Liên hiệp các hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam
Thứ hai, 20/08/2012 18:28 (GMT+7)

“Hiến tặng Quốc ca là tâm nguyện của ông Văn Cao”

“Nốt nhạc xanh quyện bóng anh về...”

Đến thăm gia đình nhạc sĩ Văn Cao vào một ngày thu giữa một cơn mưa ngâu dang dở, chúng tôi gặp bà Nghiêm Thúy Băng, người bạn đời của nhạc sĩ đang ngước lên ban thờ ông. Tấm ảnh đen trắng của người nhạc sĩ tài hoa như đang lấp lóa ánh nhìn thương yêu, đôn hậu. Bà Thúy Băng năm nay đã ở tuổi 80 nhưng trên gương mặt vẫn ghi dấu những nét đẹp của thời trẻ xuân sắc yêu kiều.

Và đặc biệt hơn nữa là qua câu chuyện với bà, có thể thấy rõ bà vẫn tràn đầy niềm yêu thương với nhạc sĩ Văn Cao như ông vẫn đang ở bên. Trong bài thơ “Nốt nhạc xanh” bà viết trong nghẹn ngào thương nhớ : “Anh không chết/ Không bao giờ chết/ Nốt nhạc xanh/ Quyện hồn em/ Quyện hồn nước/ Quyện tình yêu bạn bè/ Hồn thơ anh/ Phảng phất/ Dáng anh/ Trong mây/ Lướt/ Nốt nhạc xanh/ Quyện bóng/ Anh về...”

Bà Văn Cao là một trong những minh chứng để ta thêm tin rằng tình yêu không có tuổi. Mặc dù người chồng tài hoa của bà đã qua đời 15 năm. Nhưng bà vẫn luôn ấp ủ những dòng thơ làm trong thương nhớ: “Mùa đông dài/ và lạnh/ Lòng em buồn/ vô tận/ Anh ra đi lâu rồi/ Không ngoái lại/ tìm em/ Đêm nay/ em không ngủ/ Thao thức.../vì nhớ anh/ Anh bây giờ ở đâu.../Trong giấc mơ /của em/ Ủ lòng em/ ấm lại/ mùa đông dài/ và lạnh/...Giấc mơ tình yêu/ Đọng lại/ Trong em...”

Bà Nghiêm Thúy Băng sinh năm 1929, là con gái thứ của một gia đình đại tư sản. Những người cùng thời đã khẳng định, bà có vẻ kiêu sa của một người đã được giáo dục cẩn thận. Chẳng thế mà nhiều chàng trai đương thời thường mơ ước được nhìn bà từ xa.

Bà Nghiêm Thúy Băng nhớ lại: “Cũng là duyên số của tôi với ông nhà tôi rất sâu nặng. Hồi trước nhiều người đến hỏi tôi lắm, họ đều là bác sĩ... nhưng tôi thấy không ưng ai cả”.

Là tiểu thư nên những sinh hoạt của bà Thúy Băng thời trẻ từ miếng ăn giấc ngủ đều có kẻ hầu người hạ. Vậy mà cuối năm 1945, tình yêu gõ cửa trái tim khi người chiến sĩ Việt Minh, Văn Cao, xuất hiện trước cổng nhà in của gia đình bà.

Bà kể: “Thời gian bén duyên cùng tôi, ông Văn Cao đã nổi tiếng với một loạt ca khúc lãng mạn như Thiên Thai, Suối Mơ, Tiến quân ca... và tôi đã thích những bài hát ấy trước khi gặp nhà tôi”.

“Hồi đó cha mẹ tôi rất cẩn thận, trước khi quyết định gả con gái cho Văn Cao, gia đình đã bí mật điều tra lý lịch, bởi vì có người do ghen tức đã tung tin anh đã yên bề gia thất tại quê nhà. Phải nhờ các mối tin tưởng, thân quen với gia đình tôi, anh ấy mới sáng tỏ là người độc thân trong sáng”, bà Thúy Băng bồi hồi nhớ lại.

Sau này, khi chung sống bà càng hiểu ông hơn. Bà xúc động kể: “Ban ngày, xung quanh ồn ào, nhà tôi vẽ tranh, khi đêm xuống, muốn sáng tác nhạc trên piano, ông ấy lấy tấm khăn nhung phủ lên các búa đàn để tiếng đàn nhỏ lại, không làm ảnh hưởng đến giấc ngủ của vợ con mình”.

Bà Thúy Băng khẽ bảo: “Chẳng bao giờ tôi để ông ấy phải động tay vào việc nhà, để cho ông toàn tâm toàn ý với nghệ thuật”.

