Chuyển giao công nghệ quản lý an toàn khí mỏ, hiệu quả từ một dự án hợp tác

Dự án hơn 1 tỷ yên do Chính phủ Nhật Bản tài trợ đã trang bị cho ngành than một hệ thống cơ sở vật chất kỹ thuật hiện đại phục vụ kiểm định và thử nghiệm công tác quản  lý an toàn khí mỏ. Đặc biệt qua những lớp đào tạo của dự án, công nhân trong các mỏ than có nhận thức rõ về trách nhiệm tự bảo vệ, quản lý an toàn trong bất cứ hầm lò nào, trong bất cứ hoàn cảnh nào.

Công ty than Mạo Khê, đơn vị đứng thứ 2 về sản lượng khai thác than hầm lò của cả nước, là mỏ than “mẫu” trong khuôn khổ thực hiện dự án này. Các chuyên gia Nhật Bản và Việt Nam phối hợp xây dựng một phòng giám sát khí hầm lò. Thông qua 43 thiết bị đầu đo khí được cài đặt sẵn trong hầm lò, các kỹ sư tại phòng giám sát này có thể liên tục biết được thông tin về nồng độ các loại khí trong toàn bộ đường hầm khai thác của Mạo Khê. Nếu trong những trường hợp nồng độ khí mê-tan hoặc các loại khí độc khác tăng lên cao so với mức độ tiêu chuẩn cho phép, ngay lập tức có hệ thống tự ngắt điện, bộ phận thông gió được điều chỉnh thích hợp và chủ động kịp thời bảo đảm an toàn khí, an toàn lao động cho công nhân.

Trung tâm quản lý khí mỏ than Việt Nam có cán bộ đều đặn lấy mẫu khí tại Mỏ than Mạo Khê 3 lần/tháng và tại một số mỏ chủ yếu tại Quảng Ninh. Cán bộ Việt Nam có khả năng đánh giá hàm lượng khí và xây dựng cơ sở dữ liệu hàm lượng khí mê-tan trong các vỉa than tại các mỏ Mạo Khê, Mông Dương, Quang Hanh, Khe Chàm và các mỏ khác, và tiếp tục khảo sát trong các vỉa than tại khu vực Cẩm Phả và Uông Bí.

Trung tâm không chỉ đào tạo cho các kỹ sư mỏ thuộc 13 công ty than hầm lò về công nghệ đánh giá hàm lượng khí trong các vỉa than mà còn về công nghệ kiểm soát mạng thông gió mỏ hầm lò, cung cấp các dịch vụ kỹ thuật  về thay đổi kế hoạch thông gió cho các mỏ như mỏ than Mạo Khê, Vàng Danh, Mông Dương... Một hệ thống quan trắc mỏ hầm lò hiện đại và hệ thống liên lạc mỏ hầm lò vận hành đều đặn để quản lý an toàn khí tại mỏ than Mạo Khê.

Với sự giúp đỡ từ phía Nhật Bản, Trung tâm quản lý khí mỏ than Việt Nam hiện tại cũng hoàn toàn khả năng kiểm tra độ an toàn của các loại máy, thiết bị điện đưa vào sử dụng trong hầm lò. Trung tâm hoàn thiện thiết lập 11 tiêu chuẩn Việt Nam và được Tổng cục tiêu chuẩn đo lường và Bộ Khoa học và Công nghệ phê chuẩn. Trung tâm thực hiện công tác kiểm định kiểu các thiết bị điện dễ cháy nổ và cấp 20 chứng chỉ kiểm định kiểu đối với các sản phẩm đạt tiêu chuẩn. Khi có quy định cụ thể đối với các thiết bị phòng nổ, trung tâm cũng là đơn vị  thực hiện gần 3.000 lần kiểm định, kiểm tra tính năng phòng nổ định kỳ.

Trong 5 năm triển khai dự án, 6 chuyên gia dài hạn và 45 chuyên gia ngắn hạn của Nhật Bản đã sang làm việc tại Trung tâm quản lý khí mỏ than Việt Nam.  22 kỹ sư, cán bộ kỹ thuật trong số 38 người Việt Nam của trung tâm được cử sang Nhật Bản đào tạo chuyên sâu về quản lý an toàn mỏ tại mỏ than Ku-si-rô, trung tâm năng lượng than Nhật Bản, Viện khoa học và công nghệ công nghiệp tiên tiến quốc gia, các trường đại học như Hokaido, Kyushu...

