Ứng phó với biến đổi khí hậu: Sử dụng tiết kiệm năng lượng trong xây dựng

Kiểm soát tiết kiệm năng lượng yếu

Trong Chiến lược và Chương trình hành động tiết kiệm và bảo tồn năng lượng quốc gia, tiết kiệm năng lượng tiêu thụ trong khu vực xây dựng các tòa nhà, các công trình xây dựng chiếm một vị trí tiềm năng quan trọng. Tại Việt Nam năng lượng tiêu thụ cho khu vực các tòa nhà, đặc biệt các công trình nhà ở và công cộng cao tầng chiếm khoảng 23 - 24% trên tổng số năng lượng tiêu dùng quốc gia. Tỷ lệ này ngày càng tăng khi các đô thị đặc biệt, loại 1 và 2 đã phát triển nhanh chóng và nguồn vốn đầu tư nước ngoài đã gia tăng. Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, tại nhiều nước phát triển, khi tỷ lệ cơ cấu kinh tế thay đổi, tỷ lệ dịch vụ tăng lên trên 40 - 50%, thì tỷ lệ năng lượng sử dụng trong các tòa nhà sẽ chiếm từ 35 - 40% tổng năng lượng tiêu dùng.

Tại Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, Hải Phòng cũng như nhiều đô thị lớn, xuất hiện ngày càng nhiều công trình nhà ở chung cư cao tầng, cao ốc văn phòng, khách sạn với số phòng lớn, các trung tâm thương mại siêu thị. Nhiều công trình khách sạn cao tầng, cao ốc văn phòng và trung tâm thương mại có diện tích sàn sử dụng trên 10.000m2 và tiêu thụ điện năng lớn hơn 1 - 2 triệu KWh/năm. Đây là những hộ tiêu thụ điện năng lớn cần được quản lý và có biện pháp nâng cao hiệu suất sử dụng năng lượng.

Theo GS.TS.KTS. Nguyễn Hữu Dũng - Khoa Quản lý Đô thị - Đại học Kiến trúc Hà Nội, đối với việc xây dựng các công trình nhà ở và công trình công cộng từ các nguồn vốn không phải từ ngân sách Nhà nước, chủ đầu tư và người sử dụng đã bắt đầu có ý thức tiết kiệm để giảm khoản chi phí tiền điện hàng tháng. Nhưng trong khu vực các công trình thuộc Nhà nước quản lý, việc sử dụng năng lượng vẫn lãng phí và kém hiệu quả. Do bao cấp và thiếu kiểm soát, vẫn tồn tại tập quán sử dụng, vận hành thiếu ý thức (như ra khỏi phòng không tắt đèn, mở cửa khi bật điều hòa,...) cùng những yếu tố chủ quan như sử dụng các thiết bị kém hiệu suất năng lượng, lắp đặt thiết bị không đúng, vỏ ngoài công trình thiết kế và sử dụng vật liệu xây dựng thiết kế thiếu sự chú ý về cách nhiệt, không tận dụng thông thoáng và chiếu sáng tự nhiên...

Nguyên nhân: Thiếu tiêu chuẩn thiết kế

Theo đánh giá của các chuyên gia kinh tế xây dựng, một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng sử dụng năng lượng kém hiệu quả là do phần lớn các công trình công cộng như các tòa nhà hành chính, trường học, bệnh viện, khách sạn... được xây dựng trước đây đều dựa trên tiêu chuẩn thiết kế thấp, sử dụng các thiết bị cũ lạc hậu có hiệu suất năng lượng chưa cao. Mặt khác, do hạn chế của điều kiện kinh tế xã hội, việc sử dụng năng lượng trong những công trình này kém hiệu suất, gây lãng phí.

Nhiều công trình khách sạn và công trình cao tầng mới xây dựng tại các đô thị từ nguồn vốn đầu tư nước ngoài, phần lớn được thiết kế không thích hợp với điều kiện khí hậu tự nhiên và kinh tế kỹ thuật của Việt Nam . Trong quá trình vận hành sử dụng nhiều năng lượng một cách không hợp lý và có nhu cầu sử dụng năng lượng lớn.

Các chuyên gia cũng cảnh báo về khuynh hướng thiết kế công trình kiến trúc với nhiều mảng kính lớn đang thịnh hành tại các đô thị. Trào lưu chạy theo kiến trúc hiện đại phương Tây mà bỏ qua những nghiên cứu, giải pháp phù hợp với điều kiện kinh tế, xã hội và khí hậu Việt Nam . Những bất hợp lý trong các giải pháp thiết kế công trình, đặc biệt là phần vỏ công trình kém hiệu quả cách nhiệt và lắp đặt thiết bị đã làm thất thoát nguồn năng lượng sử dụng trong công trình xây dựng từ 20 - 30%, đã không tận dụng tổ chức chiếu sáng và thông thoáng tự nhiên.

Đối với những công trình khách sạn và nhà hành chính cao tầng tiêu thụ điện năng trên 2 triệu KWh/năm (một số khách sạn quốc tế lớn, những công trình cao ốc văn phòng cho thuê, công trình ga hàng không...), trong quá trình vận hành công trình, cũng chưa tiến hành công tác kiểm toán năng lượng.