Văn hóa đọc là giá trị nền tảng góp phần phát triển con người và xã hội trong kỷ nguyên mới
Trong thời đại của cách mạng công nghiệp 4.0 và toàn cầu hóa, để đất nước vươn mình sánh vai cùng các cường quốc năm châu, không thể thiếu ánh sáng của tri thức, mà trong đó sách đóng vai trò trung tâm. Sách và Văn hoá đọc chính là nền tảng để xây dựng một xã hội học tập, sáng tạo và phát triển bền vững.

Ảnh minh họa
Đề cao tri thức và nhân cách con ngườitrongKỷ nguyên vươn mình của dân tộc
Không phải đến bây giờ mà kể từ khi sách xuất hiện, nhân loại đã khẳng định sách là kho tàng tri thức vô giá, người bạn đồng hành không thể thiếu trên hành trình phát triển của mỗi con người, mỗi quốc gia, dân tộc. Nền văn minh của mỗi quốc gia, sự tiến bộ của mỗi dân tộc luôn có những đóng góp không nhỏ từ sách. Chủ tịch Hồ Chí Minh là tấm gương sáng trong việc tiếp thu và hội tụ tinh hoa tri thức của phương Đông, phương Tây và tri thức truyền thống của dân tộc Việt Nam. Sinh thời, Bác Hồ đã từng khuyên rằng: “Bất luận làm công việc gì cũng cần phải đọc…”; “Sách là thuốc bổ tinh thần”, “Siêng xem sách và xem nhiều sách là việc đáng quý”.
Từ những lời căn dặn của Chủ tịch Hồ Chí Minh, trong suốt thời gian qua, Đảng và Nhà nước đã có nhiều chủ trương lớn tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của văn hóa đọc. Ngày 24/2/2014, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 284/QĐ-TTg lấy ngày 21/4 hàng năm là “Ngày Sách Việt Nam”. Quyết định này là cột mốc đánh dấu sự quan tâm sâu sắc và nhất quán của Nhà nước trong việc xây dựng một xã hội học tập, khuyến khích phong trào đọc sách, tôn vinh những người làm sách, cũng như thúc đẩy sự phát triển của ngành xuất bản nước nhà. Sự kiện không chỉ tôn vinh tri thức mà còn góp phần xây dựng xã hội học tập, khơi dậy tinh thần ham học hỏi, sáng tạo trong mọi tầng lớp Nhân dân.
Việc mở rộng thành “Ngày Sách và Văn hóa đọc” (từ năm 2022) thể hiện tầm nhìn dài hạn, phù hợp với kỷ nguyên mới - nơi văn hóa đọc trở thành cầu nối giữa tri thức truyền thống và công nghệ hiện đại, gắn với phát triển văn hóa, con người Việt Nam theo tinh thần Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng.
Qua hơn 10 năm, từ một ngày lễ văn hóa có quy mô còn khiêm tốn, đến nay, Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam đã lan tỏa mạnh mẽ trong toàn xã hội, trở thành ngày hội của những người yêu sách, những người làm công tác xuất bản, phát hành và toàn xã hội. Các hoạt động hưởng ứng ngày sách không chỉ diễn ra ở các thành phố lớn mà còn lan rộng về các địa phương, vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo - nơi mà trước đây, điều kiện tiếp cận sách còn nhiều hạn chế.
Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam lần thứ Tư năm 2025 gồm các thông điệp sâu sắc, ý nghĩa, thể hiện giá trị thiết thực mà sách mang lại cho cá nhân, cho gia đình, cho cộng đồng và cho đất nước: “Văn hóa đọc - Kết nối cộng đồng”, “Cùng sách bước vào kỷ nguyên vươn mình của dân tộc”, “Đọc sách - làm giàu tri thức, nuôi dưỡng khát vọng, thúc đẩy đổi mới, sáng tạo”. Việc tổ chức, hưởng ứng mạnh mẽ Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam không chỉ là thông điệp về giá trị bền vững của việc đọc sách, khơi nguồn sáng tạo mà còn góp phần bồi dưỡng nhân cách, khẳng định giá trị của mỗi cá nhân cùng bản sắc của cả dân tộc.
