Hướng dẫn kỹ thuật nuôi ếch công nghiệp

I - Những điều cần lưu ý:

* Môi trường sống của ếch: Ếch là loài động vật có thể sống cả ở trên cạn và dưới nước nên việc đảm bảo mức nước trong bể nuôi là điều cần thiết.

* Ếch tự ăn lẫn nhau:Là tập tính tự nhiên của ếch, trong khi tuyển chọn để thả nuôi, ta không chọn ếch cùng cỡ, cùng với việc cho ăn không đầy đủ sẽ dẫn đến tình trạng con lớn ăn con nhỏ. Để chống việc ếch ăn thịt nhau này ta có thể khắc phục như sau:

Tuyển chọn ếch đúng cỡ thả xuống ao, thường xuyên lựa chọn những con vượt trội nuôi riêng, cứ 1-3 tuần một lần để tạo trọng lượng nhất định có trong ao nuôi.

* Ếch bị bệnh ký sinh thâm nhập:Mặc dầu bệnh này chưa xẩy ra thành nạn dịch, nhưng nếu người nuôi không nuôi đúng kỹ thuật như: khu vực nuôi bị dơ bẩn, nước bị thối, thiếu sự quan tâm chăm sóc là nguyên nhân để cho ký sinh trùng tấn công. Người nuôi phải hiểu điều đó để tiến hành nuôi có kết quả.

* Ếch trú đông: Là vấn đề gây nhiều khó khăn cho người nuôi vì khi trú đông ếch không chịu ăn và chậm phát triển.

II - Chọn địa điểm để nuôi ếch:

Việc chọn địa điểm nuôi ếch thịt và ếch giống cần phải có các yếu tố sau đây nhằm phát huy cao nhất trong sản xuất của ngành nông sau một vụ nuôi, các yếu tố đó gồm:

1. Cần ở gần nơi cư ngụ của người nuôi để thuận lợi trong việc chăm sóc, trông coi bảo vệ chống trộm cắp, chống các tác động làm cho ếch sợ sệt để ếch ăn nhiều lớn nhanh.

2. Nên ở vị trí gò cao vừa phải đủ để chống ngập lụt trong mùa mưa.

3. Nên ở gần nguồn nước sạch và đảm bảo có đủ lượng nước để cấp nước quanh năm, đặc biệt là mùa khô.

4. Nên ở xa đường có xe đi lại gây ồn ào, vì tiếng ồn làm ếch giật mình sợ sệt, không ra ăn, có khi ẩn mình trong lỗ cho đến chết. Trong tự nhiên, ếch sống ở những nơi yên tĩnh.

5. Trong trường hợp người nuôi không tự sản xuất ếch giống thì nên xây dựng trại ở gần nguồn cung cấp giống, hoặc ở gần nguồn ếch bố mẹ để tự sản xuất giống.

Khu vực nuôi ếch công nghiệp

Sau khi xác định vị trí và chuẩn bị các điều kiện đầy đủ xong, ta bắt tay vào xây dựng ao nuôi ếch. Có thể xây dựng ao theo ba kiểu tuỳ theo yêu cầu và thích hợp của người nuôi như sau:

1. Ao đất (hiện nay ít dùng): Là ao được ưa chuộng của nhà nông từ xưa đến nay, qui cách ao: 3 x 8 = 24m ²và 5 x 10 = 50m ², xây tường gạch cao 1.2m - 1.5m, cũng có thể tường bằng tôn kẽm, ngói hoặc phên tre cũng được. Ta nên giăng lưới mùng che tường nhằm chống ếch nhảy đụng tường gây thương tích cho ếch. Nên đào rãnh nước xung quanh tường trong rộng 1 - 1.5m sâu 0.3m, rãnh này sẽ giúp cho ếch không đụng tường khi ếch nhảy và rãnh luôn luôn có nước cho nên giúp ếch trú chân khi có địch hại hoặc khi giật mình nhảy xuống rãnh. Trong rãnh nước ta nên thả bèo (lục bình) hoặc rau muống, để giúp làm mát nước khi nước nóng. Đáy ao nên dầm nén đất cho chặt rải ít sỏi và tìm một ít giá thể để ếch trú ẩn như vỏ xe hơi, gáo dừa, ngói gạch, ống nước…

Những ao đất này có nhiều nhược điểm như: nước bị thấm rò rỉ, ếch đào hang lỗ để trú, trốn. Đặc biệt vào mùa đông, ếch thường chen chúc trú trong cùng một tổ làm dễ bị chết hàng loạt và giảm thu hoạch.

