Liên hiệp các hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam
Thứ sáu, 11/07/2014 19:15 (GMT+7)

Những hiểu lầm về khoa học phổ biến nhất của con người(P.2)

  Tóm tắt bài viết:

- Khoa học giúp giải thích rất nhiều điều bí ẩn từ trước tới nay, tuy nhiên có một số vấn đề khoa học không thật sự chính xác nhưng lại được nhiều người tin vào.

- Trong phần II của bài viết chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về sự thật về trọng lực trong vũ trụ, sét không đánh hai lần cùng một chỗ hay mùa hè nóng có phải do Mặt Trời gần chúng ta hơn?

Khoa học luôn là lời lý giải hợp lý, được tin tưởng trong việc giải thích các hiện tượng diễn ra trong cuộc sống. Tuy nhiên đôi khi các phát ngôn về khoa học cũng không được chính xác lắm. Một số những vấn đề chưa được thử nghiệm kỹ trước khi công bố hoặc đơn giản là những thông tin mạo danh khoa học sẽ gây ra những hiểu lầm sai trái đáng tiếc. Trong bài viết này, hãy cùng GenK điểm qua một số vấn đề khoa học không thật sự chính xác nhưng lại được nhiều người tin vào.

Không có trọng lực trên vũ trụ

Các nhà du hành vũ trụ cũng như những người tham gia du lịch vũ trụ có thể thấy hào hứng và thích thú bởi cảm giác không trọng lượng trên các chuyến bay vũ trụ, nhưng bạn chớ có bị hiểu nhầm bởi thuật ngữ “zero-gravity” hay “trọng lực không” này. Mọi vật thể trong không gian đều bị hút bởi các vật thể khác, kể cả những nhà du hành vũ trụ, những người tự cho rằng họ đã vượt khỏi tầm kiểm soát của lực hấp dẫn của Trái đất.

Những thiên thể có khối lượng lớn có thể tạo vùng ảnh hưởng của lực hấp dẫn ở những khoảng cách rất xa. Mặt trăng vẫn liên tục duy trì trạng thái rơi tự do xung quanh Trái đất. Và đến lượt mình, Trái đất vẫn đang rơi tự do xung quanh Mặt trời. Mặt trời của chúng ta chứa tới hơn 99% toàn bộ lượng vật chất có trong hệ Mặt trời do vậy mới có thể gây ảnh hưởng hấp dẫn và duy trì trong qũy đạo ổn định tới 8 hành tinh, một số hành tinh lùn và biết bao nhiêu các tiểu hành tinh, vành đai và các đám bụi khí v.v...

Ngay cả những thiên thạch nhỏ cũng tạo ra lực hút hấp dẫn. Và trong những bản báo cáo ngắn, một số nhà khoa học đã đề nghị sử dụng chính khối lượng của con tầu vũ trụ tạo ra một lực hút nhẹ và từ từ kéo các thiên thạch đang đe dọa Trái đất ra khỏi quỹ đạo nguy hiểm.Albert Einstein đã đưa ra một cách nghĩ khác về lực hấp dẫn trong vũ trụ. Hãy tưởng tượng vũ trụ 3 chiều (3D) của chúng ta như là một tấm thảm 2 chiều (2D). Mỗi một thiên thể trong vũ trụ đóng vai trò như một viên bi nằm trên tấm thảm và tạo thành những chỗ trũng trong mạng lưới không-thời gian giống những cái hố trên mặt đất.

Rõ ràng là lực hấp dẫn tồn tại ở mọi nơi trong vũ trụ, nhưng điều đó cũng không ngăn được các nhà du hành vũ trụ mô tả cái cảm giác tuyệt vời của tình trạng không trọng lượng. Đôi khi ảo giác của con người về những trải nghiệm còn có ''âm lượng'' lớn hơn các thực tế nghiên cứu khoa học.

