“Cai sữa” cho doanh nghiệp

Chương trình Phát triển Liên hiệp quốc (UNDP) và Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương đã có khảo sát về tình hình sử dụng thiết bị - công nghệ và tư vấn công nghệ của các doanh nghiệp (DN) Việt Nam.

100 DN ở Hà Nội và TP HCM đã được khảo sát và cho thấy mức đầu tư cho đổi mới thiết bị - công nghệ của doanh nghiệp chỉ chiếm 3% doanh thu cả năm. 

57% DN được hỏi đang sử dụng máy móc thiết bị từ những năm 1990; 39% DN sử dụng thiết bị công nghệ những năm 1980 và vẫn còn 10% DN sử dụng máy móc của những năm 1970. Về thiết bị công nghệ nhập khẩu, có 56% DN được hỏi cho biết rất phụ thuộc, 38% cho biết ít phụ thuộc và chỉ có 6% các DN không bị phụ thuộc vào thiết bị công nghệ nhập khẩu. Riêng về sự cần thiết tiến hành hoạt động đầu tư mới dây chuyền công nghệ, máy móc thiết bị, có 50% DN được hỏi cho rằng rất cần thiết, 39% cho rằng cần thiết và 11% cho rằng không cần thiết.

Thực tế cho thấy, không hiểu do không hiểu biết hay cố tình không hiểu mà “đổi mới công nghệ” của DN thường tập trung chủ yếu để mua sắm, cải tiến máy móc thiết bị phần cứng (thông qua nhập khẩu thiết bị hoặc mua thiết bị trong nước) hơn là đầu tư cho phần mềm công nghệ (như đầu tư cho nghiên cứu cải tiến qui trình sản xuất hay sản phẩm hiện có hoặc thiết kế các sản phẩm mới).

Các nhà hoạch định chính sách cho biết, động lực hàng đầu và mạnh nhất để buộc các doanh nghiệp đổi mới công nghệ là áp lực cạnh tranh do kết quả của việc mở cửa thị trường và hội nhập kinh tế quốc tế thời gian qua. Điều đó có nghĩa là một khi doanh nghiệp còn được bảo hộ, được hưởng vị thế độc quyền và chưa phải đối mặt với cạnh tranh thì họ sẽ còn chần chừ trong đầu tư đổi mới công nghệ. Thiếu vốn, thiếu thông tin về công nghệ và những hạn chế trong pháp luật về quyền sở hữu trí tuệ chỉ là những cản trở tiếp theo.

Chừng nào “bầu sữa” Nhà nước còn ưu đãi một cách vô tội vạ thì chừng đó DN vẫn chỉ là “đứa bé” không thể lớn được.