Thời còn ở Việt Bắc, cô tiểu thư Hà thành đã từng nuôi cả một đàn gà 40 con để lấy trứng mang ra chợ bán, mua gạo nuôi chồng con.

Chuyện kể không khi nào cũ

Câu chuyện về hoàn cảnh sáng tác của bài Quốc ca được bà Thúy Băng kể không biết bao lần mà chưa khi nào cũ. Bà nhẹ nhàng nói: “Đó là mùa đông năm 1944, ông Văn Cao gặp Vũ Quý, một cán bộ Việt Minh, ở ga Hàng Cỏ. Vũ Quý là người từng quen biết Văn Cao và đã động viên ông viết những bài hát yêu nước như Đống Đa, Thăng Long hành khúc ca...”.

Vũ Quý đề nghị Văn Cao thoát ly hoạt động cách mạng và nhiệm vụ đầu tiên là sáng tác một bài hành khúc cho đội quân Việt Minh. Ông nhận lời Vũ Quý và ngay hôm đó chính thức gia nhập Việt Minh, bắt tay vào việc sáng tác ngay một bài hát với thể loại hành khúc của một đội quân, khác với những ca khúc trữ tình ông thường quen sáng tác mỗi khi có xúc cảm trong tâm hồn.

Ông Văn Cao viết Tiến quân catrong nhiều ngày tại căn gác số 45 Nguyễn Thượng Hiền. Ông từng nói rằng, tên và lời ca của bài hát này là một sự tiếp tục từ ca khúc Thăng Long hành khúc ca: “Cùng tiến bước về phương Thăng Long thành cao đứng” và bài Đống Đa: “Tiến quân hành khúc ca, thét vang rừng núi xa”...

Bài “Tiến quân ca” đã ra đời như thế. Khi ấy Văn Cao mới 21 tuổi.

Bà Thúy Băng kể tiếp: “Bài hát viết xong, anh Văn Cao gặp và hát cho Vũ Quý nghe. Vũ Quý rất hài lòng và giao cho anh ấy tự tay viết bài hát lên đá in. Lần đầu tiên Tiến quân ca được in trên trang văn nghệ của báo Độc Lập tháng 11 năm 1944 bằng bản in đá do chính tay Văn Cao viết” .

Thư ngỏ lời được hiến tặng tác phẩm “Tiến quân ca”

Ngày 21/6/ 2010, Cục Bản quyền tác giả nhận được Thư ngỏ lời được hiến tặng tác phẩm Tiến quân ca. Nội dung bức thư đã được mở đầu: “Tôi là Nghiêm Thúy Băng, 80 tuổi, vợ cố nhạc sĩ Văn Cao - tác giả quốc ca Việt Nam (đã mất từ 7/1995), đại diện cho gia đình đang thừa kế các tác phẩm âm nhạc của ông, xin trân trọng ngỏ lời hiến tặng công chúng, Đảng, Quốc hội và Nhà nước tác phẩm Tiến quân ca đang là Quốc ca Việt Nam từ năm 1946 đến nay là 64 năm”.

Trong Thư ngỏ lời có đoạn: “Từ ngày 1/7/2006, tác phẩm này đã chính thức được Nhà nước bảo hộ đầy đủ vô thời hạn về các quyền tác giả (bao gồm quyền nhân thân và quyền tài sản, quyền liên quan đến tác giả có thời hạn bảo hộ suốt cuộc đời tác giả và năm mươi năm tiếp theo năm tác giả chết” (Điều 27.2.b Luật Sở hữu trí tuệ)… không phụ thuộc vào việc có trình diễn hay không trình diễn như mọi tác phẩm khác”.

Khi phóng viên hỏi bà Nghiêm Thúy Băng về việc tại sao bà có Thư ngỏ lời hiến tặng Quốc ca và bao giờ sẽ diễn ra việc hiến tặng thì bà cho biết: “Đúng tâm nguyện của ông nhà tôi là Quốc ca không của riêng ông nên tôi xin hiến tặng Nhà nước, Quốc hội.

Tuy nhiên đây không đơn thuần là một ca khúc âm nhạc nên gia đình chúng tôi không thể trao tặng cho Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch mà chúng tôi muốn trao tặng cho Quốc hội. Vì Quốc hội đã là cơ quan chính thức chọn Tiến quân ca thành Quốc ca Việt Nam năm 1946”.

