Liên hiệp các hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam
Thứ năm, 17/09/2009 00:04 (GMT+7)

Xuất hiện bếp than amiăng gây ung thư phổi?

Các nhà chuyên môn nói gì?

Chúng tôi đã gặp các bác sĩ làm việc trong lĩnh vực chẩn đoán hình ảnh và các bác sĩ làm việc ở Viện Y học lao động và Vệ sinh môi trường. Mọi người đều khẳng định chưa từng nghe thấy thông tin về việc bếp than được làm từ amiăng. ThS. Đinh Xuân Ngôn, Trưởng phòng nghiên cứu về bụi, Viện Y học lao động và Vệ sinh môi trường cho biết: Amiăng là tên gọi chung của 6 loại sợi khoáng tự nhiên là chrysotile (amiăng trắng), amosite (amiăng nâu), crocidolite (amiăng xanh), anthophyllite, tremolite, actinolite. Do amiăng có một số tính chất cơ lý đặc biệt như tính cách điện, cách nhiệt, cách âm, chịu ma sát, có độ dai và độ bền cao, chịu được các biến đổi lớn về nhiệt độ, độ ẩm nên trước đây amiăng được sử dụng rộng rãi trong công nghiệp và dân dụng làm vật cách điện, cách nhiệt, cách âm, làm vải may quần áo chống cháy, làm má phanh, sản xuất tấm lợp amiăng-ximăng. Hiện nay trên thế giới, hầu hết các nước đã cấm sử dụng amiăng xanh và nâu do tính độc hại của chúng nhưng một số nước vẫn cho phép sử dụng amiăng trắng trong đó có Việt Nam . Ở Việt Nam , amiăng trắng được dùng chủ yếu để sản xuất tấm lợp amiăng-xi măng (chiếm 90%). Để khẳng định có sử dụng amiăng làm nguyên liệu sản xuất bếp than hay không cần phải lấy mẫu làm xét nghiệm. Tuy nhiên, xu thế hiện nay trên thế giới cũng như Việt Nam là hạn chế sử dụng nguyên liệu amiăng. Về lâu dài, nghiên cứu thay thế hoàn toàn amiăng bằng những nguyên liệu khác ít độc hại hơn. Hiện nay, đối với bếp than tổ ong, để giữ nhiệt có thể sử dụng bông thủy tinh không có amiăng.

Amiăng ảnh hưởng đến sức khỏe chủ yếu khi chúng ở dạng bụi, lơ lửng trong không khí và con người hít thở phải. Những người lao động sản xuất là đối tượng trực tiếp tiếp xúc, hít thở phải bụi amiăng phát sinh trong trong môi trường lao động. Các sản phẩm có chứa amiăng nếu còn ở trạng thái nguyên vẹn ít có khả năng amiăng phát tán gây ảnh hưởng đến sức khỏe. Tuy nhiên trong quá trình sử dụng, nếu những sản phẩm này bị hư hại, vỡ nát hoặc bị đập vụn rồi vứt bừa bãi xung quanh khu vực sinh sống thì các sợi amiăng có trong sản phẩm có thể được giải phóng ra môi trường không khí và ảnh hưởng tới sức khỏe của những người hít thở phải.

Amiăng ảnh hưởng xấu đến sức khỏe

Theo TS. Nguyễn Quốc Dũng, Trưởng khoa Chẩn đoán hình ảnh- Bệnh viện Hữu Nghị, chất amiăng có ảnh hưởng đến sức khỏe, tuy nhiên mức độ ảnh hưởng đến sức khỏe phụ thuộc vào thời gian tiếp xúc và mức độ tiếp xúc. Nếu hít phải bụi phổi amiăng có thể gây tổn thương và xơ hóa màng phổi có thể cản trở ở các tiểu phế quản và phế nang, gây xuất huyết lượng ít. Đọng amiăng ở màng phổi có thể gây ung thư. Một yếu tố quan trọng để phân biệt bệnh phổi do tiếp xúc với môi trường so với các bệnh phổi nội khoa là hình ảnh phim Xquang. Dù có điều trị cách nào thì hình ảnh chụp Xquang phổi lần sau vẫn xấu hơn lần trước.

Còn theo ThS. Đinh Xuân Ngôn, khi hít thở phải các sợi amiăng, chúng có thể lắng đọng trong phổi và bị giữ ở đó trong thời gian dài. Qua thời gian, các sợi amiăng có thể tăng dần về số lượng và gây bệnh. Các bệnh liên quan đến amiăng bao gồm: bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính như viêm phế quản mạn tính, khí phế thũng..., bệnh bụi phổi amiăng nghề nghiệp, mảng màng phổi, ung thư trung biểu mô, ung thư phổi... Biểu hiện của các bệnh liên quan đến amiăng là diễn biến trong thời gian dài (thường trên 10 năm tiếp xúc), bệnh có thể đã xuất hiện trước khi có các triệu chứng. Dấu hiệu chung là thở ngắn, ho, mệt mỏi, đau ngực và thường có máu trong đờm. Những biểu hiện này cũng phổ biến với nhiều bệnh khác và do nguyên nhân khác. Để chẩn đoán bệnh liên quan đến amiăng, ngoài dựa vào triệu chứng bệnh còn dựa vào hình ảnh Xquang, CT Sanner, tiền sử tiếp xúc với amiăng và nếu có điều kiện làm sinh thiết soi xác định amiăng trên kính hiển vi điện tử.

