Cẩn thận với tai biến mạch máu não

TBMMN thường gặp ở người trên 55 tuổi, nam bị nhiều hơn nữ. Đây là một bệnh nguy hiểm, tỷ lệ tử vong và di chứng cao, đòi hỏi nhiều chi phí của ngành y tế và phúc lợi xã hội, ở các nước phát triển, TBMMN là một trong ba nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở người (chỉ đứng sau ung thư và các bệnh tim mạch).

Người ta thường chia TBMMN thành hai loại chính: tai biến thiểu máu não và tai biến chảy máu não.

Thiếu máu não (còn gọi là nhồi máu não, nhũn não) rất hay gặp, chiếm đến 80% tổng số ca TBMMN, là hậu quả của sự bít tắc một phần hoặc toàn bộ động mạch não.

Nguyên nhân chính của sự bít tắc này là do xơ vữa động mạch và các cục máu đông đến từ tim, làm hẹp lòng mạch và gây tắc mạch. Xơ vữa động mạch hay gặp ở những người có tuổi hoặc những người béo phì, cao huyết áp, đái tháo đường, tăng mỡ máu, nghiện thuốc lá, nghiện rượu, những người có lối sống tĩnh tại, ít vận động. Bên cạnh đó một số bệnh ở tim như hẹp hở van tim, nhồi máu cơ tim, viêm nội tâm mạc, rung nhĩ… sẽ làm hình thành các cục máu đông nhỏ, các cục máu đông này sẽ theo dòng máu đến não, làm tắc các mạch máu nhỏ ở não. Ngoài ra còn có một số nguyên nhân ít gặp khác cũng có thể gây tai biến thiếu máu não như dùng thuốc tránh thai, các bệnh gây rối loạn đông máu… Triệu chứng của thiếu máu não rất đa dạng, tuỳ theo vùng não bị thiếu máu. Triệu chứng hay gặp nhất vẫn là liệt nửa người xuất hiện một cách đột ngột.

Loại TBMMN thứ hai là tai biến chảy máu não, loại này ít gặp hơn, chỉ chiếm khoảng 20% tổng số ca TBMMN. Có nhiều nguyên nhân gây tai biến chảy máu não, nguyên nhân hàng đầu gây chảy máu não vẫn là tăng huyết áp (chiếm đến 70-80% số ca chảy máu). Cao huyết áp hay gặp ở người cao tuổi, nguy cơ bị TBMMN ở người tăng huyết áp cao gấp 4 lần so với người bình thường. Nguyên nhân hay gặp thứ hai là các dị dạng ở mạch máu não như u mạch, túi phồng động mạch, các dị dạng mạch máu não (hay gặp ở người trẻ tuổi). Một nguyên nhân hay gặp nữa cũng có thể gây chảy máu não là rối loạn đông máu do dùng thuốc chống đông máu, do xơ gan hoặc do các bệnh lý của máu như bệnh ưa chảy máu (Hemophilie), giảm tiểu cầu… Triệu chứng của chảy máu não cũng rất đa dạng phong phú, hay gặp là đột ngột đau đầu dữ dội, nôn, rối loạn ý thức.

Để phòng ngừa TBMMN, trước hết chúng ta cần có chế độ ăn uống, sinh hoạt, lao động điều độ. Nên ăn nhiều rau xanh, hoa quả tươi, hạn chế ăn các chất đường, chất béo, không sử dụng rượu, bia, thuốc lá và các chất kích thích khác, đồng thời có chế độ sinh hoạt điều độ, luyện tập thể dục thể thao phù hợp, hạn chết bớt stress, căng thẳng. Bên cạnh đó phải điều trị triệt để (nếu có thể) các bệnh lý khác là nguy cơ dẫn đến TBMMN như cao huyết áp, đái tháo đường, tăng mỡ máu; các bệnh lý ở tim như hẹp, hở van tim… Phụ nữ đang có bệnh lý về tim mạch, đái tháo đường thì không nên dùng thuốc tránh thai. Ngoài ra trong một số trường hợp có tiền sử nhồi máu não phải sử dụng thuốc dự phòng, nhồi máu não.

Nguồn: Khoa học và Đời sống, số 5 (1827), 10 – 1 – 2006, tr 9