Đông y chữa loạn dưỡng cơ

Bệnh loạn dưỡng cơ Duchenne (Duchenne muscular dystrophy, viết tắt DMD) là một bệnh gây nên do đột biến gen Dystrophin - một gen lặn nằm trên cánh ngắn của nhiễm sắc thể X (Xq21) gây thiếu hụt protein Dystrophin nằm ở bề mặt màng tế bào cơ vân, đưa đến thoái hóa cơ và teo cơ.

DMD là một trong 9 loại bệnh loạn dưỡng cơ. Theo các tác giả GS.TS. Nguyễn Công Khanh, PGS.TS. Nguyễn Thanh Liêm, bệnh xuất hiện sớm, diễn biến từ từ, thường qua 3 giai đoạn: Giai đoạn 1: Bệnh xuất hiện tự nhiên, từ 2 - 3 tuổi, có bệnh nhân từ 4 - 5 tuổi với các triệu chứng giảm vận động, chậm biết đi, đi hay mỏi, dễ ngã, cầm nắm đồ vật hay bị rơi... chưa có teo cơ. Giai đoạn này khó chẩn đoán trừ khi có tiền sử gia đình có cậu, hoặc anh trai mắc.

Giai đoạn 2: Bệnh biểu hiện với đầy đủ các triệu chứng: Giảm vận động rõ, đi lại, đứng lên ngồi xuống, đang nằm ngồi dậy đều khó khăn (dấu hiệu Gower+); Teo cơ nhiều nơi, đối xứng như cơ vai, cơ Delta, cơ cánh tay, cơ ngực, thắt lưng, mông, đùi....; Giả phì đại cơ ở bắp chân gặp ở 100% bệnh nhân, cẳng tay ít gặp hơn. Cuối giai đoạn 2 thường có hiện tượng co gân gót, hoặc các gân khác làm bệnh nhân thay đổi dáng đứng, dáng đi, ngực ưỡn ra trước, mông cong ra sau, khi đứng chân thường phải nhón gót.

Giai đoạn 3 là giai đoạn cuối của bệnh: Mất hẳn khả năng vận động, ngồi một chỗ; Teo cơ toàn thân, teo cả cơ mặt làm mặt trẻ biến dạng. Hai bắp chân cũng teo nhỏ. Bệnh nhân chỉ còn lại da bọc xương; Tổn thương chức năng hô hấp, cơ tim. Bị các bệnh nhiễm trùng, bệnh nhân tử vong do suy hô hấp, suy tim, nhiễm trùng.

Thời gian tiến triển của bệnh dài ngắn tùy từng bệnh nhân, phụ thuộc vào đột biến của gen nhiều hay ít exon. Người mắc DMD làm xét nghiệm Creatin kynase (CK) huyết thanh tăng cao vọt từ 20 đến hàng 100 lần (CK bình thường của trẻ em là 18+16 IU/l; CK của phụ nữ là 26.9+ 9.8 UI/l).

Theo Lương y Lê Đắc Quý, Đông y nhận định DMD trong phạm trù chứng nuy của Đông y, từ đó suy ra nguyên nhân, chẩn đoán, phép chữa, phương chữa. Đông y nhận định: Tỳ chủ tứ chi, là gốc của hậu thiên, là nguồn của sinh khí (hậu thiên chi bản, sinh khí chi nguyên), hậu thiên mất sự nuôi dưỡng, tứ chi suy yếu, ắt sinh chứng cơ nuy; thận chủ tinh, là gốc của tiên thiên, bẩm thụ tiên thiên không đầy đủ, thận tinh suy hư, xương khô tủy vợi, ắt sinh chứng cốt nuy.

Thể tỳ khí hư nhược: Triệu chứng cơ bắp toàn thân co thu, không có lực, mệt mỏi mất sức, ăn ít, hụt hơi, bụng trướng, phân nát, lưỡi nhạt, thân lưỡi mập, rêu lưỡi trắng mỏng, mạch tế nhược vô lực. Phép chữa Bổ ích tỳ khí. Phương: Sâm linh bạch truật tán gia giảm.

Dược gồm: Đảng sâm, Bạch truật, Hoài sơn, Bạch biển đậu, Mạch nha đều 12g, Phục linh, Mễ nhân đều 9g, Cam thảo, trích Kê nội kim đều 6g. Sắc uống. Tỳ chịu trách nhiệm về cơ bắp và tứ chi, DMD tuy có liên quan với di truyền, nhưng hậu thiên mất nuôi dưỡng, cần chữa chính khí, phải kiện tỳ bổ khí.

Nghiên cứu dược lý cho thấy Sâm linh bạch truật tán có thể tăng thêm hấp thu nước và yếu tố vi lượng của thành ruột, liều lượng nhỏ có tác dụng hưng phấn đối với nhu động ruột, liều lượng lớn có tác dụng ức chế, đồng thời có tác dụng giảm co thắt thành ruột, cơ chế tác dụng của nó là có tác dụng trực tiếp lên cơ trơn, bổ khí gián tiếp cho cơ vân.

Thể thận tinh hư tổn: Triệu chứng cơ bắp teo nhẽo, không có lực, tiến triển nhanh, đa số phát triển ở bệnh nhi, đi không vững, dễ ngã, khi đứng cột sống thắt lưng gồ về trước, lưỡi đỏ nứt giữa, mạch huyền tế vô lực.

Phép chữa: Tư bổ thận tinh. DMD phần nhiều là bệnh di truyền, phát bệnh từ tuổi nhi đồng, thường do tiên thiên không đầy đủ. Thận tàng tinh, là gốc của tiên thiên, thận tinh không đầy đủ phải chữa bổ thận. Phương: Địa hoàng ẩm tử gia giảm. Dược gồm: Sinh địa, Thục địa đều 12g, Sơn thù, Kỷ tử, Viễn chí, Nhục thung dung, Đương quy, Ngũ vị tử, Thạch xương bồ, Ba kích, Phục linh, Hoàng kỳ đều 9g. Sắc uống.

Hiện Lương y Lê Đắc Quý đã lập ra Phác đồ điều trị DMD của Đức Thọ Đường với một liệu trình điều trị dài 3 tháng.