Cây Ráy leo lá rách
Là loại dây leo có thể dài đến 20m, thân hình trụ mập nhẵn, màu lục, có chỗ màu xám. Rễ dài bám chắc vào vỏ các cây to hoặc bám vào đá cứ thế phát triển chiều dài. Đường kính thân có thể đến 3cm.
Lá to, dài 20 - 30cm, rộng 20cm, hình trứng màu lục hoặc có đốm vàng, bìa lá xẻ sâu đến tận gân chính, mỗi bên có khoảng 10 - 15 thùy, lá mọc so le, cuống lá bẹ ốp vào thân.
Hoa là những bông hình trụ màu lục nhạt, được bọc trong mo mềm. Quả mọng, khi chín màu đỏ da cam, chưa nhiều hạt. Người bán cây cảnh dùng hạt ươm để có cây nhỏ, thấp khoảng 15 - 30cm. Khi bán là dạng cây trong chậu. Ở rừng núi, dây này có rất nhiều. Có nơi có thể lấy hàng tấn dây.
Từ kinh nghiệm của người dân miền núi, dùng cây này đắp lên vết thương do dao, nhiều tác giả nghiên cứu và áp dụng trong việc điều trị các vết thương rộng và các vết thương do bỏng.
Cây được dùng dưới dạng nấu sắc, rửa và tẩm gạc đắp vết thương.
Theo dõi điều trị trên 357 trường hợp vết thương, Bác sĩ Quân y Lê Khắc Lập có kết luận như sau:
* Chỉ định đắp nước sắc trên tất cả các vết thương phần mềm miệng rộng. Nếu là vết thương chật thì phải rạch rộng mới đắp để tránh liền bên ngoài mà bịt nhốt mủ bên trong.
Nếu có được nhiều thì dùng nước này rửa (thay vì dùng nước muối) rồi cũng dùng nước này tẩm gạc đắp.
* Các vết thương bỏng độ II, độ III đều dùng được. Đắp nước này sẽ sớm sạch mủ, tế bào hạt mọc sớm, rút ngắn thời gian điều trị.
* Không dùng nước sắc quá đậm, cũng không nên nấu cao, vì như thế sẽ gây viêm sưng tại chỗ mà nên nấu như sau:
Dùng 1kg thân dây, cắt bỏ lá, rễ, thái nhỏ nấu với 3 lít nước, cô lại còn 700ml, lọc lấy nước dùng.
* Đắp nước này chỉ có cảm giác xót rát nhẹ trong lần đầu, những lần sau không còn nữa.
* Nước này trong kháng chiến chỉ để dùng được trong 5 - 7 ngày vì không có phương tiện bảo quản. DS Đặng Hanh Khôi đã cải tiến dạng bào chế có thể để dùng được trong 1 năm (trong hoàn cảnh chiến trường).
Nguồn: Thuốc và sức khoẻ số 293(1.10.2005), tr 20
