“Cầu nối” sum họp các dòng họ Việt

Nặng lòng cho những tìm kiếm nguồn cội

Hoạt động được gần ba năm nay, với gần 1.000 phả hệ được lưu giữ và trở thành công cụ hữu ích cho các dòng họ trên khắp miền đất nước, đây là phương pháp kết nối cộng đồng thành viên trong dòng họ đơn giản mà không bị ảnh hưởng bởi khoảng cách về địa lý mà tiết kiệm thời gian và chi phí. Với bước cải tiến lớn của phiên bản mới 2.0, “cầu nối” sum họp này sẽ tiêp tục cung cấp miễn phí các dịch vụ cho người sử dụng trong tương lai.

Những người chủ của “phahe.vn” chính là những thanh niên năng động thế hệ 8X, Đỗ Mạnh Tuân và Lê Thanh Hải. Lập gia phả trực tuyến tại địa chỉ này, mỗi dòng họ, chi họ đã có một kênh thông tin hữu ích cho việc lưu trữ, truyền bá thông tin của dòng họ tới mọi gia đình, thành viên trong dòng họ cũng như tới các dòng họ khác. Mục đích hướng tới của họ là thế hệ trẻ với mong muốn hiểu biết về lịch sử, truyền thống của dòng họ cũng như tự hào và có trách nhiệm với dòng họ.

Gia phả trực tuyến thật ra là sự phát triển một cách khoa học hơn từ sản phẩm “Cổng thông tin gia phả”, một trong những sản phẩm phần mềm có tiềm năng ứng dụng từng đoạt giải cao trong cuộc thi Trí tuệ Việt Nam năm 2005. Khi ấy, cả Tuân và Hải đều vừa mới tốt nghiệp khoa Công nghệ Thông tin, Đại học Bách Khoa Hà Nội.

Chia sẻ về những ngày mới bắt tay vào làm, Lê Thanh Hải cho biết, chục năm về trước, ở nhiều nơi, các dòng họ sưu tầm, dịch, phiên âm gia phả, tộc phả. Qua gia phả đi tìm về quê hương bản quán, lập các ban liên lạc dòng họ, liên kết các chi họ, xây dựng mới hoặc sửa sang nhà thờ họ, đi tìm mồ mả, quy tập lại theo dòng họ, chi họ. Tuy nhiên, việc sưu tầm, dịch, phiên âm gia phả và đặc biệt lưu trữ và truyền bá gia phả gặp không ít khó khăn do những đặc trưng của gia phả như ghi chép trên giấy, cất giữ tại nhà thờ họ.

Bỏ qua những lời hứa hấp dẫn, với mức lương cả chục triệu một tháng làm việc tại các công ty phần mềm lớn, đối với hai chàng trai công nghệ thông tin này, ý nghĩa của gia phả mang tính cộng đồng, mang tính bảo tồn dường như cứ “đeo đuổi” các anh, cho dù còn thiếu những kiến thức văn hóa gia phả trong những ngày đầu kết nối cổng thông tin.

Đến khi thành lập công ty Công nghệ và truyền thông NVS, vẫn với tâm huyết tìm kiếm thông tin gia phả khiến cả Tuân và Hải, hai người bạn “nối khố” đất Ninh Bình quyết tâm gây dựng và phát triển một công cụ mạng “chuyên nghiệp”, với mong ước tạo “cầu nối” sum họp cho các dòng họ, chi họ trên cả nước.

Những tiện ích của gia phả trực tuyến

Gần ba năm qua, những sum họp của các dòng họ với sự hỗ trợ của gia phả trực tuyến giúp cho việc dùng “phahe.vn” có ý nghĩa hơn nhiều. Để tạo thuận lợi cho việc tạo lập và tìm kiếm thông tin, từ giữa tháng 10/2008, công cụ mạng này được cải tiến với phiên bản 2.0 với giao diện hợp lý, đẹp hơn, cấu trúc thông tin khoa học và phong phú hơn so với phiên bản trước đây.

Ưu thế của hệ thống này là khả năng tạo dựng “cây” gia phả, theo cấu trúc gia phả truyền thống của mỗi dòng họ một cách chính xác và khoa học. Mỗi dòng họ khi lưu trữ gia phả trên “phahe.vn” sẽ được hỗ trợ việc tạo dựng một website riêng cho dòng họ với tên miền con, đây là dịch vụ mới và nổi bật nhất trong phiên bản mới.

Chẳng hạn, với “hodo.phahe.vn”, website hỗ trợ lưu trữ toàn bộ thông tin về dòng họ bao gồm: các thông tin liên quan đến gia phả, tin tức, sự kiện của dòng họ, ghi nhớ tộc ước, nghi thức cúng giỗ, lễ nghi truyền thống của dòng họ, gương sáng trong dòng họ, thư viện tư liệu lưu giữ hình ảnh, âm thanh liên quan đến dòng họ…

Ông Vũ Hoàng Sơn, người được coi là “đầu mối” thông tin của họ Vũ ở Thái Bình, một trong những chi họ tham gia lập website riêng trên “phahe.vn” đầu tiên từ năm 2006, cho biết: “Trước đây, mỗi khi họp chi họ, phải mất nhiều thời gian viết giấy mời, in tài liệu.

Đến khi lập trang web riêng, khi đến ngày giỗ tổ, dùng tin nhắn thông báo cho mọi người biết. Điều quan trọng là những người trong dòng họ tích cực đóng góp thông tin qua cổng thông tin này cho dòng họ của mình. Nếu có thông tin, tư liệu mà không khai thác, không cập nhật để cùng chia sẻ với mọi người trong dòng họ mình thì thật là uổng phí”.