Trong kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, chúng ta lại càng phải đề cao tri thức và nhân cách con người, bởi đây là nhân tố quan trọng mang tính then chốt quyết định trực tiếp tới thành công của chủ trương đổi mới của quốc gia.
Sách khoa học: Động lực thôi thúc khát vọng đổi mới, sáng tạo
Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia đã chỉ rõ: Phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số đang là yếu tố quyết định phát triển của các quốc gia; là điều kiện tiên quyết, thời cơ tốt nhất để nước ta phát triển giàu mạnh, hùng cường trong kỷ nguyên mới.
Trong mọi chủ trương đường lối của Đảng, nhà nước luôn khẳng định khoa học công nghệ là một trong những động lực then chốt cho sự phát triển bền vững của đất nước, động lực giúp quốc gia của chúng ta vượt qua được bẫy thu nhập trung bình và hướng đến mục tiêu phát triển quốc gia đến năm 2045 sẽ trở thành một nước phát triển có thu nhập cao. Với ý nghĩa đó, tri thức khoa học công nghệ thực sự trở thành “then chốt của then chốt”, tri thức khoa học công nghệ không thể tách rời việc chúng ta phải thu nhận nó từ tất cả các nguồn, từ nhiều phương diện trong đó sách chính là nguồn dữ liệu quan trọng.
Sách khoa học giúp nâng cao tư duy nghiên cứu học thuật, sáng tạo, đổi mới tư duy. Tại Hội thảo “Chia sẻ kinh nghiệm đọc sách khoa học” do Liên hiệp Hội Việt Nam phối hợp với Nhà xuất bản Tri thức (trực thuộc Liên hiệp Hội Việt Nam) tổ chức (năm 2024), PGS.TS Phạm Bích San – nhà xã hội học đã đưa ra nhận định: “Cấp độ cao nhất của việc đọc là đọc sách khoa học để có thể nhờ đó tiến hành các hoạt động nghiên cứu khoa học đem lại sự giàu có cho quốc gia. Như vậy có thể thấy rằng việc đi học là để lấy kiến thức, nhờ đọc và theo dõi thông tin một cách có hệ thống, là điều kiện cần cho việc hình thành nên con người, còn đào luyện nên người được coi trọng trong xã hội có tư duy độc lập, duy lý là điều kiện đủ để hoàn tất việc học hành. Và đọc sách khoa học là để có thể khám phá và tìm ra cái mới chính là cảnh giới cao nhất của việc đọc”.

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính cùng Lãnh đạo Liên hiệp Hội Việt Nam thăm quan gian hàng của NXB Tri thức
Là một đơn vị xuất bản trực thuộc Liên hiệp Hội Việt Nam, trong những năm qua, Nhà xuất bản Tri thức luôn trung thành với sứ mệnh xuất bản sách khoa học, luôn sẵn sàng cống hiến, mang đến cho bạn đọc những tác phẩm có giá trị, góp phần xây dựng Liên hiệp Hội Việt Nam phát triển và xã hội học tập. Đặc biệt, với hàng triệu ấn bản sách thuộc Tủ sách Tinh hoa Tri thức thế giới, Tủ sách Tri thức mới, Tri thức phổ thông, Nhà xuất bản Tri thức đã bền bỉ, góp phần thực hiện tốt sứ mệnh của Liên hiệp Hội Việt Nam, của đội ngũ trí thức khoa học và công nghệ, đó là phổ biến kiến thức khoa học nền tàng, kiến thức mới đến giới nghiên cứu và xã hội, tham gia xây dựng xã hội học tập, nâng cao tri thức khoa học cho người dân Việt Nam.
