Liên hiệp các hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam
Thứ tư, 13/02/2008 15:42 (GMT+7)

Năm Tân Dậu (1861) Pháp có tấn công Đà Nẵng?

Sách Việt Nam sử lượccủa Trần Trọng Kim (Tập II, Trung tâm Học liệu Bộ Giáo dục, Sài Gòn 1968, tr 254) đã ghi chép sự kiện đó khá cụ thể ... “Tháng 7 năm Mậu Ngọ (1858) là năm Tự Đức thứ 11, hải quân trung tướng Pháp là Rigault de Genouilly đem tàu Pháp và I - Pha - nho cả thảy 14 chiếc, chở hơn 3000 quân của hai nước vào Đà Nẵng, bắn phá các đồn luỹ, rồi lên hạ thành An Hải và thành Tôn Hải...”.

Thế nhưng, cũng trong sách này, ở chương sau (chương VIII, phần số 4,: Giặc tên Phụng, tr 269); tác giả đã viết như sau:

“Năm Tân Dậu (1861), quân nước Pháp và nước Y - pha - nho sang đánh Quảng Nam ( tức Đà Nẵng - TTT), có mấy người ở Bắc kỳ theo vào làm lính mộ. Trong ấy có tên Tạ Văn Phụng, trước đã theo giáo sĩ ngoại quốc đi học đạo, sau lại theo trung tướng Charner về đánh Quảng Nam ...”

Như thế có nghĩa là phải chăng 3 năm sau khi đánh chiếm cảng Đà Nẵng, Pháp lại tấn công vào Đà Nẵng lần thứ hai vào năm 1861? Và lần này do tướng Charner chỉ huy?

Lần giở lại chặng đường tiến quân xâm lược của thực dân, trong khoảng thời gian sau khi tiếng súng đầu tiên của chúng nổ vào cửa bể Đà Nẵng, ta thấy không có tài liệu nào ghi chép vào năm Tân Dậu (1861) quân Pháp do tướng Charner chỉ huy đánh chiếm Quảng Nam như sách Việt Nam sử lượcđã ghi. Theo tài liệu của Nguyễn Khắc Ngữ ghi lại trong cuốn 100 năm ngày Pháp chiếm Nam kỳ(Nxb Trình bày, Sài Gòn, 1967, tr 110) thì sau khi đánh vào cảng biển Đà Nẵng, Rigault de Genouilly đợi mãi không thấy tín đồ công giáo nổi dậy hưởng ứng, nên có hỏi giáo sư Pellerinn, ông này trả lời là muốn cho họ có dịp nổi dậy phải cho tàu ra vịnh Bắc kỳ; Genouilly đã hai lần cho tàu Catinat và tàu Primanget ra Bắc mà không thấy có triệu chứng gì, vì thế đã thay đổi chiến lược, đem quân vào đánh miền Nam.

