Liên hiệp các hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam
Thứ hai, 10/07/2006 15:12 (GMT+7)

Cây Hòe

Đại thi hào Nguyễn Du đã viết trong truyện Kiều:

Thừa gia chẳng hết nàng Vân

Một cây cù mộc, một sân quế hòe.

Ngày nay, Hòe là thành phần chủ yếu của chè thanh nhiệt, được nhiều người ưa chuộng và xuất khẩu đi nhiều nước trên thế giới.

Hòe là nguyên liệu chiết rutin có hàm lượng cao nhất.

Tên khoa học: Sophora japonica L. Thuộc họ Cánh bướm (Papilionaceae).

Đặc điểm thực vật

Hòe là cây thân gỗ sống lâu năm, cao 5 - 10m, cành hình trụ nhẵn, da màu xanh thẫm có chấm trắng (khi non), giòn, dễ gãy. Lá khép kín 1 lần lông chim sẻ, mọc so le, có 11 - 21 lá chét. Lá chét mọc đối hay so le, hình bầu dục thuôn nhọn đầu, dài từ 30 đến 50mm. Màu lục nhạt, mặt dưới có lông mịn thưa (soi kính lúp phóng đại lên 5 lần mới thấy). Cụm hoa ở đầu cành và kẽ lá. Cánh bướm màu trắng ngà. Quả loại đậu thắt lại giữa các hạt. Mùa hoa kéo dài từ tháng 5 đến tháng 1 năm sau, nở rộ vào tháng 5 đến tháng 8 (gọi là Hòe mùa) và tháng 10 đến tháng 1 năm sau (gọi là Hòe chiêm). Kết quả nghiên cứu xác minh kinh nghiệm nhân dân Thái Bình, có hai loại Hòe nếp và Hòe tẻ.

Trên thế giới, cây Hòe mọc hoang và được trồng ở các nước phương Đông. Hơn 80 nước trồng và sử dụng Hòe như Ấn Độ, Trung Quốc, Nhật Bản, Việt Nam và các nước Đông Nam Á.

Bộ phận dùng

Nụ Hòe(Flos Sophorae japonicae) hái nụ hoa chưa nở lúc trời khô ráo, phơi hoặc sấy khô. Nụ Hòe chiêm năng suất thấp nhưng hàm lượng rutin lại cao (có mẫu đạt tới 56%).

Quả Hòe(Fructus Sophorae japonicae) còn gọi là Hòe giác. Hái quả Hòe già (hạt có màu đen nâu) phơi hoặc sấy khô (khi dùng bỏ hạt). Dược liệu có màu đen nâu hình chuỗi hạt, dễ gãy ở chỗ thắt. Thịt quả có vị đắng.

Thành phần hóa học

Nụ Hòechứa rutin (Rutosid), có hàm lượng rutin cao nhất trong các loại nguyên liệu chiết rutin (Hòe nếp 44%, Hòe tẻ 40,6%). Ngoài ra, còn có sophoradiol - Sophorin A - Sophorin B - Sophorin C và bertulin (Dược điển Việt Nam quy định hàm lượng rutin của nụ Hòe phải đạt 20%).

Lá Hòechứa 4,4% rutin (so với Mạch ba góc Châu Âu - Fagopyrum esculentumchỉ có 2 - 3% rutin), 19,4% protein, 3,5% lipid (dùng làm thức ăn gia súc rất tốt).

Quả Hòe noncó 46% rutin.

Vỏ quả Hòegià chứa 10,5% flavonoid toàn phần, rutin 4,3% - Sophora flavonosid - Kaempferol glycosid C - Sophorabiosid (genistein - 4 neohesperidosid) - Sophoricosid (genistein - 4 β-D glucosid).

Tác dụng dược lý

Rutinlà một loại vitamin P (vitamin C2) có tác dụng giảm tính thấm của mao mạch. Tăng cường sức chịu đựng của mao mạch. Duy trì tình trạng bình thường của mao mạch người có tuổi, đảm bảo cho mao mạch thực hiện chức năng trao đổi chất (mao mạch người trưởng thành có diện tích rất lớn, tới 6.000m 2) và vận chuyển các chất thải ra ngoài cơ thể. Ngoài ra, nó còn tăng trương lực tĩnh mạch, củng cố sức bền thành mạch, hạn chế hiện tượng suy tĩnh mạch người có tuổi.