Liên hiệp Hội Việt Nam tích cực xây dựng văn hóa đọc trong hệ thống
Liên hiệp Hội Việt Nam tập hợp trên 2,2 triệu trí thức cả nước, là nguồn tiềm năng rất lớn trong việc cho ra đời các tác phẩm khoa học có giá trị. Liên hiệp Hội Việt Nam luôn chú trọng xây dựng cơ sở dữ liệu KH&CN, công tác phổ biến kiến thức khoa KH&CN được đa dạng hóa với nhiều hình thức trong đó có xuất bản sách, góp phần chung tay xây dựng văn hóa đọc và khuyến khích việc đọc sách nói chung và sách KH&CN nói riêng.
Bên cạnh việc xuất bản sách, Liên hiệp Hội Việt Nam còn góp phần xây dựng văn hóa đọc thông qua việc tuyên truyền, vận động, xây dựng phong trào đọc sách và tổ chức các hội thảo nhằm tìm các giải pháp xây dựng văn hóa đọc, đặc biệt là cho giới trẻ trong hệ thống. Tại Hội thảo “Xây dựng văn hoá đọc cho giới trẻ hiện nay” (năm 2024), Chủ tịch Liên hiệp Hội Việt Nam Phan Xuân Dũng đã nhắn nhủ giới trẻ Liên hiệp Hội Việt Nam: “Cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng khi nói chuyện với trí thức Việt Nam đã khẳng: Tầng lớp trí thức là hiền tài, nguyên khí của quốc gia, những người làm hưng thịnh cho đất nước; làm rạng rỡ cho dân tộc và vẻ vang cho giống nòi. Thông qua việc biết đọc, biết học, biết phấn đấu các bạn trẻ sẽ tiếp tục hoàn thiện, phát triển bản thân, trở thành những trí thức có nhiều đóng góp cho sự phát triển của đất nước”.

Chủ tịch Liên hiệp Hội Việt Nam phát biểu tại Hội thảo Xây dựng văn hoá đọc cho giới trẻ hiện naydo Liên hiệp Hội Việt Nam tổ chức
Trong bài viết "Học tập suốt đời" của Tổng Bí thư Tô Lâm đăng trên Cổng thông tin điện tử Chính phủ ngày 3/3/2025, ngay trong box bài viết đã truyền đi thông điệp: "Học tập suốt đời để dám nghĩ, dám nói, dám làm, dám chịu trách nhiệm, dám hy sinh vì lợi ích chung, để trở thành người có ích cho xã hội". Và Tổng Bí thư khẳng định: Chỉ khi toàn Đảng, toàn dân, toàn quân, nhà nhà, người người thực hiện hiệu quả học tập suốt đời, xây dựng được đội ngũ cán bộ dám làm, dám nói, dám chịu trách nhiệm, dám hy sinh, chúng ta mới vững vàng tiến vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên phát triển giàu mạnh dưới sự lãnh đạo của Đảng.
Là tổ chức đại diện cho trí thức KH&CN cả nước, Liên hiệp Hội Việt Nam luôn hướng đến việc trở thành chủ thể trực tiếp xây dựng môi trường đọc thuận lợi, thân thiện, phát triển văn hóa đọc trong Nhân dân về sách khoa học - nguồn tri thức quan trọng trong nâng cao trình độ nhà khoa học, năng lực đổi mới sáng tạo quốc gia, góp phần xây dựng xã hội học tập, góp phần tạo nên sức mạnh trí tuệ của toàn dân tộc bước vào Kỷ nguyên mới. Trong hành trình ấy, việc định hướng và thúc đẩy sự phát triển của Nhà xuất bản Tri thức với các ấn phẩm khoa học có giá trị, gắn kết các hội thành viên, các nhà khoa học nhằm định hình giá trị thương hiệu sách khoa học của Liên hiệp Hội Việt Nam là hoạt động được ưu tiên, phản ánh nhiệm vụ cốt lõi của Liên hiệp Hội Việt Nam trong thời kỳ mới, đó là phát huy trí tuệ của các nhà khoa học góp phần xây dựng kỷ nguyên mới, kỷ nguyên dựa trên sức mạnh của trí tuệ và kỷ nguyên của tri thức.