Liên hiệp các hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam
Thứ năm, 03/08/2006 14:06 (GMT+7)

Khu công nghiệp, khu chế xuất: Quá lạc hậu và ít hàm lượng tri thức

Thách thức về công nghệ

Các KCN-KCX có 4.487 dự án đầu tư còn hiệu lực. Trong đó, dự án có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) chiếm 47% số dự án và hơn 70% vốn đăng ký.

Các dự án FDI có công nghệ hiện đại hơn các dự án đầu tư trong nước và đó là nguồn hy vọng chuyển giao công nghệ để tăng hàm lượng tri thức trong phát triển các KCN-KCX.

Đáng tiếc, các dự án FDI có công nghệ cao như dầu khí, sản xuất ô tô, cơ khí chính xác, vật liệu mới… chỉ chiếm dưới 10% tổng số dự án FDI.

Trong các dự án FDI, nghiên cứu của GS - TS Đặng Đình Đào (Trường Đại học Kinh tế Quốc dân) cho biết: 50% sử dụng công nghệ 15 năm trước, còn lại sử dụng công nghệ 25 năm về trước.

Lịch sử KCN-KCX

Khu công nghiệp đầu tiên trên thế giới ra đời ở Anh năm 1896. Khu công nghiệp đầu tiên ở Mỹ ra đời sau đó 1 năm và bùng nổ trong những năm 50 của thế kỷ trước, đến năm 1970 Mỹ có khoảng 2.400 khu công nghiệp.

Khu công nghiệp đầu tiên của châu Á ra đời ở Singapore năm 1951. Hiện nay, châu Á có hơn 1.000 khu công nghiệp.

Sau năm 1975, khu công nghiệp đầu tiên của Việt Nam là KCX Tân Thuận tại TPHCM ra đời năm 1991.

Đến tháng 5/2006 nước ta có 135 KCN-KCX do Thủ tướng Chính phủ quyết định thành lập, bên cạnh hơn 200 cụm công nghiệp do các tỉnh,thành phố thành lập.

Nghiên cứu của GS - TS Hoàng Ngọc Hòa (Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh) phân tích thêm: Chỉ có 20,6% sử dụng công nghệ cao, và đến 58,7% sử dụng công nghệ thấp.

Rõ ràng công nghệ của các dự án FDI chủ yếu là lạc hậu. Điều này cũng dễ hiểu bởi gần 80% dự án FDI đến từ các nước châu Á với quy mô vừa và nhỏ: Bình quân một dự án chỉ 8 triệu USD. Vả lại, nền tảng công nghiệp của nước ta quá yếu, nhất là công nghiệp phụ trợ nên hạn chế việc triển khai dự án công nghệ cao.

Một số dự án FDI về điện tử, lắp ráp ô tô đang phải nhập khẩu linh kiện từ 80 – 96,5%. Đây là thách thức rất lớn cho thời kỳ phát triển KCN-KCX chú trọng chiều sâu, sau thời kỳ khai phá và mở rộng 1991-2005.

Thiếu lao động trầm trọng

Các KCN-KCX đang thiếu công nhân có tay nghề. Tình hình đến mức căng thẳng sau Tết 2006, ở các KCN-KCX phía Nam có đến 30% công nhân không quay lại làm việc.

Ở nhiều doanh nghiệp, mỗi năm công nhân nghỉ việc khoảng 25% (chủ yếu nghỉ tự do), số tuyển mới chỉ đủ bù đắp số nghỉ, không mở rộng phát triển được.

Nguyên nhân chính là quyền lợi của công nhân chưa được quan tâm, thậm chí còn bị bóc lột, đối xử thô bạo. Một nghiên cứu của Bộ LĐ-TB-XH cho biết: 29% doanh nghiệp quịt lương làm việc ngoài giờ và ban đêm của công nhân, hơn 50% doanh nghiệp không trả lương cho công nhân nữ nghỉ thai sản. 85% công nhân nhận lương tháng dưới 1 triệu đồng, có nơi chỉ 400.000 đồng.

Trong lúc đó, chỉ 2% của gần 1 triệu công nhân làm việc trực tiếp và 1,5 triệu làm việc gián tiếp trong các KCN-KCX được doanh nghiệp và các tổ chức đoàn thể bố trí chỗ ở.

Còn lại (chủ yếu trong số 40% xa quê) phải tự tìm chỗ ở trong những khu nhà trọ tự phát tồi tàn, đầy tệ nạn xã hội. Đời sống tinh thần hầu như không có gì, sinh hoạt đoàn thể cũng không. Ở TP Hồ Chí Minh có hơn 1.000 doanh nghiệp trong KCN-KCX nhưng đến nay mới 24 doanh nghiệp có tổ chức Đoàn.

