lòng bàn tay
Và sự vĩnh hằng trong khoảnh khắc”.
Sách khoa học của ông bàn luận đến mối quan hệ giữa con người mà vũ trụ, về việc vì sao chuyện của cá nhân lại liên quan tới vũ trụ, và vì sao muốn tồn tại, lại phải bảo vệ Trái Đất?
Các tác phẩm của GS Trịnh Xuân Thuận từng giành được lời khen từ Học viện Pháp Quốc, rằng đã thể hiện “một cái nhìn phức hợp và tinh tế của một nhà khoa học và một người có đức tin về vũ trụ và vị trí của con người trong vũ trụ”.
GS Trịnh Xuân Thuận chia sẻ, may mắn của ông là đã được hưởng thụ những vẻ đẹp kỳ diệu của vũ trụ, ông rất muốn chia sẻ hiểu biết, niềm hạnh phúc đó cho mọi người, đặc biệt các bạn trẻ Việt Nam.
“Hiểu được con người trong vũ trụ, có lẽ, chính là hiểu mình. Bởi con người chỉ là một chớp mắt trong quá trình tiến hóa của vũ trụ”, ông cho hay.
Ông cũng đặc biệt nhấn mạnh tới vai trò của sách khoa học, nhất là với giới trẻ. Theo ông, sách khoa học sẽ làm nảy nở thiên hướng về khoa học. Trong khi đó, khoa học là một phần quan trọng để một đất nước vươn lên. Cần phải lưu ý khơi dậy ý chí khoa học trong giới trẻ.
Giải thưởng lớn của Cộng đồng Pháp ngữ, được thành lập năm 1986, là một giải thưởng thường niên trao cho các cá nhân đã đóng góp một cách xuất sắc vào việc duy trì và minh họa ngôn ngữ Pháp. Năm 1992, giải thưởng này được trao cho bác sĩ, nhà văn hóa Nguyễn Khắc Viện. Với việc được vinh danh này, GS Trịnh Xuân Thuận sẽ nhận được số tiền thưởng 30.000 euro (khoảng hơn 700 triệu đồng).
Giải thưởng lớn của Cộng đồng Pháp ngữ, được thành lập năm 1986, là một giải thưởng thường niên trao cho các cá nhân đã đóng góp một cách xuất sắc vào việc duy trì và minh họa ngôn ngữ Pháp. Năm 1992, giải thưởng này được trao cho bác sĩ, nhà văn hóa Nguyễn Khắc Viện. Với việc được vinh danh này, GS Trịnh Xuân Thuận sẽ nhận được số tiền thưởng 30.000 euro (khoảng hơn 700 triệu đồng).

Xem Thêm

Nghĩa lớn!
GS.VS Trần Đại Nghĩa, nhà khoa học lớn, người đặt nền móng cho ngành khoa học kỹ thuật quân sự Việt Nam, Viện trưởng Viện Khoa học Việt Nam, Chủ tịch đầu tiên của Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam, Chủ nhiệm Báo Khoa học và Đời sống.
Giáo sư Trần Đại Nghĩa: ba cách tiếp cận đặc sắc
GS Trần Đại Nghĩa là một nhân vật lịch sử. Một vị tướng được phong trong 10 thiếu tướng đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa; Một nhà khoa học với những công trình nghiên cứu và chế tạo vũ khí để đương đầu với những cường quốc khoa học và quân sự. Một con người đã từ bỏ sự nghiệp khoa học và cuộc sống đủ đầy ở phương Tây để trở về đóng góp cho cuộc kháng chiến của dân tộc trong thế kỷ 20.
Nhớ lại kỉ niệm với Giáo sư Trần Đại Nghĩa!