Ức chế viêm khớp (thực nghiệm trên chuột cống trắng).

Độc tính thấp (cho chuột cống trắng ăn thức ăn có 10% rutin, một năm liền không thấy có biểu tượng độc tính).

Kháng chiếu xạ: tiêm rutin dưới da chuột nhắt trắng với liều 2mg/kg. Có tác dụng giảm tỷ lệ chết khi chuột bị chiếu xạ.

Nụ Hòe: có các tác dụng của rutin (như trên) và tác dụng kính thích trên tử cung có thai và tử cung bình thường. Dịch chiết nụ Hòe có tác dụng hạ áp huyết rõ rệt (tiêm tĩnh mạch chó đã gây mê). Tăng sức bóp của tim ếch cô lập. Nước sắc nụ Hòe đã loại rutin vẫn làm hạ huyết áp của chó đã gây mê.

Hòe hoa tán điều trị trĩ cấp (luận án tiến sĩ y học của Lương Trần Khuê). Bài thuốc cổ, gồm 4 vị: Nụ Hòe, Trắc bách diệp, Kinh giới tuệ, Chỉ xá, lượng như nhau, tán thành bột mịn. Có tác dụng cầm máu sau 10 ngày điều trị, thay đổi độ trĩ. Giảm độ rỉ ướt hậu môn. Tác dụng giảm đau tương đương viên Daflon bán trên thị trường. Nhưng lại hơn Daflon ở tác dụng chống táo bón (vì nó tăng trương lực và nhu động ruột). Ý nghĩa này rất lớn, vì táo bón là yếu tố phát sinh bệnh trĩ.

Liều điều trị: Hòe hoa tán 20g/ ngày, trong 10 ngày; 100% bệnh nhân dùng Hòe hoa tán không thấy tác dụng không mong muốn.

Nụ Hòe theo Đông y vị đắng, tính bình vào 2 kinh can và đại tràng có tác dụng lương huyết, thanh nhiệt, chỉ huyết, giải độc. Chữa các bệnh: trĩ các loại, ho ra máu, đái ra máu, xuất huyết tiêu hóa, băng huyết, tăng huyết áp.

Quả Hòe: vị đắng, tính hàn vào kinh can. Có tác dụng gần như nụ Hòe nhưng có thể gây sẩy thai (tránh dùng cho phụ nữ có thai).

Một số bài thuốc

Chữa huyết áp, đau mắt

Nụ Hòe            10g

Lá Sen             10g

Cúc hoa           4g

Sắc uống hàng ngày.

Chữa huyết áp cao, đau đầu choáng váng, đầu óc căng thẳng khó ngủ

Nụ Hòe (sao vàng), Thảo quyết minh(sao nâu sẫm), lượng như nhau, tán bột, mỗi lần uống 5g. Ngày 2 - 4 lần, có thể hãm uống thay trà.

Chữa các chứng rối loạn mạch máunhư xơ cứng động mạch gây tăng huyết áp, bệnh mạch do đái tháo đường, bệnh võng mạc, thiểu năng tuần hoàn não, chảy máu chân răng. Dùng nụ Hòe sao 10g hoặc quả Hòe khô (bỏ hạt) 20g, sắc nước uống hàng ngày.

Chữa thổ huyết, ho ra máu, đái ra máu hoặc chảy máu cam quá nhiều.

Nụ Hòe sao     70g

Cỏ mực khô    15g

Tán bột. Mỗi lần uống 6 - 8g với nước sắc rễ cỏ tranh.

Chữa sốt xuất huyết

Nụ Hòe sao        12g

Kim ngân hoa    12g

Cát căn              12g

Sinh địa              12g

Huyền sâm         12g

Cỏ mực              15g

Quả Dành Dành 15g

Sắc uống hàng ngày.

Chữa trĩ cấp: bài thuốc Hòe hoa tán.