Để tháo gỡ vấn đề này, nhà nông được khuyến nuôi ếch bằng hồ xi măng. Kết quả cho thấy sản lượng thu hoạch rất cao.

2. Bể xi măng: Là ao nuôi thông dụng của các nhà nông hiện nay. Ao xi măng có kích thước phổ biến là 12m ²(3x4), tường cao 1.2m, đáy bể nên tôn vữa già chống thấm lậu và nghiêng khoảng 5° để tiện lúc tháo nước rửa ao, dồn cặn bã hoặc thức ăn dư thừa về 1 phía dễ vệ sinh. Có lỗ tháo nước ở đáy bể đường kính 6cm và ống này được nối với một ống dựng đứng cao 30cm nhằm điều hoà nước. Xây cửa ra vào để thao tác, cao 50cm tính từ đáy ao và ở đây cũng được lắp ống cấp nước. Nếu có nhiều bể thì có thể lắp ống cấp nước thông nhau, trong mỗi bể nên làm bè vuông nổi hoặc làm chõng tre nhằm làm nơi ếch ăn và nghỉ. Bể nên làm mái che nhằm chống nắng nóng cho ếch. Mật độ 100con/m ², bể xi măng có thể sử dụng đa dạng như nuôi ếch bố mẹ, ếch đẻ trứng, ấp nở ếch, ươm sang ếch con, nuôi ếch thịt.

3. Nuôi bằng lồng lưới trên mặt nước: Làm bằng lưới cước hoặc sợi ni lông (loại tốt) nuôi nổi trên mặt nước diện tích 6-8m ²cao 1m có cửa phía trên để cho ếch ăn.

Loại lồng này giá thành đầu tư thấp, lại kết hợp mô hình nuôi vừa ếch vừa cá, tận dụng mặt nước nuôi ếch và tận dụng thức ăn dư thừa, phân của ếch để làm thức ăn cho cá, mô hình này cho hiệu quả rất cao mà thời gian quay vòng nhanh, chỉ nuôi trong 2-2,5 tháng là có thể xuất ếch thương phẩm sau đó lau chùi lồng và tiếp tục nuôi lứa tiếp.

IV - Nuôi ếch thịt để đem ra thị trường:

* Thả ếch xuống nuôi: Tuyển chọn ếch có cùng cỡ, mật độ khoảng 100con/m2. Nếu ta ước tính được tỷ lệ chết khoảng 20% thì ta sẽ thả thêm 20% để bù cho số chết.

* Chế độ ăn:Thường cho ếch ăn bằng thức ăn công nghiệp và thức ăn thông thường.

Cho ếch ăn 2 bữa/ngày, buổi sáng sớm và chập tối, lượng thức ăn thường 4 - 5% trọng lượng ếch. Có thể kiểm tra xem nếu 2 giờ ếch ăn hết chứng tỏ cho ăn ít, và nếu sau 2 giờ ếch ăn không hết chứng tỏ cho ăn nhiều. Lúc đó ta nên điều chỉnh lượng thức ăn cho thích hợp.

* Chế độ thay nước: Thay nước tạo môi trường sạch sẽ, mát, ếch ăn nhiều và có tỷ lệ tăng trưởng và phát triển nhanh, nên thực hiện thay nước 1-2 ngày/lần. Mực nước như sau: 1 tháng tuổi là 2cm, 2 tháng là 3cm, 3 tháng là 5cm, 4 tháng là 5-7cm.

* Chế độ chăm sóc và kiểm tra:Thường xuyên kiểm tra nước, nếu thấy nước bẩn thì phải thay ngay. Kiểm tra đáy hồ nếu thấy có rác cặn thức ăn thừa phải vớt làm vệ sinh ngay. Kiểm tra đề phòng ếch có bệnh, chữa trị kịp thời, canh gác đề phòng mất trộm.

Khi thay nước và dọn vệ sinh hồ ếch nên cho thoát nước về hồ nuôi cá để tận dụng các chất thải làm thức ăn rất tốt cho cá.

Xung quanh hồ có thể trồng cây sả để chống chuột và rắn xâm nhập vào hồ nuôi ếch.

V - Thức ăn và tạo nguồn thức ăn cho ếch:

Đây là yếu tố chủ yếu quyết định thắng bại trong việc nuôi ếch. Tốc độ phát triển, tỷ lệ sống đều phụ thuộc vào thức ăn. Để nghề nuôi ếch có hiệu quả cao và để tiện lợi trong việc cho ăn ta nên sử dụng thức ăn công nghiệp.