Theo tài liệu của Alfred Schreiner viết trong cuốn Đại Nam Quốc lược sử,Sài Gòn, 1905, thì sáng sớm ngày 17 - 2 - 1859, quân Pháp bắt đầu tấn công thành Gia Định, quân triều đình do thượng thư Bộ Hộ là Tôn Thất Hiệp chỉ huy chưa kịp vào đến thì thành đã bị hạ. Ở Gia Định, quân Pháp đã gặp phải sự kháng cự quyết liệt của nhân dân Gia Định. Chỉ huy quân Pháp trong thời gian chúng chiếm thành Gia Định vẫn là Genouilly. Sau đó, vì lực lượng quân Pháp không đủ để chiếm giữ và bành trướng cả hai nơi, nên Genouilly đã quyết định để lại một lực lượng nhỏ ở Gia Định, còn tất cả lại kéo ra Đà Nẵng. Chỉ huy đoàn quân trở ra Đà Nẵng lần này là Rigault de Genouilly. Ngày 8 - 5 - 1859, quân Pháp đến trước các đồn Phước Minh và Thạc Giản chia quân tấn công đồn. Sau đó chúng tiến đánh đồn Duy Xuyên, chỉ huy quân Nam là Hiệp quản Phan Hữu Điển ra sức chống cự bị trúng đạn chết, đồn bị hạ. Tướng Nguyễn Tri Phương phải lui quân về giữ đồn Nại Hiên và Liên Trì. Tuy nhiên, quân Pháp ở Gia Định lúc bấy giờ đang bị quân của Thống đốc Tôn Thất Hiệp chỉ huy bao vậy chặt, chúng “suýt bị chết đói nếu không có sự tiếp viện kịp thời của giáo dân...” (Theo Thập giá và lưỡi gươm, LM, Trần Tam Tỉnh, Nxb Trẻ, 1988, tr 39). Còn ở Đà Nẵng thì quân Pháp bị thiếu thốn và bị dịch bệnh do thời tiết rất nhiều, trước tình hình khó khăn đó, đến đầu tháng 11 năm 1859, Genouilly từ chức. Nhận nhiệm vụ thay thế là phó Đô đốc Page. Ông này sang Việt Nam để xin cầu hoà vì thời điểm đó Pháp đang cần can thiệp vào Trung Quốc, vì thế chính phủ Pháp đã ra lệnh rút quân ra khỏi Đà Nẵng, chỉ để lại một lực lượng độ 800 quân do tướng D’Aries chỉ huy để giữ đồn Hữu Bình và một số đồn phụ khác, rồi tất cả kéo sang Trung Quốc.

Như thế, những cuộc giao chiến giữa quân ta và quân Pháp ở cảng biển Đà Nẵng chỉ diễn ra từ cuối tháng 8 năm 1858, đến tháng 2 năm 1860. Còn việc quân Pháp đánh Quảng Nam vào năm 1861 thì không có tài liệu nào ghi chép cả và việc chỉ huy là do tướng Charner thì lại càng bất hợp lý.

Để thực hiện mưu đồ xâm chiếm các vùng lãnh thổ ở Gia Định, đầu tháng 2 năm 1861 (ngày 7 - 2 - 1861), hoàng đế Pháp đã cử Đô đốc Charner sang Gia Định làm Tư lệnh lực lượng viễn chinh Pháp ở Nam kỳ (Đại Nam Quốc lược sử, tr 272). Sau khi đến Gia Định, Charner đã cho tăng cường quân để bao vây đồn Chí Hoà của quân ta; và đến ngày 24 tháng 2 năm đó, chính y đã chỉ huy quân Pháp và Tây Ban Nha tấn công vào Đại đồn Chí Hoà (Gia Định). Quân ta dưới sự chỉ huy của Nguyễn Tri Phương, Tôn Thất Hiệp, Phạm Phú Thứ ra sức chống cự. Sau 2 ngày đêm tấn công, quân Pháp hạ được thành, Nguyễn Tri Phương đành rút quân về Thuận Kiều. Sau khi Đại đồn Chí Hoà thất thủ, Pháp đã mở rộng xâm chiếm sang các tỉnh lân cận. Chỉ huy tất cả các cuộc xâm chiếm này vẫn là tướng Charner. Ở tất cả các nơi Pháp chiếm đóng, chúng đã gặp sự kháng cự rất dũng mãnh của nhân dân. Các cuộc khởi nghĩa Trương Định ở Gò Công; Nguyễn Trung Trực ở vàm Nhật Tảo là những cuộc đấu tranh tiêu biểu. Cũng theo Schreiner thì đến ngày 30 tháng 11 năm 1861 Charner xin nghỉ, Pháp cử Bonnard sang thay.

Trong các tài liệu của Pháp cũng như của triều đình Huế, trong khoảng thời gian đó không thấy tài liệu nào ghi lại sự kiện năm Tân Dậu (1861) quân Pháp và Y - pha - nho do tướng Charner chỉ huy tấn công vào Quảng Namnhư sách Việt Nam Sử lượcđã ghi chép.