Sét không bao giờ đánh 2 lần một chỗ

Sét hay tia sét là hiện tượng phóng điện trong khí quyển giữa các đám mây và đất hay giữa các đám mây mang các điện tích khác dấu, đôi khi còn xuất hiện trong các trận phun trào núi lửa hay bão bụi (cát). Khi phóng điện trong khí quyển tia sét có thể di chuyển với tốc độ 36.000 km/h vì sét là sự di chuyển của các ion nhưng hình ảnh của sét là do dòng plasma phát sáng tạo ra nên có thể thấy nó trước khi nghe tiếng động vì tiếng động chỉ di chuyển với tốc độ 1.230 km/h (767 mph) trong điều kiện bình thường của không khí còn ánh sáng đi được 299.792.458 m/s. Sét đạt tới nhiệt độ 30.000 °C gấp 20 lần nhiệt độ cần thiết để biến cát silica thành thủy tinh (chỉ cần 1330 °C để làm nóng chảy SiO2), những viên đá được tạo ra bởi sét đánh vào cát gọi là fulgurite (thường nó có dạng hình ống do sét di chuyển vào lòng đất). Có khoảng 16 triệu cơn dông mỗi năm (nguồn wikipedia).

Lý do sét hình thành và nguồn gốc của nó vẫn là một vần đề còn đang tranh luận: Các nhà khoa học đã nghiên cứu các nguồn gốc khác nhau như gió, độ ẩm, ma sát và áp thấp khí quyển cho đến ảnh hưởng của gió mặt trời và các hạt tích điện trong năng lượng mặt trời. Các tinh thể băng trong các đám mây có thể là yếu tố quan trọng trong việc hình thành tia sét do nó có thể tạo ra một môi trường tích điện cực trái dấu nhau trong các đám mây dẫn đến việc hình thành sét.

Và việc sét đánh 2 lần vào một chỗ là hoàn toàn có thể. Năm 2003, các nhà khoa học đã khám phá ra rằng sét có thể tấn công những vị trí bất kì và nó không có bất kì đánh dấu hay loại trừ nào về những điểm đã đánh vào trước đó. Điều này có thể thấy rõ ràng nếu chúng ta chú ý chút giả dụ như việc có những tòa nhà chọc trời bị sét đánh nhiều lần.

Mùa hè nóng bởi chúng ta gần mặt trời hơn

Mùa hè là một quãng thời gian nóng bức và gây nhiều ức chế, nhất là đối với những quốc gia nhiệt đới vùng xích đạo. Và với một số người lý do chúng ta có mùa hè là thời gian đó quỹ đạo của trái đất gần với mặt trời hơn so với mùa đông. Tuy nhiên, phải khẳng định rằng điều này là hoàn toàn không chính xác.

Thoạt đầu ngẫm nghĩ có thể bạn thấy suy nghĩ nói trên rất hợp lý. Khi nào Bắc Bán Cầu đến gần mặt trời hơn thì Bắc Bán Cầu ấm hơn; trong nửa còn lại của năm, Bắc Bán Cầu ở xa Mặt trời hơn, do đó nhiệt độ lạnh hơn.

Tuy nhiên sự thật là Trái đất cách xa Mặt trời tới 149.600.000km, do đó việc Bán cầu nào ở gần Mặt trời hơn sẽ không khiến cho nhiệt độ thay đổi nhiều tới vậy. Góc độ ánh sáng mặt trời chiếu vào các vị trí trên Trái đất mới là yếu tố tạo ra 4 mùa: góc thẳng đứng sẽ tạo ra nhiệt độ cao nhất.

Móng tay người vẫn tiếp tục dài ra sau khi chết

Có một lời đồn đại rất phổ biến cho rằng một số chức năng sinh học của con người vẫn tiếp tục hoạt động trong nhiều ngày, thậm chí vài tháng sau khi chết. Tóc và móng là hai bộ phận bị đồn đại nhiều nhất. Tuy nhiên xét trên góc độ khoa học thì điều này không thể xảy ra.

Sau khi chết, glucose không còn được sản xuất, và những gì phụ thuộc vào glucose như tóc và móng sẽ không có khả năng tiếp tục phát triển nữa. Thế nhưng về mặt thị giác, người ta vẫn có cảm tưởng tóc và móng tay của người chết dài ra thật. Tại sao lại như vậy?