* Thức ăn công nghiệp: Sử dụng thức ăn chế biến sẵn, có hàm lượng đạm càng cao càng tốt, có như vậy mới có thể rút ngắn thời gian nuôi mà hiệu quả đạt được lại cao. Thức ăn có hàm lượng đạm thường là 30% trở lên. Loại thức ăn này có nhiều kích cỡ khác nhau tuỳ thuộc vào kích cỡ ếch nuôi.

* Thời gian cho ếch ăn: Ếch là động vật có đặc tính nhút nhát, hay sợ sệt cho nên lúc cho ăn cần giữ yên tĩnh. Nên cho ếch ăn ngày 2 lần, buổi sáng 6-7h, chiều từ 5-7h, buổi sáng nên cho ăn 40% lượng thức ăn cả ngày, buổi chiều cho ăn 60% lượng thức ăn cả ngày, không nên gây tiếng ồn ào và không khuấy động vì làm như vậy ếch sẽ ít ăn, thậm chí không ăn.

Ếch thường không thích ăn thức ăn cứng, nếu thức ăn cứng to nên sú ít nước cho ẩm rồi cho ếch ăn. Thức ăn có mùi, thức ăn ếch ăn thừa ta nên bỏ và làm vệ sinh nơi ăn nếu không dễ gây bệnh cho ếch. Cho ếch ăn trong chỗ râm mát, vì ếch là loại nhút nhát, sợ sáng. Thời tiết thay đổi nóng quá hoặc mưa, gió lớn cũng làm cho ếch biếng ăn.

Vì vậy để có thể nuôi ếch thành công hiệu quả cao ta nên làm đúng những yêu cầu kỹ thuật. Nên tránh những gì có thể gây xấu cho ếch.

VI - Phòng và chữa bệnh:

* Đạt được kết quả tốt trong việc nuôi ếch ta nên chú ý chăm sóc quản lý như sau:

- Thay nước trong hồ:Thay nước hàng ngày là tốt nhất, nhưng nếu không có điều kiện thì ta có thể để 2-3 ngày rồi thay cũng được. Thay nước là một yếu tố kích thích ếch hưng phấn ăn nhiều và thoải mái, vì thay nước làm cho môi trường mát, giàu ôxy.

- Kiểm tra hồ nước:Là một công tác quan trọng nhằm phát hiện kịp thời những yếu tố gây tác hại cho ếch.

- Tuyển chọn cỡ của ếch:Trong quá trình nuôi ếch sẽ có sự phát triển vượt trội khác nhau cho nên cứ sau một thời gian nuôi 2-3 tuần ta phải tuyển chọn những con lớn vượt trội ra nuôi riêng. Mặt khác nên kiểm tra để biết mật độ của ếch để điều chỉnh kịp thời nhằm đảm bảo hiệu quả một lần nuôi.

- Kiểm tra giữ gìn sức khoẻ của ếch: Khi phát hiện thấy một con ếch nào đó không chịu ăn thì bắt bỏ riêng ra nơi khác để chữa trị cho khỏi rồi mới đem thả lại nuôi chung, nếu ta không chữa trị bệnh có thể lây lan sang con ếch khác.

- Phòng chống ếch giật mình:Trong quá trình chăm sóc nuôi ếch không nên gây tiếng động không cần thiết cho ếch nhằm tránh gây cho ếch giật mình. Ếch giật mình làm cho ếch nhảy tứ tung va đập vào lưới, vào tường làm ếch bị xây xát chảy máu miệng, ếch bỏ ăn và chết.

- Phòng chống địch hại ếch:Địch hại ếch có rất nhiều loại: chuột, chim, cò, chim bói cá, chim cú mèo, đặc biệt là con người. Vì tất cả loài này có thể bắt ếch trong bể nuôi được. Bằng cách dùng lưới đậy trên miệng hố, canh gác kỹ càng.

* Phòng chống bệnh ký sinh ở ếch: Để ếch sinh trưởng và phát triển tốt hơn, ta phòng chống những bệnh thường gặp sau đây:

- Bệnh Berteria:

Nguyên nhân: Do hồ nước dơ bẩn, nước bị thối sinh ra loại vi khuẩn này. Vi khuẩn làm cho ếch ốm yếu đi, da bị lở loét và mầm bệnh lây lan sang con khác.

Phòng trị: Khi trị bệnh này nên làm vệ sinh chuồng nuôi, thay nước thường xuyên, cho ếch ăn thức ăn trộn với thuốc. Choremphenicol hoặc kháng sinh (2-3g thuốc cho 01kg thức ăn) liên tục trong 7 ngày. Cho pha thuốc tím vãi đều lên cả thân ếch và hồ.