Một nguyên nhân đáng kể gây các bệnh về hô hấp do sử dụng bếp than là do khí carbon monoxide (CO). Khí này xuất hiện trong quá trình đốt cháy than, củi để đun nấu. Khi hít phải, khí CO sẽ lan tỏa nhanh chóng qua phế nang, mao mạch và rau thai. 90% lượng CO hấp thụ sẽ kết hợp với hemoglobin tạo thành chất cacboxy- hemoglobin, làm kiềm chế khả năng hấp thụ ôxy của hồng cầu. Các tế bào máu này sẽ bị vô hiệu hóa, không mang được ôxy tới các mô của cơ thể. Khí CO có thể ảnh hưởng cấp tính gây ngạt và tử vong. Về lâu dài, nhiễm CO sẽ ảnh hưởng đến nhiều hệ thống, cơ quan như thần kinh, hô hấp, đặc biệt là các cơ quan tiêu thụ ôxy cao như não, tim, gây nhức đầu, chóng mặt, ăn không ngon, khó thở, rối loạn cảm giác, suy nhược cơ thể...

Như vậy, amiăng là chất độc hại, có ảnh hưởng đến sức khỏe khi tiếp xúc lâu dài. Còn người sử dụng bếp than bị bệnh bụi phổi do amiăng thì chưa có công trình và cơ quan chuyên môn nào kết luận. Tuy nhiên, để an toàn trong sử dụng, mọi người nên tránh sử dụng bếp than bị vỡ, nứt hoặc không đập bếp than để tận dụng nguyên liệu làm việc khác. Trong quá trình sử dụng bếp than, cần hạn chế tiếp xúc với bếp để bớt hít phải khí CO - một loại chất ảnh hưởng lớn đến sức khỏe.

Xem Thêm

Phát huy vai trò, trách nhiệm của đội ngũ trí thức trong sự nghiệp đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc
Ngày 25/6/2025, tại Tp. Huế, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (Liên hiệp Hội Việt Nam) chủ trì, phối hợp với Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật thành phố Huế (Liên hiệp Hội TP. Huế) tổ chức Hội thảo “Phát huy vai trò, trách nhiệm của đội ngũ trí thức để góp phần tích cực cho sự nghiệp đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc theo tinh thần Nghị quyết số 45-NQ/TW ngày 24/11/2023”.
An Giang: 8 giải pháp thực hiện đột phá phát triển khoa học công nghệ
Đến nay, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh (Liên hiệp hội tỉnh) đã tập hợp được 40 hội, tổ chức thành viên với 9.554 hội viên cá nhân, trong đó có hơn 3.451 hội viên trí thức. An Giang xác định và đề ra mục tiêu về đột phá phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số (KHCN, ĐMST, CĐS) đến năm 2030.
Thanh Hoá: Hội thảo KH về giải quyết tình trạng thiếu lao động ở nông thôn, lao động trực tiếp tham gia SX nông nghiệp
Sáng ngày 27/5/2025, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh (Liên hiệp hội) phối hợp với Sở Khoa học và Công nghệ, Viện Nông nghiêp tổ chức Hội thảo khoa học với chủ đề “Giải pháp giải quyết tình trạng thiếu lao động sản xuất ở khu vực nông thôn, lao động có kỹ thuật, tay nghề cao trực tiếp tham gia sản xuất nông nghiệp, nhất là nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, nông nghiệp hữu cơ”.
Bình Thuận: Đẩy mạnh ứng dụng khoa học, công nghệ vào sản xuất
Sáng ngày 27/5, tại thành phố Phan Thiết, tỉnh Bình Thuận, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh phối hợp với Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh tổ chức hội thảo khoa học với chủ đề “Giải pháp đột phá trong ứng dụng tiến bộ khoa học, công nghệ vào thực tiễn quản lý và sản xuất trên địa bàn tỉnh Bình Thuận”.

Tin mới

Tuổi trẻ VUSTA tự hào được rèn luyện, trưởng thành dưới cờ Đảng quang vinh
Đại hội Đảng bộ Liên hiệp Hội Việt Nam (VUSTA) nhiệm kỳ 2025–2030 được tổ chức thành công vào sáng ngày 21/7. Tại Đại hội, đại diện Đoàn Thanh niên VUSTA đã có bài phát biểu chúc mừng đại hội. Bí thư Đoàn Thanh niên Lê Thị Thủy khẳng định: “Tuổi trẻ VUSTA tự hào được rèn luyện, trưởng thành dưới cờ Đảng quang vinh và luôn xác định rõ vai trò, trách nhiệm của mình trong công cuộc đổi mới đất nước”.
Cuộc thi sáng tác biểu trưng (logo) Đảng uỷ Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể Trung ương
Hướng tới chào mừng Đại hội Đảng bộ Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể Trung ương lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030, Cuộc thi sáng tác biểu trưng (logo) Đảng uỷ Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể Trung ương và biểu trưng (logo) Đại hội đại biểu Đảng bộ Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể Trung ương lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 – 2030 được chính thức khởi động từ ngày 18/7/2025.
Xây dựng Đảng bộ trong sạch, vững mạnh, tập hợp, đoàn kết trí thức KH&CN phục vụ phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới
Kể từ khi Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (Liên hiệp Hội Việt Nam) được thành lập ngày 26/03/1983, Đảng bộ Liên hiệp Hội Việt Nam đã trải qua 9 kỳ Đại hội, mỗi kỳ Đại hội đã thực sự trở thành những mốc son quan trọng, đánh dấu bước phát triển cả về tư duy chính trị lẫn phương thức hoạt động của toàn hệ thống.