Nguồn: Xưa & Nay, số 296, 11 - 2007, tr 24

Xem Thêm

An Giang: 8 giải pháp thực hiện đột phá phát triển khoa học công nghệ
Đến nay, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh (Liên hiệp hội tỉnh) đã tập hợp được 40 hội, tổ chức thành viên với 9.554 hội viên cá nhân, trong đó có hơn 3.451 hội viên trí thức. An Giang xác định và đề ra mục tiêu về đột phá phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số (KHCN, ĐMST, CĐS) đến năm 2030.
Thanh Hoá: Hội thảo KH về giải quyết tình trạng thiếu lao động ở nông thôn, lao động trực tiếp tham gia SX nông nghiệp
Sáng ngày 27/5/2025, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh (Liên hiệp hội) phối hợp với Sở Khoa học và Công nghệ, Viện Nông nghiêp tổ chức Hội thảo khoa học với chủ đề “Giải pháp giải quyết tình trạng thiếu lao động sản xuất ở khu vực nông thôn, lao động có kỹ thuật, tay nghề cao trực tiếp tham gia sản xuất nông nghiệp, nhất là nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, nông nghiệp hữu cơ”.
Bình Thuận: Đẩy mạnh ứng dụng khoa học, công nghệ vào sản xuất
Sáng ngày 27/5, tại thành phố Phan Thiết, tỉnh Bình Thuận, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh phối hợp với Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh tổ chức hội thảo khoa học với chủ đề “Giải pháp đột phá trong ứng dụng tiến bộ khoa học, công nghệ vào thực tiễn quản lý và sản xuất trên địa bàn tỉnh Bình Thuận”.