Sau khi chết, cơ thể người sẽ mất nước và khô dần. Hệ quả là da sẽ co lại, để lộ ra phần móng và tóc trước kia vốn nằm ẩn dưới da. Vì thế mà khi nhìn vào, ta sẽ tưởng là chúng mọc dài hơn. Tuy nhiên, cho tới hiện giờ vẫn rất nhiều người hiểu lầm về điều này bởi sự xuất hiện của nó trong các bộ phim kinh dị hoặc những tiểu thuyết rùng rợn.

Đường làm trẻ con hiếu động hơn

Một vài các bậc phụ huynh thường không thích con mình ăn nhiều bánh kem, kẹo hoặc nước ngọt. Rõ ràng điều này là hợp lý bởi những nguy cơ về răng miệng và dạ dày. Tuy nhiên còn một lý do khác khiến cho các bậc phụ huynh cho rằng nên kiểm soát lượng đường con mình nạp vào cơ thể : đó là quan niệm và việc ăn nhiều đường có thể khiến cho trẻ em hưng phấn và tăng động hơn, dẫn tới việc khó kiểm soát.

Sự thật cuối cùng là không có liên kết giữa đường và sự hiếu động thái quá ở trẻ con. Trong thực tế, một nghiên cứu vào năm 1994 đã cho thấy rằng các bà mẹ nghĩ rằng con cái của họ đã uống một thức uống có đường bị định kiến bởi suy nghĩ rằng bọn chúng trở nên hiếu động hơn, mặc dù sự thật là chúng không hề được cho uống. Các bà mẹ nghĩ rằng trẻ em uống đường đã được quan sát , và sau đó người ta thấy rằng họ dao động và mắng con cái của họ nhiều hơn những người mẹ đã biết rằng con mình không uống đồ uống có đường.

Một số điều về cảm lạnh

Cảm lạnh là một chứng bệnh rất thông thường mà mỗi chúng ta có lẽ đều đã mắc phải. Chúng ta thường rất dễ mắc phải nó nhưng lại không hề dễ để thoát khỏi sự mệt mỏi do nó gây ra. Và cũng có rất nhiều những điều lưu truyền về cảm lạnh. Tuy nhiên nhiều trong số chúng là không có căn cứ.

Thứ nhất, nếu bạn đang cố sử dụng một liều lớn vitamin C với mong muốn nhanh khỏi bệnh thì hãy ngưng lại. Chỉ nên dùng vừa phải để cơ thể được cung cấp lượng vitamin vừa đủ. Và không có một kết luận nào cho thấy việc sử dụng vitamin có thể ngăn ngừa hay chữa cảm lạnh.

Tiếp theo là trời lạnh sẽ không làm cho bạn bị cảm lạnh. Thực tế thì vấn đề ở trong nhà nhiều hơn. Mùa đông, chúng ta hay có xu hướng tránh lạnh và thu mình vào trong nhà hoặc những chốn đông người nhiều hơn. Ở trong những môi trường này, những virus cảm cúm sẽ có nhiều khả năng xâm nhập hơn. Và bạn sẽ dễ dàng cảm lạnh nếu đột ngột từ môi trường ấm áp ra ngoài không gian lạnh. Một hiểu lầm cuối cùng là việc nhiều người cho rằng để đầu ướt ra khỏi nhà sẽ gây cảm lạnh. Tuy nhiên nó chỉ khiến cho bạn không tươm tất chứ không làm bạn cảm lạnh đâu.