Đêm trước ngày Đại hội Liên hiệp hội TP. Hồ Chí Minh lần thứ nhất (1986), GS. Trần Đại Nghĩa có vẻ ưu tư lắm và dường như không ngủ được, Ông gọi tôi sang phòng, pha một ấm trà, hai thầy trò nói chuyện với nhau đến rất khuya. Câu chuyện bắt đầu từ viêc sửa sang, chỉnh lý lại 2 bài phát biểu để ông và tôi ngày mai sẽ đọc tại Đại hội. Sau đó là những câu chuyện về khoa học và đất nước…
Hồn quê: Tác phẩm tranh xuất sắc làm từ bẹ chuối
Tranh làm từ bẹ chuối là ý tưởng sáng tạo độc đáo của em Phan Tuấn Khang, Trường THPT Nguyễn Văn Côn (huyện Gò Công Đông). Sản phẩm vừa đoạt giải Ba Cuộc thi sáng tạo thanh, thiếu niên và nhi đồng tỉnh Tiền Giang lần thứ XIV (2021 – 2022), vừa giải Ba Cuộc thi sáng tạo thanh, thiếu niên và nhi đồng toàn quốc.
Phát triển Liên hiệp Hội Việt Nam vững mạnh
Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam hiện có 93 Hội ngành toàn quốc, 63 Liên hiệp Hội tỉnh, thành phố; 607 tổ chức KH&CN trực thuộc; 03 đơn vị thuộc Liên hiệp Hội Việt Nam, ông Phạm Quang Thao – Phó chủ tịch Liên hiệp Hội Việt Nam cho biết tại Hội nghị Hội đồng Trung ương Liên hiệp Hội Việt Nam lần thứ 5 (khóa VIII).
Người đặt nền móng xây dựng Liên hiệp Hội Việt Nam
Hướng tới kỷ niệm 40 năm ngày thành lập Liên hiệp các Hội Khoa học và Kĩ thuật Việt Nam - Liên hiệp Hội Việt Nam (26/3/1983-26/3/2023), vusta.vn trân trọng giới thiệu cùng bạn đọc về cuộc đời và sự nghiệp Giáo sư, viện sĩ Trần Đại Nghĩa - Người đặt nền móng, Chủ tịch đầu tiên của Liên hiệp Hội Việt Nam (nhiệm kỳ 1983-1988).
5 con người với 2 sự tôn vinh
Ngày 22/4/2021 tại Hà Nội, Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc đã truy tặng danh hiệu Anh hùng Lao động thời kì đổi mới cho cố GS VS Vũ Tuyên Hoàng – Nguyên Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam;

Tin mới

Duyên nợ với Vusta
Hơn 20 năm trước, khi còn ngồi trên ghế giảng đường đại học, tôi nhận học bổng của Vusta, nhưng chưa biết rằng sau này tôi đã gắn bó hơn nửa thời gian công tác đầy duyên nợ.
Đắk Lắk: Triển khai Cuộc thi sáng tạo lần thứ 11 - năm 2023
Cuộc thi do Liên hiệp các hội khoa học và kỹ thuật tỉnh cùng Sở Khoa học và Công nghệm, Sở Giáo dục và Đào tạo, Tỉnh Đoàn Đắk Lắk phối hợp thực hiện. Cuộc thi dành cho đối tượng là tất cả các em thanh thiếu niên, nhi đồng trong tỉnh từ 6 – 18, khuyến khích các em nhỏ tuổi, vùng sâu, vùng xa tham gia.
Thanh Hóa: Đoàn công tác của Liên hiệp hội Thanh Hóa thăm, làm việc với Liên hiệp hội Quảng Ngãi
Thực hiện Chương trình công tác năm 2023, ngày 17/3/2023, tại văn phòng Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật (Liên hiêp hội) Quảng Ngãi, đoàn công tác Liên hiệp hội Thanh Hóa do đồng chí Nguyễn Văn Phát - Chủ tịch Liên hiệp hội Thanh Hóa - làm trưởng đoàn, đã có cuộc làm việc với Liên hiệp hội Quảng Ngãi.
Khẳng định vị trí, vai trò của đội ngũ trí thức Việt Nam
Ngày 20/3, tại Hà Nội, Liên hiệp Hội Việt Nam gặp gỡ báo chí công bố Lễ kỷ niệm 60 năm Ngày Bác Hồ gặp mặt đội ngũ trí thức (18/5/1963 - 18/5/2023) và 40 năm Ngày thành lập Liên hiệp Hội Việt Nam (26/3/1983 - 26/3/2023). Chủ trì buổi họp có PGS.TS Phạm Ngọc Linh, Phó Chủ tịch, đồng chí Phạm Hữu Duệ, Trưởng Ban Tổ chức và Chính sách Hội, Lê Thanh Tùng, Trưởng Ban TT&PBKT LHHVN.