Tin mới

An Giang: 8 giải pháp thực hiện đột phá phát triển khoa học công nghệ
Đến nay, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh (Liên hiệp hội tỉnh) đã tập hợp được 40 hội, tổ chức thành viên với 9.554 hội viên cá nhân, trong đó có hơn 3.451 hội viên trí thức. An Giang xác định và đề ra mục tiêu về đột phá phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số (KHCN, ĐMST, CĐS) đến năm 2030.
Đảng ủy LHHVN tổ chức Lễ trao huy hiệu Đảng và Hội nghị chuyên đề "Nước Việt Nam là một, dân tộc Việt Nam là một"
Ngày 3/6, tại Hà Nội, Đảng ủy Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (Liên hiệp Hội Việt Nam) đã tổ chức Lễ trao tặng huy hiệu Đảng đợt 19/5/2025 và Hội nghị chuyên đề Bài viết của Tổng Bí thư Tô Lâm "Nước Việt Nam là một, dân tộc Việt Nam là một".
Chủ tịch Phan Xuân Dũng tiếp và làm việc với Tham tán thương mại Đại sứ quán Iran
Ngày 30/5, tại trụ sở Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA), TSKH. Phan Xuân Dũng, Chủ tịch VUSTA đã có buổi tiếp và làm việc với ông Mohsen Rezaeipour, Tham tán thương mại Đại sứ quán Iran tại Việt Nam về vấn đề chuyển giao và hợp tác trong lĩnh vực công nghệ cao.
LHH Bình Định và Gia Lai trao đổi kinh nghiệm, hướng tới mô hình tổ chức phù hợp sau sáp nhập
Ngày 28/5, tại TP Pleiku đã diễn ra buổi làm việc và trao đổi kinh nghiệm giữa Liên hiệp các Hội KH&KT (LHH) tỉnh Bình Định và LHH tỉnh Gia Lai. Buổi làm việc do ông Lê Văn Tâm – Phó Chủ tịch Thường trực LHH Bình Định và ông Nguyễn Danh – Chủ tịch LHH Gia Lai đồng chủ trì.
Nâng cao nhận thức và năng lực ứng dụng AI trong truyền thông, báo chí
Ngày 29-5, Liên hiệp các Hội Khoa học và kỹ thuật Việt Nam (Liên hiệp Hội Việt Nam) đã tổ chức Chương trình tập huấn với chủ đề “Trí tuệ nhân tạo (AI) – Ứng dụng trong báo chí hiện đại”. Học viên tham dự tập huấn là các phóng viên, biên tập viên thuộc các cơ quan báo chí của các Tổ chức KH&CN, Hội ngành toàn quốc trong hệ thống.
Quảng Ngãi: Hội nghị thông tin, tuyên truyền cho đội ngũ trí thức tỉnh “Kỷ nguyên mới - Sứ mệnh và hành động”
Thực hiện Chương trình phối hợp công tác năm 2025, Liên hiệp hội tỉnh Quảng Ngãi phối hợp với Ban Tuyên giáo và Dân vận Tỉnh ủy tổ chức Hội nghị thông tin, tuyên truyền cho đội ngũ trí thức tỉnh Quảng Ngãi với chủ đề: “Kỷ nguyên mới - Sứ mệnh và hành động”
Quảng Bình: Hội nghị tập huấn Trí tuệ nhân tạo (AI) trong hành chính - công vụ - xã hội
Ngày 28/5, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Quảng Bình tổ chức Hội nghị tập huấn Trí tuệ nhân tạo (AI) trong hành chính- công vụ - xã hội cho 100 học viên là cán bộ, công chức, viên chức một số sở ngành, cơ quan Liên hiệp Hội và hội viên của các Hội thành viên.
Chủ tịch Phan Xuân Dũng chúc mừng Liên hiệp hội Hà Tĩnh nhân Kỷ niệm 30 năm thành lập
Sáng 26/5, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Hà Tĩnh (Liên hiệp hội) đã long trọng tổ chức Lễ kỷ niệm 30 năm thành lập (27/5/1995-27/5/2025). Dự lễ kỷ niệm có Chủ tịch Liên hiệp các Hội KH&KT Việt Nam Phan Xuân Dũng, Chủ tịch Ủy ban MTTQ tỉnh Trần Nhật Tân, đại diện các tỉnh bạn, các sở ngành tại địa phương và lãnh đạo, cán bộ nhân viên của Liên hiệp hội qua các thời kỳ.
Phát động hưởng ứng Ngày phòng chống tác hại của thuốc lá tại Phú Yên
Sáng qua 28/5, tại Trường đại học Phú Yên, Hội Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng tỉnh phối hợp với Hội Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng Việt Nam tổ chức lễ phát động hưởng ứng các hoạt động phòng chống tác hại của thuốc lá vì sức khỏe người tiêu dùng với thông điệp: “Phòng chống tác hại của thuốc lá bảo vệ thế hệ tương lai”, “Vì sức khỏe người tiêu dùng hãy nói không với thuốc lá”.
Anh nông dân lớp 5 và hành trình tại Hội thi Sáng tạo kỹ thuật
Trong bối cảnh nông nghiệp ngày càng đòi hỏi sự đổi mới, thích ứng và sáng tạo để nâng cao năng suất và giảm chi phí lao động, một người nông dân tại Châu Phú, An Giang - dù chỉ học hết lớp 5 - đã chứng minh rằng: Tri thức không chỉ đến từ sách vở mà còn từ thực tiễn cần mẫn và khối óc sáng tạo không ngừng.
Trao Giải thưởng Sáng tạo khoa học công nghệ Việt Nam năm 2024
Tối 28/5, tại Hà Nội, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (Liên hiệp Hội Việt Nam) phối hợp với Bộ Khoa học và Công nghệ, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh đã tổ chức Lễ tổng kết và trao Giải thưởng Sáng tạo Khoa học Công nghệ (KHCN) Việt Nam năm 2024.
Quảng Ngãi: Tổ chức Hội nghị tuyên truyền cho trí thức
Chiều 9/5, tại Trung tâm Hội nghị và Triển lãm tỉnh Quảng Ngãi, Liên hiệp hội tỉnh đã phối hợp với Ban Tuyên giáo và Dân vận Tỉnh uỷ tổ chức Hội nghị thông tin, tuyên truyền cho đội ngũ trí thức và Hội viên của Câu lạc bộ Lê Trung Đình tỉnh Quảng Ngãi với chủ đề “Tình hình Biển Đông gần đây và chính sách của Việt Nam”.