Biện chứng bệnh nga chưởng phong
1. Đại cương
Nga chưởng phong là bệnh ở vùng tay và chân (tương đương với nấm bàn tay, bàn chân của YHHĐ). Đặc điểm chung là da chân, tay khô, da bong từng mảng kèm theo có mụn nước, loét chảy nước ngứa, thường phát bệnh một bên, dễ tái phát. Tuỳ theo vị trí bị bệnh mà có tên gọi khác nhau như ở bàn tay gọi là nga chưởng phong, ở chân gọi là thấp cước khí, thảo hài phong. Bệnh hay gặp ở người trưởng thành.
2. Nguyên nhân và cơ chế bệnh sinh
Nguyên nhân do ngoại cảm phong thấp nhiệt tà kết lại ở bì phu hoặc độc tà xâm nhập trực tiếp vào bàn tay, bàn chân tích tụ lại ảnh hưởng đến vận hành của khí huyết làm cho bì phu tấu lý không được nuôi dưỡng nên khô tróc da. Thấp hiệp với phong tích tụ sinh mụn nước, thấp nhiệt tà lâu ngày hoá nùng thành mủ gây ra da sưng loét; độc tà hoá táo sinh phong nên ngứa.
3. Biện chứng luận trị
a) Thể thấp nhiệt
- Triệu chứng lâm sàng: Da bàn tay, bàn chân sưng ngứa đau, nổi nhiều mụn nước trong sau đó vỡ hoá mủ; người nóng, miệng khát, tiểu tiện vàng dậm; chất lưỡi đỏ, rêu lưỡi vàng nhớt. Mạch hoạt sác.
- Phương pháp điều trị: Thanh nhiệt, giải độc, lợi thấp.
- Bài thuốc: Tỳ giải thẩm thấp mang hợp ngũ linh tiêu độc ẩm. Tỳ giải 12g, ý dĩ 12g, trạch tả 10g, hoạt thạch 10g, thông thảo 6g, hoàng bá 12g, phục linh 12g, đan bì 12g, bạch truật 12g, trư linh 12g, quế chi 8g.
Cách bào chế: Các vị trên + 2000ml, sắc lọc bỏ bã lấy 200ml.
Cách dùng: Sắc uống ngày 1 thang chia làm 3 lần.
b) Huyết hư phong táo
- Triệu chứng lâm sàng: Da khô dầy, tróc do hoặc da khô ráp, nứt nẻ, bệnh kéo dài, hay tái phát, váng đầu mệt mỏi; chất lưỡi đỏ nhợt, bệu, rêu lưỡi vàng, khô, mạch tế sác.
- Phương pháp điều trị: Tư dưỡng huyết, khu phong, thanh nhiệt.
- Bài thuốc: Tứ vật thang phối hợp trị tiên phương: đương quy 12g, sinh địa 16g, bạch thược 12g, xuyên khung 12g, thương nhĩ tử 12g, phù bình 12g, thương truật 12g, khổ sâm 12g, hoàng sâm 12g, hương phụ 10g.
Cách bào chế: Các vị trên + nước 2000ml, sắc lọc bỏ bã lấy 200ml.
Cách dùng: Sắc uống ngày 1 thang chia làm 3 lần.
Thuốc dùng ngoài:
- Khi nhiều mụn nước dùng bài thuốc trị tiên phương sắc ngâm rửa hàng ngày.
Bài trị tiên phương: Thương nhĩ tử 12g, phù bình 12g, thương truật 12g, khổ sâm 12g, hoàng cầm 12g, hương phụ 10g.
- Đối với chứng loét đỏ dùng bán chi liên 60g sắc nước ngâm ấm 15 phút sau đó bôi cao hùng hoàng ngày 2 lần.
4. Phòng bệnh và hộ lý
- Thường xuyên giữ tay chân khô sạch, mùa hè nên đi dép mát thoáng.
- Không dùng chung quần áo, khăn... đồ dùng nên dùng riêng từng cá nhân để giảm thiểu cơ hội lây nhiễm.
- Chú ý vệ sinh da và tránh những yếu tố lây nhiễm.
Nguồn: T/c Đông y, số 368,25/12/04, tr 19