Phát hiện và xử trí thủng ổ loét dạ dày – tá tràng

Triệu chứngthủng ổ loét dạ dày – tá tràng rất đa dạng. Người bệnh đang làm việc sinh hoạt bình thường tự nhiên đau bụng dữ dội như dao đâm khiến phải kêu la rầm rĩ, nét mặt lo âu sợ sệt. Vị trí đau khởi đầu thường liên quan đến vị trí của ổ loét. Nếu là ổ loét của dạ dày thì đầu tiên thường đau vùng trên rốn, chính giữa bụng hay hơi lệch sang trái, nếu ổ loét ở tá tràng thì thường đau ở dưới sườn phải hoặc ở vùng hố chậu phải. Cho dù khởi đầu bệnh nhân đau ở vị trí nào thì về sau cơn đau cũng lan ra khắp toàn bụng, đau mỗi lúc một tăng, xuyên ra sau lưng, lên vai, lên ngực. Vì đau nên bệnh nhân phải gập người lại, cúi lom khom, không dám nằm hay đứng thẳng. Một số trường hợp bênh nhân có thể bị sốc vì đau, người bệnh mặt mày xanh xám, nhợt nhạt, lo âu, sợ hãi, toát mồ hôi, mũi và đầu chi lạnh, thân nhiệt hạ thấp dưới 37oC, mạch nhanh nhỏ có khi không đếm được, sốc thường chỉ thoáng qua từ vài ba phút đến một giờ. Cùng với đau bụng, người bệnh còn buồn nôn, nôn ra thức ăn, thậm chí nôn ra máu (trường hợp nặng, tiên lượng xấu). Một triệu chứng xuất hiện muộn hơn đó là bệnh nhân bị bí trung đại tiện do liệt ruột cơ năng.

Quan sát bụng bệnh nhân thấy các cơ bụng co cứng, nổi rõ, bệnh nhân thở nông không dám thở bằng bụng vì sợ đau: Sờ nắn nhẹ nhàng lên bụng bệnh nhân có cảm giác như sờ vào một mảnh gỗ, bệnh nhân có thể gạt tay không cho sờ vì sợ đau. Trong trường hợp bệnh nhân đến muộn sau 48 giờ, màng bụng đã bị viêm thì người bệnh bị sốt cao, biểu hiện nhiễm trùng nhiễm độc toàn thân nặng nề, lúc này cho dù người bệnh được cấp cứu tích cực thì tỷ lệ tử vong cũng rất cao.

Tuy nhiên cần lưu ý là có một số trường hợp ngay sau khi thủng ổ loét thì lỗ thủng lại bị màng bụng bít lại, bệnh nhân cũng đau đột ngột dữ dội một lúc nhưng rồi sau đó tình trạng toàn thân trở lại bình thường, bệnh nhân hết sốc đỡ đau, cảm thấy dễ chịu, chỉ còn cảm giác nằng nặng, tưng tức và khi sờ nắn thì có đau nhẹ, giới hạn một vùng rõ rệt ở nửa bụng trên. Do vậy bệnh nhân chủ quan không đi khám, nhưng vết thủng vẫn tiến triển âm ỉ có thể dẫn đến viêm màng bụng, lúc này mới thấy sốt cao, đau bụng dữ dội trở lại, đến khám bệnh thì đã muộn.

Tóm lại, triệu chứng của thủng ổ loét dạ dày tá tràng đa dạng dễ nhầm với một số bệnh ngoại khoa khác như viêm phúc mạc do viêm ruột thừa, viêm phúc mạc mật, viêm tụy cấp…Do đó để chuẩn đoán chính xác bệnh cần khám ở khoa ngoại, làm xét nghiệm chụp X quang, siêu âm bụng, làm công thức máu.

Xử trí:Khi thấy người bệnh có dấu hiệu của thủng ổ loét như đã kể trên thì phải đưa đi khám cấp cứu ngay để phát hiện và xử trí sớm vết thủng, tốt nhất là xử trí trước 6 tiếng tính từ lúc bị thủng. Lưu ý là trong khi chuyển bệnh nhân đến bệnh viện không được cho ăn uống bất cứ thứ gì và cũng không cho dùng thuốc giảm đau vì sẽ làm mờ nhạt triệu chứng gây khó khăn cho công tác chuẩn đoán.