Xem Thêm

Thúc đẩy ứng dụng AI trong quản lý năng lượng - Giải pháp then chốt giảm phát thải nhà kính
Ngày 17/12, tại phường Bà Rịa, thành phố Hồ Chí Minh (TP.HCM), Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) phối hợp cùng Sở Công Thương TP.HCM, Trung tâm Chứng nhận Chất lượng và Phát triển Doanh nghiệp và Công ty Cổ phần Tập đoàn Vira tổ chức Hội thảo khoa học “Giải pháp thúc đẩy ứng dụng AI trong quản lý, sử dụng năng lượng hiệu quả nhằm giảm phát thải khí nhà kính”.
Thúc đẩy vai trò của Liên hiệp các Hội KH&KT địa phương trong bảo tồn đa dạng sinh học và thực thi chính sách
Trong hai ngày 12-13/11, tại tỉnh Cao Bằng, Liên hiệp các Hội KH&KT Việt Nam (VUSTA) phối hợp với Trung tâm Con người và Thiên nhiên (PanNature) và Liên hiệp các Hội KH&KT tỉnh Cao Bằng tổ chức Chương trình chia sẻ “Thúc đẩy vai trò của Liên hiệp các Hội KH&KT địa phương trong bảo tồn đa dạng sinh học và thực thi chính sách”.
Thúc đẩy ứng dụng thực tiễn của vật liệu tiên tiến trong sản xuất năng lượng sạch
Ngày 24/10, tại Trường Đại học Khoa học Tự nhiên – Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) phối hợp với Hội Khoa học Công nghệ Xúc tác và Hấp phụ Việt Nam (VNACA) tổ chức Hội thảo khoa học “Vật liệu tiên tiến ứng dụng trong sản xuất nhiên liệu tái tạo và giảm phát thải khí nhà kính”.
Dựa vào thiên nhiên để phát triển bền vững vùng núi phía Bắc
Đó là chủ đề của hội thảo "Đa dạng sinh học và giải pháp dựa vào thiên nhiên cho phát triển vùng núi phía Bắc" diễn ra trong ngày 21/10, tại Thái Nguyên do Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (Vusta) phối hợp với Trung tâm Con người và Thiên nhiên (PANNATURE) phối hợp tổ chức.
Muốn công tác quy hoạch hiệu quả, công nghệ phải là cốt lõi
Phát triển đô thị là một quá trình, đô thị hoá là tất yếu khách quan, là một động lực quan trọng cho phát triển kinh tế - xã hội nhanh và bền vững. Trong kỷ nguyên vươn mình, quá trình đô thị hoá không thể tách rời quá trình công nghiệp hoá - hiện đại hoá đất nước...
Hội thảo quốc tế về máy móc, năng lượng và số hóa lần đầu tiên được tổ chức tại Vĩnh Long
Ngày 20/9, tại Vĩnh Long đã diễn ra Hội thảo quốc tế về Máy móc, năng lượng và số hóa hướng đến phát triển bền vững (IMEDS 2025). Sự kiện do Hội Nghiên cứu Biên tập Công trình Khoa học và Công nghệ Việt Nam (VASE) - hội thành viên của Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) phối hợp cùng Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Vĩnh Long (VLUTE) tổ chức.
Ứng dụng công nghệ số toàn diện là nhiệm vụ trọng tâm của VUSTA giai đoạn tới
Ứng dụng công nghệ số toàn diện, xây dựng hệ sinh thái số là bước đi cấp thiết nhằm nâng cao hiệu quả quản trị và phát huy sức mạnh đội ngũ trí thức của Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA). Qua đó cho thấy, VUSTA không chỉ bắt kịp xu thế công nghệ mà còn chủ động kiến tạo những giá trị mới, khẳng định vai trò tiên phong của đội ngũ trí thức trong thời đại số.