Nguồn: Thuốc & sức khỏe, số 205 - 206 (1 & 15.2.2002), tr 18, 19                       

Xem Thêm

Thanh Hoá: Hội thảo KH về giải quyết tình trạng thiếu lao động ở nông thôn, lao động trực tiếp tham gia SX nông nghiệp
Sáng ngày 27/5/2025, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh (Liên hiệp hội) phối hợp với Sở Khoa học và Công nghệ, Viện Nông nghiêp tổ chức Hội thảo khoa học với chủ đề “Giải pháp giải quyết tình trạng thiếu lao động sản xuất ở khu vực nông thôn, lao động có kỹ thuật, tay nghề cao trực tiếp tham gia sản xuất nông nghiệp, nhất là nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, nông nghiệp hữu cơ”.
Bình Thuận: Đẩy mạnh ứng dụng khoa học, công nghệ vào sản xuất
Sáng ngày 27/5, tại thành phố Phan Thiết, tỉnh Bình Thuận, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh phối hợp với Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh tổ chức hội thảo khoa học với chủ đề “Giải pháp đột phá trong ứng dụng tiến bộ khoa học, công nghệ vào thực tiễn quản lý và sản xuất trên địa bàn tỉnh Bình Thuận”.

Tin mới

LHH Bình Định và Gia Lai trao đổi kinh nghiệm, hướng tới mô hình tổ chức phù hợp sau sáp nhập
Ngày 28/5, tại TP Pleiku đã diễn ra buổi làm việc và trao đổi kinh nghiệm giữa Liên hiệp các Hội KH&KT (LHH) tỉnh Bình Định và LHH tỉnh Gia Lai. Buổi làm việc do ông Lê Văn Tâm – Phó Chủ tịch Thường trực LHH Bình Định và ông Nguyễn Danh – Chủ tịch LHH Gia Lai đồng chủ trì.
Nâng cao nhận thức và năng lực ứng dụng AI trong truyền thông, báo chí
Ngày 29-5, Liên hiệp các Hội Khoa học và kỹ thuật Việt Nam (Liên hiệp Hội Việt Nam) đã tổ chức Chương trình tập huấn với chủ đề “Trí tuệ nhân tạo (AI) – Ứng dụng trong báo chí hiện đại”. Học viên tham dự tập huấn là các phóng viên, biên tập viên thuộc các cơ quan báo chí của các Tổ chức KH&CN, Hội ngành toàn quốc trong hệ thống.
Quảng Ngãi: Hội nghị thông tin, tuyên truyền cho đội ngũ trí thức tỉnh “Kỷ nguyên mới - Sứ mệnh và hành động”
Thực hiện Chương trình phối hợp công tác năm 2025, Liên hiệp hội tỉnh Quảng Ngãi phối hợp với Ban Tuyên giáo và Dân vận Tỉnh ủy tổ chức Hội nghị thông tin, tuyên truyền cho đội ngũ trí thức tỉnh Quảng Ngãi với chủ đề: “Kỷ nguyên mới - Sứ mệnh và hành động”
Quảng Bình: Hội nghị tập huấn Trí tuệ nhân tạo (AI) trong hành chính - công vụ - xã hội
Ngày 28/5, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Quảng Bình tổ chức Hội nghị tập huấn Trí tuệ nhân tạo (AI) trong hành chính- công vụ - xã hội cho 100 học viên là cán bộ, công chức, viên chức một số sở ngành, cơ quan Liên hiệp Hội và hội viên của các Hội thành viên.
Chủ tịch Phan Xuân Dũng chúc mừng Liên hiệp hội Hà Tĩnh nhân Kỷ niệm 30 năm thành lập
Sáng 26/5, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Hà Tĩnh (Liên hiệp hội) đã long trọng tổ chức Lễ kỷ niệm 30 năm thành lập (27/5/1995-27/5/2025). Dự lễ kỷ niệm có Chủ tịch Liên hiệp các Hội KH&KT Việt Nam Phan Xuân Dũng, Chủ tịch Ủy ban MTTQ tỉnh Trần Nhật Tân, đại diện các tỉnh bạn, các sở ngành tại địa phương và lãnh đạo, cán bộ nhân viên của Liên hiệp hội qua các thời kỳ.
Phát động hưởng ứng Ngày phòng chống tác hại của thuốc lá tại Phú Yên
Sáng qua 28/5, tại Trường đại học Phú Yên, Hội Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng tỉnh phối hợp với Hội Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng Việt Nam tổ chức lễ phát động hưởng ứng các hoạt động phòng chống tác hại của thuốc lá vì sức khỏe người tiêu dùng với thông điệp: “Phòng chống tác hại của thuốc lá bảo vệ thế hệ tương lai”, “Vì sức khỏe người tiêu dùng hãy nói không với thuốc lá”.
