Công nghệ nhận dạng giọng nói

Cục điều tra liên bang (FBI) đành phải nhờ đến sự giúp đỡ của Viện Nghiên cứu Bell Labs. Giáo sư Lawrence G. Kersta, một trong những chuyên viên cao cấp của Viện được giao nhiệm vụ tìm ra biện pháp xác định giọng nói để giúp FBI truy bắt thủ phạm nhằm chấm dứt những cuộc gọi đe doạ. Giáo sư Kersta là một nhà vật lý đã nghiên cứu môn nhận dạng giọng nói ngay từ khi môn khoa học này được khai sinh từ đầu thập niên 1970. Ông đã dành nhiều năm để phân tích hơn 50.000 giọng nói khác nhau và đưa vào thử nghiệm một kỹ thuật có thể xác định chính xác tới 99,65% chủ nhân của một giọng nói. Từ năm 1980, cảnh sát bang Michigan bắt đầu sử dụng công nghệ nhận dạng giọng nói của giáo sư Kersta trong điều tra hình sự.

Ngày 24/12/1981, cảnh sát bang Wisconsin phát hiện Neil La Feve, một nhân viên bảo vệ rừng, bị giết đúng vào ngày sinh nhật lần thứ 32. Tất cả những kẻ săn trộm lập tức bị thẩm vấn và ghi âm, một số người còn được yêu cầu trình cả kết quả kiểm tra tim mạch. Tuy nhiên, trong số đó có một người từ chối hợp tác với cảnh sát, đó là Brian Hussong, 31 tuổi, đã từng bị La Feve bắt một vài lần nhưng sau đó hắn vẫn tiếp tục săn trộm. Hussong không có chứng cơ ngoại phạm vào ngày xảy ra vụ án mạng và hắn ta tìm mọi cách chống lại mọi nỗ lực của cảnh sát nhằm làm sáng tỏ vụ án. Vì vậy hắn ta được liệt vào dạng nghi vấn số một.

Thanh tra Marvin Gerlikovski chịu trách nhiệm điều tra vụ án và được phép của toà án cho lắp đặt thiết bị nghe trộm trong nhà Hussong. Chẳng bao lâu sau, thanh tra Gerlikovski đã ghi âm được cuộc điện thoại và Hussong gọi cho bà của y để nhờ giấu khẩu súng và nhờ bà xác minh tình trạng ngoại phạm. Bà của Hussong đã đồng ý với y. Khi thanh tra Gerlikovski đến nhà bà ta để kiểm tra đã phát hiện ra nơi giấu khẩu súng của Hussong.

Sau đó thanh tra Gerlikowski gửi cuốn băng ghi âm cuộc đối thoại đến Phòng nhận dạng giọng nói của FBI). Đây là đơn vị tiên tiến nhất trên thế giới về lĩnh vực này. Các nhân viên ở đây được huấn luyện bởi các chuyên gia hàng đầu về nhận dạng giọng nói. Nhân viên Ernest Nash nghiên cứu cuốn băng và đồng ý làm chứng tại phiên toà xét xử. Ông không phải xác nhận giọng nói của Hussong mà là của người bà của y. Bà đã đã phủ nhận việc cất giữ súng và Nash lý giải vì sao ông xác định chính xác giọng nói trong cuốn băng là của bà ta. Sau đó, ông đưa ra kết quả nghiên cứu và khẳng định bà ta là người đã nói chuyện với Hussong trong cuốn băng. Bồi thẩm đoàn lắng nghe cuộn băng ghi âm vào sau gần 4 giờ tranh luận đã tuyên án Hussong phạm tội giết người cấp một và phải chịu mức án chung thân.

Giáo sư Lawrence Kersta nhận thấy giọng nói của mỗi người có một âm sắc riêng biệt có thể ghi nhận bằng biểu đồ. Đặc tính cá nhân xuất hiện chủ yếu từ những điểm khác nhau trong cơ cấu phát âm của cơ thể. Các dây âm thanh của một người bất kể chúng giống nhau như thế nào, đều phát âm khác giọng nói của những người khác. Kích thước và hình dáng của hốc phát âm, lưỡi và hốc mũi mỗi người đều tạo nên sự khác biệt trong giọng nói, cũng như sự phối hợp các bộ phận môi, hàm, lưỡi và vòm mềm (phần sau của vòm miệng) trong khi nói của mỗi người. Giữa mọi người không có sự kết hợp các bộ phận đó một cách giống nhau. Như vây, qua âm thanh giọng nói, hoàn toàn có thể nhận dạng một con người.

Giáo sư Kersta tin rằng giọng nói của một cá nhân không bao giờ thay đổi. Ông nhận ra điều đó qua một vụ tranh chấp bản quyền cuốn hồi ký của nhà tỉ phú Howard Hughes.

Năm 1984, có một người đàn ông tên Clifford Irving đến thành phố New York gạ bán một bản thảo hồi ký về cuộc đời của tỉ phú Hughes. Ông ta có mang theo một số bức thư uỷ quyền khẳng định do Hughes viết và các chuyên gia giám định chữ viết đã chứng thực điều đó. Sau đó nhà xuất bản McGraw-Hill đồng ý trả trước 765.000 đôla để xuất bản cuốn sách dày 1.200 trang của Irving .

Vấn đề ở đây là liệu có phải Hughes thật sự uỷ quyền cho Irving xuất bản cuốn hồi ký của mình hay không. Quả thật khó xác định do Hughé đã biến mất từ nhiều năm qua. Nhưng bỗng nhiên Hughes xuất hiện từ đảo Paradise Islandở Bahamasvà khiếu nại rằng ông chưa bao giờ gặp Clifford Irving cả và tất cả những gì Irving đưa đều là giả mạo. Hughes cho biết mình không thể quay về Mỹ để huỷ bỏ hợp đồng xuất bản cuốn sách nhưng có thể gọi điện thoại. Điều đó có nghĩa chỉ có thể nhận dạng Hughes qua giọng nói, phát âm như thế nào và nói những gì.

Một nhóm phóng viên từng có thời gian làm việc với Hughes được FBI triệu tập tại thành phố Los Angeles để phỏng vấn ông ta qua điện thoại trong thời gian hai tiếng đồng hồ trước sự chứng kiến của giáo sư Kersta. Nhiệm vụ của họ là xác nhận giọng nói trên điện thoại là của Hughes, và họ đã hỏi một số câu quan trọng có thể lật tẩy được kẻ lừa đảo. Tất cả những chi tiết cá nhân về cuộc đời Hughes đều được Hughes trả lời trôi chảy. Toàn bộ cuộc điện thoại được ghi âm và được chính giáo sư Kersta nghe đi nghe lại nhiều lần. Tất cả các phóng viên và giáo sư Kersta đều khẳng định người đàn ông nói chuyện qua điện thoại chính là Hughes. Điều đó có nghĩa là Irving là kẻ lừa đảo. Clifford Irving liều bị bắt và bị kết tội lừa đảo. Hắn ta phải trả lại tiền cho nhà xuất bản và bị 30 tháng tù giam.

Nguồn: Phụ san cuối tuần KH&ĐS, số 287, 8/4/2006, tr 37-38