Tin mới

Đoàn Thanh niên VUSTA trao yêu thương, lan tỏa tri thức tới điểm trường Ấm Hiêu, tỉnh Thanh Hóa
Ngày 18/12, Ban Chấp hành Đoàn Thanh niên Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) tham gia Lễ khánh thành Cụm công trình thư viện và nhà vệ sinh tại điểm trường Ấm Hiêu, Trường tiểu học Cổ Lũng, tỉnh Thanh Hóa, đồng thời trao tặng sách, truyện cho các em học sinh tại Điểm trường.
Hội nghị Hội đồng Trung ương Liên hiệp Hội Việt Nam lần thứ 11, khóa VIII
Sáng ngày 19/12, Đoàn Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (Liên hiệp Hội Việt Nam) tổ chức Hội nghị Hội đồng Trung ương Liên hiệp Hội Việt Nam lần thứ 11, khóa VIII (2020-2025). Hội nghị được tổ chức nhằm đánh giá kết quả hoạt động năm 2025, xác định phương hướng, nhiệm vụ công tác năm 2026; đồng thời xem xét một số nội dung quan trọng thuộc thẩm quyền của Hội đồng Trung ương.
Phó Chủ tịch VUSTA Phạm Ngọc Linh dẫn đoàn Việt Nam tham dự Diễn đàn Kỹ sư Lan Thương - Mekong 2025
Ngày 7/12, tại Tp. Côn Minh, tỉnh Vân Nam, Trung Quốc, Diễn đàn Kỹ sư Lan Thương - Mekong 2025 đã được tổ chức với chủ đề “Kỹ thuật xanh và Phát triển bền vững”. Đoàn Việt Nam do Phó Chủ tịch Liên hiệp Hội Việt Nam Phạm Ngọc Linh - làm trưởng đoàn đã tham dự Diễn đàn. Tham gia Đoàn công tác có đại diện của Hội Thủy lợi Việt Nam, Ban Khoa học và Hợp tác quốc tế, Văn phòng Liên hiệp Hội Việt Nam.
Thúc đẩy ứng dụng AI trong quản lý năng lượng - Giải pháp then chốt giảm phát thải nhà kính
Ngày 17/12, tại phường Bà Rịa, thành phố Hồ Chí Minh (TP.HCM), Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) phối hợp cùng Sở Công Thương TP.HCM, Trung tâm Chứng nhận Chất lượng và Phát triển Doanh nghiệp và Công ty Cổ phần Tập đoàn Vira tổ chức Hội thảo khoa học “Giải pháp thúc đẩy ứng dụng AI trong quản lý, sử dụng năng lượng hiệu quả nhằm giảm phát thải khí nhà kính”.
Liên hiệp Hội Việt Nam đoạt Giải Ba Cuộc thi Chính luận về Bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng
Tham gia Cuộc thi Chính luận về Bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng lần thứ I, năm 2025 trong Đảng bộ MTTQ, các đoàn thể Trung ương, Liên hiệp Hội Việt Nam vinh dự có nhóm tác giả đoạt Giải Ba và Đảng uỷ Liên hiệp Hội Việt Nam là một trong 05 tổ chức Đảng được tặng Bằng khen của Ban Thường vụ Đảng ủy MTTQ, các đoàn thể Trung ương vì đã có thành tích xuất sắc trong tổ chức Cuộc thi.
Ngập úng đô thị - Thách thức và biện pháp giảm thiểu
Hội thảo “Ngập úng đô thị - Thách thức và biện pháp giảm thiểu” là diễn đàn trao đổi khoa học và thực tiễn, tập trung đánh giá toàn diện thực trạng, nguyên nhân và mức độ tác động của ngập úng đô thị, đồng thời đề xuất các giải pháp tổng hợp về quy hoạch, kỹ thuật, quản trị và chính sách…
VUSTA đón tiếp và làm việc với Đoàn công tác Hiệp hội Khoa học và Công nghệ Quảng Đông (GDAST)
Ngày 16/12, tại Trụ sở Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA), Phó Chủ tịch VUSTA Phạm Ngọc Linh đã chủ trì buổi tiếp và làm việc với Đoàn công tác của Hiệp hội Khoa học và Công nghệ tỉnh Quảng Đông (GDAST), nhằm trao đổi thông tin, chia sẻ kinh nghiệm và thúc đẩy hợp tác trong lĩnh vực khoa học công nghệ.
Đổi mới tư duy quy hoạch cải tạo đô thị theo hướng phát triển bền vững
Quá trình đô thị hóa gắn liền với các cuộc cách mạnh công nghiệp. Việc cải tạo đô thị ở các giai đoạn đô thị hóa đều được dẫn dắt bởi các tư tưởng quy hoạch, định hình nên mô hình đô thị sau cải tạo. Tư duy quy hoạch cải tạo đô thị nhấn mạnh sự linh hoạt, đề cao sự phát triển bền vững, bảo tồn di sản và sự tham gia của cộng đồng, chuyển từ mô hình một trung tâm sang mô hình đa trung tâm.