Hiện có gần 1000 chi họ “có mặt” trên “phahe.vn”. Trong đó, dòng họ Bùi hiện nay là dòng họ có “cây” phả hệ tham gia nhiều nhất, với 14 đời và hơn 1.700 người. Cổng thông tin này “đón” trung bình vài nghìn lượt người truy cập mỗi ngày.

Mỗi trang web của dòng họ đều có một ban liên lạc, nơi cung cấp thông tin “chính thống” của dòng họ mình. Tuy nhiên, chỉ có một người được dòng họ tín nhiệm “phân công” làm nhiệm vụ chuyên trách “duyệt” và đưa tin lên mạng của dòng họ. Các thành viên trong dòng họ đăng ký tài khoản và có quyền tham gia các công việc trên website riêng của dòng họ. Họ có thể cập nhật tin tức, trao đổi thông tin thông qua sự “kiểm duyệt” của ban biên tập dòng họ.

Thành viên nhóm “phahe.vn” Phạm Tư Duy cho biết, dựa nhiều thông tin về dòng họ, chi họ mà đội ngũ biên tập viên của nhóm chọn lựa từ hệ thống sách, báo tin cậy, nhóm thông báo với ban biên tập của các dòng họ, chi họ. Nhóm cũng sẵn sàng thiết kế nội dung cho website riêng của họ, với hai hình thức là công ty làm thiết kế giao diện và chính dòng họ lựa chọn từ nhiều mẫu website mà công ty cung cấp, khi ấy công ty chỉ là nhà tư vấn, thực hiện kỹ thuật đưa lên mạng.

Không chỉ giới thiệu về văn hóa dòng họ

Không chỉ hỗ trợ lập website riêng cho các dòng họ, công cụ mạng này còn giới thiệu gia phả và thông tin về một số dòng họ nổi tiếng ở Việt Nam, một số công trình nghiên cứu gia phả của Việt Nam trong những năm qua, cũng như giới thiệu một số cuốn gia phả độc đáo ở nước ta như gia phả trên đá, trên gỗ, gia phả người Mường, gia phả lâu đời nhất, nhiều thành viên nhất…

Một số cuốn phả điệp của một số triều đại phong kiến Việt Nam dựa trên các tư liệu, các công trình khoa học đã được công bố cũng được giới thiệu. Công cụ mạng này là nơi tập hợp tài liệu cung cấp tư liệu lịch sử của một số triều đại, một số nhân vật lịch sử tiêu biểu của họ Lý, họ Trần, họ Lê… nhằm mang lại sự hiểu biết hướng tới kỷ niệm 1000 năm Thăng Long-Hà Nội.

Ngoài ra, “phahe.vn” còn cung cấp thông tin về đình, đền, chùa Việt Nam, văn hóa, phong tục, tập quán truyền thống của dân tộc với mong muốn là kênh thông tin tốt giúp người đọc, gia đình, dòng họ có thêm tư liệu tra cứu và các địa chỉ tìm đến khi cần. Các thông tin được đưa từ các nguồn tư liệu đã được công nhận.

Tưởng niệm trực tuyến trên cổng thông tin này là hình thức còn rất mới mẻ, lần đầu tiên xuất hiện một cách bài bản và chuyên nghiệp tại Việt Nam . Theo ý tưởng của nhóm phụ trách, tưởng niệm là một nét văn hóa lâu đời và đầy ý nghĩa của người Việt, tưởng niệm trực tuyến mong muốn mang đến một hình thức tưởng niệm đơn giản nhưng không làm mất đi ý nghĩ vốn có của tưởng niệm.

Có thể tìm thấy một không gian riêng nhớ người thân thuộc “cây” gia phả của dòng họ, chi họ, một nhân vật nổi tiếng mà mình yêu thích như liệt sĩ Nguyễn Văn Thạc, bác sĩ Tôn Thất Tùng, nhạc sĩ Trịnh Công Sơn… hay những nạn nhân trong thiên tai, bão lũ trên cổng thông tin này. Một khúc nhạc, một hình ảnh thân thuộc, một ngọn nến “thắp lên” cùng với những dòng lưu bút để lại sẽ như đang thăm viếng người đã khuất.

Nhà sử học Dương Trung Quốc, Tổng thư ký Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam , người rất quan tâm và thường xuyên chia sẻ thông tin phần nội dung trên công cụ mạng này, phải công nhận: “Phahe.vn mang tính hướng dẫn, định hướng, tạo nguồn tư liệu, thông tin rộng rãi để mọi người tiếp cận. Đây chính là phương tiện thuận tiện, là diễn đàn trao đổi thông tin cho các dòng họ, qua đó tạo yếu tố liên kết với nhau.

Thậm chí mối liên kết này còn tạo sự hỗ trợ trong nhiều hoạt động như khuyến học, giúp đỡ nhau trong cuộc sống ở nhiều dòng họ, ở các địa phương”.

Gắn bó với công cụ mạng này gần ba năm, nhóm “phahe” luôn tất bật với những dự án mới, xây dựng và phát triển phần mềm để lấy nguồn kinh phí cho hoạt động của gia phả trực tuyến. Dường như, công việc này khiến cho những người chủ của “phahe.vn” có vẻ già hơn trước tuổi.

Khi nói về điều này, Mạnh Tuân, trưởng nhóm cười tươi, anh nói: “Anh em trong nhóm nhiều khi vui với niềm vui chung của dòng họ, chi họ. Đó là niềm vui khi họ tìm thấy thông tin về người thân, khi mà “cây” phả hệ mọc thêm “nhánh” mới… Có khi, với chúng tôi, niềm vui như được nhân lên gấp đôi”.