Anh nông dân lớp 5 và hành trình tại Hội thi Sáng tạo kỹ thuật
Trong bối cảnh nông nghiệp ngày càng đòi hỏi sự đổi mới, thích ứng và sáng tạo để nâng cao năng suất và giảm chi phí lao động, một người nông dân tại Châu Phú, An Giang - dù chỉ học hết lớp 5 - đã chứng minh rằng: Tri thức không chỉ đến từ sách vở mà còn từ thực tiễn cần mẫn và khối óc sáng tạo không ngừng.
Trao Giải thưởng Sáng tạo khoa học công nghệ Việt Nam năm 2024
Tối 28/5, tại Hà Nội, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (Liên hiệp Hội Việt Nam) phối hợp với Bộ Khoa học và Công nghệ, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh đã tổ chức Lễ tổng kết và trao Giải thưởng Sáng tạo Khoa học Công nghệ (KHCN) Việt Nam năm 2024.
Quảng Ngãi: Tổ chức Hội nghị tuyên truyền cho trí thức
Chiều 9/5, tại Trung tâm Hội nghị và Triển lãm tỉnh Quảng Ngãi, Liên hiệp hội tỉnh đã phối hợp với Ban Tuyên giáo và Dân vận Tỉnh uỷ tổ chức Hội nghị thông tin, tuyên truyền cho đội ngũ trí thức và Hội viên của Câu lạc bộ Lê Trung Đình tỉnh Quảng Ngãi với chủ đề “Tình hình Biển Đông gần đây và chính sách của Việt Nam”.
Đắk Lắk: Hội nghị phản biện Dự thảo Nghị quyết về bảo đảm thực hiện dân chủ cơ sở
Sáng ngày 27/5/2025, tại trụ sở Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh Đắk Lắk (Liên hiệp hội) đã diễn ra Hội nghị phản biện và góp ý đối với Dự thảo Nghị quyết của Hội đồng nhân dân (HĐND) tỉnh Đắk Lắk về việc quyết định các biện pháp bảo đảm thực hiện dân chủ ở cơ sở trên địa bàn tỉnh.
Thanh Hoá: Hội thảo KH về giải quyết tình trạng thiếu lao động ở nông thôn, lao động trực tiếp tham gia SX nông nghiệp
Sáng ngày 27/5/2025, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh (Liên hiệp hội) phối hợp với Sở Khoa học và Công nghệ, Viện Nông nghiêp tổ chức Hội thảo khoa học với chủ đề “Giải pháp giải quyết tình trạng thiếu lao động sản xuất ở khu vực nông thôn, lao động có kỹ thuật, tay nghề cao trực tiếp tham gia sản xuất nông nghiệp, nhất là nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, nông nghiệp hữu cơ”.
Phát động Chiến dịch phục hồi rừng “Rừng xanh lên 2025” tại Sơn La
Hưởng ứng Ngày Quốc tế Đa dạng sinh học 22/5 và Ngày Môi trường Thế giới 05/06, ngày 25/5, Liên Hiệp Hội Việt Nam (LHHVN) đã phối hợp cùng Trung tâm Con người và Thiên nhiên (PanNature), Hạt Kiểm lâm Vân Hồ, Trung tâm Nghiên cứu Sáng kiến Phát triển cộng đồng (RIC) và chính quyền địa phương phát động trồng hơn 18.000 cây bản địa tại hai xã Song Khủa và Suối Bàng, huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La.
Bình Thuận: Đẩy mạnh ứng dụng khoa học, công nghệ vào sản xuất
Sáng ngày 27/5, tại thành phố Phan Thiết, tỉnh Bình Thuận, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh phối hợp với Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh tổ chức hội thảo khoa học với chủ đề “Giải pháp đột phá trong ứng dụng tiến bộ khoa học, công nghệ vào thực tiễn quản lý và sản xuất trên địa bàn tỉnh Bình Thuận”.
VinFuture 2025 nhận 1.705 đề cử toàn cầu – tăng 12 lần số đối tác đề cử sau 5 mùa giải
Giải thưởng Khoa học Công nghệ toàn cầu VinFuture đã chính thức khép lại vòng đề cử cho mùa giải thứ 5 với 1.705 hồ sơ đến từ khắp nơi trên thế giới. Đặc biệt, số lượng đối tác đề cử chính thức của Giải thưởng đã tăng trưởng vượt bậc, đạt 14.772 đối tác.