Xem Thêm

Phát huy vai trò, trách nhiệm của đội ngũ trí thức trong sự nghiệp đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc
Ngày 25/6/2025, tại Tp. Huế, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (Liên hiệp Hội Việt Nam) chủ trì, phối hợp với Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật thành phố Huế (Liên hiệp Hội TP. Huế) tổ chức Hội thảo “Phát huy vai trò, trách nhiệm của đội ngũ trí thức để góp phần tích cực cho sự nghiệp đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc theo tinh thần Nghị quyết số 45-NQ/TW ngày 24/11/2023”.
An Giang: 8 giải pháp thực hiện đột phá phát triển khoa học công nghệ
Đến nay, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh (Liên hiệp hội tỉnh) đã tập hợp được 40 hội, tổ chức thành viên với 9.554 hội viên cá nhân, trong đó có hơn 3.451 hội viên trí thức. An Giang xác định và đề ra mục tiêu về đột phá phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số (KHCN, ĐMST, CĐS) đến năm 2030.
Thanh Hoá: Hội thảo KH về giải quyết tình trạng thiếu lao động ở nông thôn, lao động trực tiếp tham gia SX nông nghiệp
Sáng ngày 27/5/2025, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh (Liên hiệp hội) phối hợp với Sở Khoa học và Công nghệ, Viện Nông nghiêp tổ chức Hội thảo khoa học với chủ đề “Giải pháp giải quyết tình trạng thiếu lao động sản xuất ở khu vực nông thôn, lao động có kỹ thuật, tay nghề cao trực tiếp tham gia sản xuất nông nghiệp, nhất là nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, nông nghiệp hữu cơ”.
Bình Thuận: Đẩy mạnh ứng dụng khoa học, công nghệ vào sản xuất
Sáng ngày 27/5, tại thành phố Phan Thiết, tỉnh Bình Thuận, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh phối hợp với Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh tổ chức hội thảo khoa học với chủ đề “Giải pháp đột phá trong ứng dụng tiến bộ khoa học, công nghệ vào thực tiễn quản lý và sản xuất trên địa bàn tỉnh Bình Thuận”.

Tin mới

VUSTA làm việc với Đoàn công tác Hiệp hội Khoa học và Công nghệ Bắc Kinh (BAST)
Ngày 7/8, tại trụ sở Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Tp. Đà Nẵng, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) đã có buổi làm việc với Đoàn công tác Hiệp hội Khoa học và Công nghệ Bắc Kinh (BAST). Đây là hoạt dộng trong khuôn khổ Hội nghị giữa kỳ lần thứ 24 của AFEO do VUSTA tổ chức đăng cai.
Vinh danh 20 kỹ sư tiêu biểu tại Hội nghị AFEO năm 2025
Ngày 6/8, tại Đà Nẵng, trong khuôn khổ chương trình Hội nghị AFEO Midterm 2025 do Liên đoàn các Tổ chức Kỹ sư ASEAN (AFEO) phối hợp Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) tổ chức, 20 kỹ sư đến từ các đơn vị của Việt Nam đã được vinh danh tại Lễ trao chứng chỉ Kỹ sư chuyên nghiệp ASEAN (ACPE) năm 2025.
(Video) Khai mạc Hội nghị AFEO Midterm 2025 tại Đà Nẵng
Ngày 6/8, tại TP Đà Nẵng, Liên đoàn các tổ chức kỹ sư ASEAN (AFEO) chính thức khai mạc phiên toàn thể Hội nghị giữa kỳ lần thứ 24. Hội nghị là diễn đàn để các nhà khoa học, các kỹ sư, các chuyên gia cùng chia sẻ, thảo luận các giải pháp trong việc kiến tạo một tương lai bền vững cho khu vực ASEAN.
Ba mục tiêu khi xây dựng thành phố thông minh tại ASEAN
Nằm trong khuôn khổ chuỗi hội thảo thuộc Hội nghị AFEO Midterm 2025 tại Đà Nẵng do Liên đoàn các tổ chức kỹ sư ASEAN (AFEO) và Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) tổ chức, Hội thảo Thành phố thông minh - Hướng tới nâng cao chất lượng cuộc sống đã xác định được 3 mục tiêu khi xây dựng thành phố thông minh tại ASEAN.
Khai mạc phiên toàn thể của Hội nghị AFEO Midterm 2025 tại Đà Nẵng
Ngày 6/8, tại TP Đà Nẵng, Liên đoàn các tổ chức kỹ sư ASEAN (AFEO) chính thức khai mạc phiên toàn thể Hội nghị giữa kỳ lần thứ 24. Hội nghị là diễn đàn để các nhà khoa học, các kỹ sư, các chuyên gia cùng chia sẻ, thảo luận các giải pháp trong việc kiến tạo một tương lai bền vững cho khu vực ASEAN.