Thử nghiệm nổ bụi than

Ông Takehiro ISEI, cố vấn trưởng Dự án Trung tâm quản lý khí mỏ than Việt Nam đánh giá về kết quả hợp tác kỹ thuật: “Trong suốt quá trình thực hiện dự án, các chuyên gia Việt Nam đã cùng chúng tôi tích cực hợp tác để có thể sớm hoàn thành tốt tất cả các mục tiêu. Đến nay, khi dự án kết thúc, toàn bộ công nghệ và kỹ thuật kiểm soát khí mỏ than đã được chuyển giao thành công và các kỹ sư, công nhân Việt Nam đã sử dụng thuần thục. Các chuyên gia cũng chuyển giao công nghệ cấp cứu mỏ và công nghệ đối với dụng cụ thở cho các cán bộ trung tâm an toàn mỏ và trung tâm cấp cứu mỏ. Bên cạnh đó, trung tâm phối hợp với Viện khoa học Công nghệ  mỏ, Tập đoàn công nghiệp Than và Khoáng sản Việt Nam đưa ra những thông tin hướng dẫn, tư vấn cải thiện và hiện đại hóa hệ thống tổ chức và văn bản pháp lý an toàn khí mỏ than...”.

Đề cập đến mục tiêu tiếp theo mà Việt Nam phải làm trong khai thác than và quản lý an toàn khí mỏ, ông cho biết thêm: “Tuy nhiên, gần đây nhất, vụ nổ khí mê-tan tại mỏ than Thống nhất, Cẩm Phả, vào ngày 6-3 làm thiệt mạng 8 công nhân là một tai nạn đáng tiếc. Điều này cho thấy, Việt Nam cần đẩy nhanh hơn nữa quá trình đầu tư trong việc giáo dục kiến thức an toàn cho cán bộ kỹ thuật, công nhân trong ngành, nhanh chóng chuyển giao kỹ thuật kiểm soát khí cho tất cả các mỏ than, hạn chế đến mức thấp nhất tai nạn cho người lao động”.

Trong khí đó, sản lượng khai thác than năm 2000 là 11 triệu tấn và đến năm 2004 tăng hơn gấp hai lần, là 25 triệu tấn. Hiện tại, theo báo cáo của ngành than thì sản lượng khai thác than hầm lò thực tế đã chiếm khoảng gần 40% tổng sản lượng khai thác than hằng năm. Trong những năm tới, cùng với sự suy thoái của nguồn tài nguyên than lộ thiên, than hầm lò sẽ tiếp tục được mở rộng về quy mô khai thác, chiếm khoảng 60% tổng sản lượng khai thác theo kế hoạch là 45 triệu tấn vào năm 2010. Than antraxit của Việt Nam lại là loại than quý, có chất lượng tốt, hiện được xuất khẩu sang 45 nước trên thế giới, trong đó có một lượng lớn sang Nhật Bản.

Rõ  ràng, mỗi công ty than hầm lò càng phải thường xuyên cảnh giác, bảo đảm an toàn trong phòng chống khí nổ. Với mục tiêu phát huy những hiệu quả từ  các công nghệ  quản lý an toàn khí mỏ được chuyển giao và mong muốn phát triển khai thác tiềm năng của ngành công nghiệp than Việt Nam, một lần nữa Tổng Giám đốc Tập đoàn công nghiệp Than-Khoáng sản Việt Nam, ông Đoàn Văn Kiển khẳng định, đến cuối năm 2007, tiếp theo mỏ than “mẫu” Mạo Khê, ngành sẽ hoàn thành việc lắp đặt thiết bị giám sát, cảnh báo khí mỏ tại các mỏ than, hầm lò trong cả nước.

Thật sự đó là một tin vui sau thành công của dự án Trung tâm quản lý khí mỏ Việt Nam. Về phía Trung tâm quản lý khí mỏ Việt Nam, một trụ sở khang trang, đáp ứng các yêu cầu kiểm định, quản lý, giám sát an toàn mỏ cũng đang được  khẩn trương xây dựng trên địa điểm mới, gần trụ sở cũ “mượn” một phần diện tích của Công ty than Uông Bí.

Tuy nhiên, đầu tư một hệ thống kiểm soát khí mỏ hiện đại tất nhiên là mất nhiều thời gian và chi phí nhưng một việc làm quan trọng, trở thành ý thức  con người, đó là đội ngũ công nhân, kỹ sư mỏ phải luôn nắm vững và tôn trọng các quy tắc an toàn trong lao động.

Nguồn: nhandan.com.vn 20/3/2006