Đó cũng là nguyên nhân khiến công nhân liên tục đình công. Năm 1995 có 60 vụ, năm 2005 đã hơn 200 vụ và 2 tháng đầu năm 2006 tăng gấp đôi cùng kỳ năm 2005. TS Nguyễn An Ninh nhận xét: “Có khi chỉ trong khoảng nửa tháng có trên 70 vạn người đình công. Quy mô ấy chưa từng thấy trong lịch sử công nhân Việt Nam ”.

Cần chuyên nghiệp hoá trong quản lý

Cần nhiều giải pháp để giải quyết song trước hết là thay đổi tư duy: KCN-KCX không chỉ hạn hẹp trong hàng rào mà phải là một thành phố công nghiệp. Bên cạnh cơ sở hạ tầng, tiện ích công cộng, xử lý chất thải còn có khu thương mại, trường học, bệnh viện, khu vui chơi giải trí, nhà ở cho công nhân.

Bộ trưởng Bộ KH-ĐT- Võ Hồng Phúc nói: “Quy hoạch KCN-KCX phải gắn với quy hoạch nhà ở cho công nhân”. Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Nai-Võ Văn Một bày tỏ: “Những doanh nghiệp sử dụng nhiều công nhân phải đầu tư xây dựng nhà ở cho công nhân hoặc hợp đồng với các cơ sở nhà trọ để giải quyết chỗ ở cho công nhân”.

Các KCN-KCX ở nước ta đang có mật độ công nhân cao nhất thế giới: 65 người/ha KCN-KCX. Trong lúc ở các nước công nghiệp hóa chỉ 10 người, các nước mới công nghiệp hóa 15- 20 người. Đã đến lúc không thể mời gọi đầu tư bằng mọi giá.

Một cán bộ TN-MT kiến nghị: “Nếu dự án đóng góp cho ngân sách không đủ bù đắp số tiền Nhà nước bỏ ra để giải quyết các vấn đề xã hội thì kiên quyết không cho phép triển khai”.


Nguồn: khoahocphattrien.com.vn 17/7/2006

Xem Thêm

Hà Giang: Góp ý dự thảo sửa đổi Luật Chất lượng sản phẩm
Ngày 13/6, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật (Liên hiệp hội) tỉnh đã tổ chức hội thảo góp ý dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hoá (CLSPHH). Tham dự hội thảo có lãnh đạo đại diện các Sở, ban ngành của tỉnh, các hội thành viên Liên hiệp hộivà các chuyên gia TVPB.
Đắk Lắk: Hội nghị phản biện Dự thảo Nghị quyết về bảo đảm thực hiện dân chủ cơ sở
Sáng ngày 27/5/2025, tại trụ sở Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh Đắk Lắk (Liên hiệp hội) đã diễn ra Hội nghị phản biện và góp ý đối với Dự thảo Nghị quyết của Hội đồng nhân dân (HĐND) tỉnh Đắk Lắk về việc quyết định các biện pháp bảo đảm thực hiện dân chủ ở cơ sở trên địa bàn tỉnh.
Phú Thọ: Lấy ý kiến về Dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013
Sáng ngày 20/5/2025, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh Phú Thọ (Liên hiệp hội) tổ chức hội thảo lấy ý kiến của đội ngũ trí thức, chuyên gia, nhà khoa học về dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2013.

Tin mới

Hà Giang: Góp ý dự thảo sửa đổi Luật Chất lượng sản phẩm
Ngày 13/6, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật (Liên hiệp hội) tỉnh đã tổ chức hội thảo góp ý dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hoá (CLSPHH). Tham dự hội thảo có lãnh đạo đại diện các Sở, ban ngành của tỉnh, các hội thành viên Liên hiệp hộivà các chuyên gia TVPB.
Đại hội thi đua yêu nước Liên hiệp Hội Việt Nam lần thứ V
Đây là sự kiện chính trị quan trọng và có ý nghĩa sâu sắc trong công tác của Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (Liên hiệp Hội Việt Nam), là ngày hội tôn vinh điển hình tiên tiến các tập thể, cá nhân nhà khoa học trong hệ thống Liên hiệp Hội Việt Nam đã nỗ lực phấn đấu, đóng góp cho công tác hội và sự nghiệp KH&CN nước nhà.
THI ĐUA LÀ YÊU NƯỚC!
Năm 2025 không chỉ đánh dấu nhiều ngày lễ trọng đại của đất nước, mà còn là mốc son đưa Việt Nam bước vào một kỷ nguyên mới – kỷ nguyên vươn mình giàu mạnh, thịnh vượng của dân tộc.
Thảo luận, đề xuất các giải pháp phát triển hạ tầng xanh hướng tới xây dựng đô thị bền vững
Ngày 6/6, Liên hiệp Hội Việt Nam phối hợp với Tổng Hội Xây dựng Việt Nam tổ chức Hội thảo Phát triển hạ tầng xanh hướng tới xây dựng đô thị bền vững. Các chuyên gia, nhà khoa học tại hội thảo đã làm rõ vai trò và nhu cầu cấp thiết của phát triển hạ tầng xanh, đồng thời đề xuất nhiều giải pháp về chính sách và công nghệ.