Phê duyệt dự án Đồng quản lý đa dạng sinh học và cải thiện sinh kế cho người dân khu vực quy hoạch bảo tồn Vọc gáy trắng
Dự án “Đồng quản lý đa dạng sinh học và cải thiện sinh kế cho người dân khu vực quy hoạch bảo tồn Vọoc gáy trắng tại huyện Tuyên Hóa, tỉnh Quảng Bình, Việt Nam” do Trung tâm Nghiên cứu Quản trị Tài nguyên vùng cao thực hiện với nguồn kinh phí viện trợ nước ngoài không hoàn lại 192.473 USD từ tổ chức Botanic Gardens Conservation International - Tổ chức Bảo tồn Vườn thực vật quốc tế, quốc tịch Anh.
Phú Yên: Phát động hưởng ứng Ngày quyền của người tiêu dùng Việt Nam
Sáng 15/3, tại siêu thị Co.op Mart Tuy Hòa, Hội bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng tỉnh Phú Yên phối hợp Sở Công Thương Tỉnh tổ chức Lễ phát động hưởng ứng Ngày Quyền của người tiêu dùng Việt Nam 15/3/2023 và hoạt động kết nối, tiêu thụ sản phẩm đặc trưng, sản phẩm OCOP của tỉnh với người tiêu dùng.
Lào Cai: Nhiều ý kiến của trí thức góp ý cho dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi)
Sau gần một tháng triển khai, đã có trên 100 ý kiến của đội ngũ trí thức trong tỉnh góp ý vào các nội dung dự Luật Đất đai (sửa đổi). Các ý kiến góp ý được Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tổng hợp, báo cáo UBND tỉnh, UB MTTQ Việt Nam tỉnh Lào Cai tiếp tục tổng hợp, kiến nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu, tiếp thu bổ sung hoạt thiện dự thảo luật.
Đoàn thanh niên Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam thực hiện tình nguyện tại Thái Nguyên
Chào mừng kỷ niệm 40 năm ngày thành lập Liên hiệp Hội Việt Nam (26/3/1983-26/3/2023) và Ngày thành lập ĐTNCS Hồ Chí Minh 26/3, trong không khí rộn ràng của tháng Thanh niên, ngày 17-3, Đoàn Thanh niên Liên hiệp Hội Việt Nam phối hợp cùng ĐTN Bộ Nội vụ và ĐTN Liên minh Hợp tác xã Việt Nam tổ chức chương trình "Hành trình về nguồn - Đến với địa chỉ đỏ" tại huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên.
Bài 8: Đại hội đại biểu toàn quốc Liên hiệp Hội Việt Nam lần thứ VIII
Ngày 24 và 25/12/2020, Đại hội đại biểu toàn quốc Liên hiệp Hội Việt Nam lần thứ VIII nhiệm kỳ 2020-2025 đã được tổ chức trọng thể tại Hà Nội với chủ đề: “Phát huy tinh thần đoàn kết và sức sáng tạo của đội ngũ trí thức khoa học và công nghệ, đổi mới nâng cao chất lượng hoạt động và phát triển Liên hiệp Hội Việt Nam vững mạnh vì sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”.
Bài 6: Đại hội đại biểu toàn quốc Liên hiệp Hội Việt Nam lần thứ VI
Ngày 27-28/4/2010, Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VI (nhiệm kỳ 2010-2015) Liên hiệp Hội Việt Nam được tổ chức trọng thể tại Hà Nội với sự tham gia của 677 đại biểu đại diện cho 125 hội thành viên (gồm 55 Liên hiệp hội địa phương và 70 hội ngành toàn quốc, trong đó có 4 tổng hội với hơn 80 hội thành viên hoạt động trong phạm vi cả nước)