- Bệnh sán lãi:

Nguyên nhân: Do 3 loại sán lá, sán sơ mít và giun đũa.

Cách chữa trị : Dùng thuốc sổ lãi Peperracin trộn với thức ăn (=0,1% trọng lượng thức ăn). Ếch có sán lãi thường chậm lớn.

- Bệnh mù mắt:Mắt có màu trắng đục, bệnh nhẹ thì chỉ bị một mắt sau đó chuyển dần sang hai mắt, ếch không có khả năng nhìn mọi vật.

Nguyên nhân: Do thức ăn kém chất lượng, do nấm thuỷ mi ký sinh và do môi trường nước nuôi kém. Bệnh này thường xảy ra ở hồ xi măng láng đáy.

Cách chữa trị: Dùng cipro; hoặc dùng Anti I rải đều xuống nước, liều dùng theo chỉ dẫn trên bao bì.

- Bệnh tê liệt thần kinh:Hai chân co giật liên tục, sau đó chuyển dần sang trạng thái tê liệt, cơ thể duỗi thẳng và không có khả năng cử động.

Nguyên nhân: Do thức ăn kém chất lượng, ẩm mốc lâu ngày, thức ăn thiếu các loại vitamin nhất là thiếu vitamin K…

Cách chữa trị: Dùng Frog 200 hoặc enroflox, liều dùng theo chỉ dẫn trên bao bì.

- Bệnh lở loét:Thường thì các chân bị lở loét, sau đó là toàn thân bị chầy xước nếu bệnh nặng.

Nguyên nhân: do nguồn nước nuôi dơ bẩn, tích tụ lâu ngày không được vệ sinh. Tác nhân chính gây ra là do virut Areomonat xâm nhập, nếu không phát hiện kịp thời thì rất nguy hiểm.

Cách chữa trị: Vệ sinh ao nuôi sạch sẽ. Dùng Malachite Green rải đều lên mặt nước, liều dùng theo chỉ dẫn trên bao bì.

Khi ếch bị các loại bệnh trên, ngoài xử lý nước còn phải trộn thuốc vào thức ăn: thuốc hoà với nước rồi trộn đều vào thức ăn phơi trong bóng râm, sau đó cho ăn 3 ngày liên tục cho mỗi đợt.

VII - Xử lý ao nuôi bằng lồng lưới:

Nếu nuôi thâm canh (tức là thưng lồng kín hoặc chiếm 1/2 mặt nước)

1. Sau một đợt nuôi thu hoạch xong, bơm cạn nước hồ xử lý bằng vôi đậm đặc: 50kg vôi bột cho 100m ². Hồ phơi khô 3-5 ngày, đảo lên vãi thêm 1/2 lượng vôi nữa phơi tiếp ba ngày. Cho nước vào xử lý MKC hoặc BKC 80:0,5 lit/100m ³nước sau đó cấy thuốc tạo vi khuẩn, tạo màu nuôi tiếp.

2. Trong quá trình nuôi: cứ 10 ngày xử lý thuốc tím và BKC, MKC hoặc Super Clean, thời gian xử lý các loại thuốc trên cách nhau khoảng 3 ngày, tiếp theo khoảng 7 ngày sau xử lý thuốc tạo vi sinh vật.

Còn nuôi lồng quảng canh thì chỉ cần hoà loãng thuốc tím với muối vào khu vực lồng nuôi là được. Nên nuôi xen các loại cá để tận dụng thức ăn và để vệ sinh hồ (chỉ có nuôi quảng canh mới nuôi xen được cá).

VIII – Thu hoạch và đưa ra thị trường:

Khi nuôi ếch được 2,5 tháng tuổi kể từ ngày thả ếch giống, nếu ếch có trọng lượng đạt từ 150 - 250g/con thì có thể đem bán, cỡ này thị trường rất ưa chuộng.

Trước khi thu hoạch, phải cho ếch nhịn khoảng 10 - 12 tiếng để hạn chế ếch chết do ăn no lại phải sống ở chỗ chật chội. Thu hoạch phải đúng phương pháp, nên thu hoạch một lần hết hồ, khi thu hoạch xong phải tuyển ếch cùng cỡ để bán.

Bao bì đựng thường là thùng xốp đục lỗ cho thông khí. Dùng lưới mùng may thành túi cỡ 12 - 25cm đựng ếch cho vào thùng, trong có bỏ bèo tạo nơi trú ẩn cho ếch, rồi vận chuyển đi tiêu thụ.

Nguồn: Khoa học & Đời sống, số Xuân Ất Dậu, tr 20 - 22