Bệnh hen & thai nghén

Khi có thai, bệnh hen có thể diễn biến theo nhiều cách khác nhau: một số trường hợp diễn biến như bình thường, một số khác có triệu chứng nhẹ đi, số còn lại bệnh có thể nặng hơn lên.

Những người trước khi có thai chỉ bị hen nhẹ thì trong thời gian mang thai việc kiểm soát hen tốt hơn và ít bị lên cơn. Những người có tiền sử từng có những cơn hen nặng, khi mang thai bệnh có thể tiến triển xấu. Những người đang dùng thuốc chặn cơn mà ngưng thuốc dễ có nguy cơ bị cơn hen nặng. Thường thì triệu chứng hen nặng lên vào khoảng từ tuần lễ 24 - 36 của thai kỳ.

Nên nhớ:vì bác sĩ cũng như người bệnh không thể biết trước bệnh sẽ diễn tiến như thế nào nên việc theo dõi chặt chẽ và kiểm soát tốt bệnh hen là rất cần thiết.

Khoảng 3 tháng sau khi sinh trở đi các triệu chứng hen sẽ diễn biến bình thường như trước khi có thai.

- Khi có thai, việc dùng thuốc chặn cơn có hại cho thai không?

- Đây là câu hỏi thường được các bà mẹ đặt ra khi đi khám bệnh. Chính bác sĩ là người quyết định thuốc gì thích hợp dựa vào mức độ nặng của bệnh. Nói chung, các loại thuốc dạng hít là an toàn vì thuốc sẽ đi thẳng vào phế quản nên ít có tác dụng lên thai nhi. Các nghiên cứu cho thấy khi mang thai nếu bệnh hen không được kiểm soát tốt sẽ nguy hại cho thai nhi hơn là dùng thuốc với liều lượng thích hợp mà kiểm soát tốt bệnh hen. Nhưng nguy cơ này ở người có thai kiểm soát hen tốt không cao hơn so với các bà mẹ mang thai không mắc hen.

- Khi có thai phải làm gì để kiểm soát tốt bệnh hen?

- Nếu bị hen và có ý định mang thai nên trao đổi với bác sĩ để có những hướng dẫn cần thiết. Nói chung vẫn phải áp dụng những biện pháp thông thường như tránh tiếp xúc tác nhân gây cơn hen, nhận biết triệu chứng hen khi trở nặng, thuốc cần dùng cũng như cách sử dụng. Thường thì bác sĩ sẽ hẹn tái khám để theo dõi mỗi 4 - 6 tuần. Điều cần lưu ý là: vì có thai nên cơ thể có thể phản ứng với các tác nhân gây hen một cách khác với trước, có nghĩa là cơn hen có thể nặng hơn khi gặp một tác nhân trước đây từng gặp. Nói chung, với kế hoạch kiểm soát hen đang áp dụng, nếu thấy triệu chứng hen nặng lên cần báo cho bác sĩ ngay để có điều chỉnh thuốc kịp thời.

- Khi có thai mà lên cơn hen?

- Cách xử trí cũng như mọi khi. Nếu đi bệnh viện, báo cho bác sĩ biết mình đang có thai. Không nên lo lắng, hầu hết các thuốc sử dụng an toàn cho thai nhi còn hơn là để cơn hen xảy ra mà không xử trí gì cả. Các cơn hen thường ít khi xảy ra đang lúc chuyển dạ (< 10%) nhưng nếu có cũng kiểm soát được bằng các thuốc hạ cơn thường dùng. Một số loại thuốc dùng khi sinh có thể làm triệu chứng hen nặng hơn.

- Những điều cần lưu ý khi dùng thuốc?

- Đi khám bệnh hay mua thuốc đều phải báo cho bác sĩ, dược sĩ biết đang mang thai. Nếu bị viêm mũi dị ứng, không nên dùng thuốc chống sung huyết có tác dụng làm thông mũi, cũng không dùng thuốc kháng dị ứng nếu không có ý kiến của bác sĩ hay dược sĩ.

Thuốc corticosteroid dạng uống chỉ dùng khi triệu chứng hen nặng và chỉ dùng trong thời gian ngắn, sau đó bác sĩ sẽ chỉ định chuyển qua dùng thuốc dạng hít.

Nên dùng các loại thuốc giãn phế quản khác hơn là dùng thuốc nhóm xanthin như theophyllin, mặc dầu trước đây đã từng dùng đến; vì khi có thai nồng độ thuốc này trong máu có thể thay đổi.

Trào ngược dạ dày - thực quản có thể xảy ra thường hơn ở sản phụ. Nhiều trường hợp chỉ cần thay đổi lối sống như không ăn no quá, nằm kê đầu giường lên cao, tránh ăn thức ăn dễ gây trào ngược như thức ăn chua, socola, nước có gaz…. Cũng có thể làm biến mất triệu chứng. Tuy nhiên, khi cần phải dùng thuốc kháng axit nên tránh dùng thường xuyên các thuốc có chứa bicarbonat và magnesium.

Nếu cần thiết chích ngừa cúm, nên chích vào 3 tháng giữa hoặc 3 tháng sau của thai kỳ.

Không nên bắt đầu tiêm kháng nguyên để phòng dị ứng khi có thai. Tuy nhiên nếu đã tiêm rồi mà không có phản ứng gì thì có thể tiếp tục nhưng phải điều chỉnh liều lượng để giảm nguy cơ gây phản ứng.

Sau khi sinh, cho con bú bằng sữa mẹ có lợi về phương diện dinh dưỡng, miễn dịch và cả tâm lý cho cháu bé. Các trẻ bú mẹ có tỉ lệ phát triển tốt hơn trẻ bú sữa bình, ít có nguy cơ bị nhiễm trùng và dị ứng là những yếu tố làm kích phát cơn hen. Một số thuốc trị hen có thể đi qua sữa mẹ và gây tác dụng phụ cho cháu bé, ví dụ 10% nồng độ thuốc theophyllin có thể di qua sữa mẹ và gây kích thích cho trẻ; thuốc kháng sinh histamin như: chlorpheniramin, dexchlorpheniramin… có thể làm giảm tiết sữa và làm cho bé ngầy ngật. Vì vậy, dùng thuốc phải có ý kiến của bác sĩ hoặc dược sĩ.