Đường kiểm soát sự phân bào

Các nhà khoa học của Đại học Johns Hopkins danh tiếng khẳng định: Một khi bị rối loạn, quá trình phân bào sẽ góp phần gây ra bệnh ung thư và các bệnh nan y, do trình tự và thời gian phân bào bị mất kiểm soát.

Đường có tên khoa học là O-GlcNAc, được tế bào sử dụng để chỉnh sửa protein; bật hoặc tắt protein; hỗ trợ hoặc ngăn chặn sự tương tác giữa các protein; giữ cho protein không bị phá huỷ hoặc cho phép nó tự huỷ. Sự gắn kết và tách rời ra khỏi protein của đường có vai trò thiết yếu trong hoạt động phân chia tế bào.

"Bằng cách tăng hoặc giảm lượng đường gắn kết với protein, vòng đời của tế bào có thể bị gián đoạn hoặc kéo dài", Trưởng nhóm nghiên cứu Chad Slawson khẳng định.

Trong các thí nghiệm trên tế bào của người và chuột, Slawson nhận thấy rằng nếu ngăn không cho tế bào tách đường ra khỏi protein thì tế bào này vẫn "sao chép" các chất liệu gien và tạo nuclei mới, song không thể phân chia thành hai. Kết quả là sự xuất hiện của các tế bào có nhiều nucleus - tình trạng phổ biến trong các tế bào ung thư. "Những tế bào có nhiều nucleus có thể sống, song chúng bị rối loạn. Càng sống lâu thì mức độ tồi tệ càng gia tăng", Slawson nói.

Mặt khác, những tế bào có lượng men chuyên tách đường ra khỏi protein nhiều hơn mức bình thường bị chết. Nuclei của chúng trông cũng không bình thường dưới kính siêu hiển vi. Thay vì được phân bổ đều khắp nucleus, chất liệu gien của những tế bào này lại cụm lại một chỗ, làm cho "ruột" của nucleus trông nhăn nheo.

Chính xác thì sự cố nào đã xảy ra vẫn còn là điều bí ẩn, TS. Gerald Hart, đồng tác giả cho biết. Hart đã nghiên cứu O-GlcNAc từ khi phát hiện ra nó gắn kết với các protein nằm bên trong tế bào 20 năm trước. Nay ông và đồng sự đã biết những loại men nào đã đính đường lên protein và loại nào khử đường. Việc khống chế những men này cho phép kiểm soát sự hiện diện của đường trên protein.

"Thông thường, loại men gắn đường vào protein tập trung nhiều trong quá trình phân bào", Slawson nói, "khi nó bị một hóa chất vô hiệu hóa, vòng đời của tế bào trở nên dài hơn và sự phân bào bị rối loạn. Đường có vai trò điều chỉnh protein tương tự như các nhóm photphate thường gặp - những thành phần kiểm soát protein. Hart cho rằng sự cân bằng giữa O-GlcNAc và các nhóm phosphate này có thể giúp bình ổn hoạt động của protein.

Trong thời gian tới, nhóm nghiên cứu sẽ kiểm tra các protein bị O-GlcNAc sửa đổi và tìm những vị trí quan trọng trong mỗi khâu phân bào để hiểu được tại sao sự bất cân bằng của O-GlcNAc trên protein lại có ảnh hưởng sâu sắc tới quá trình phân bào như vậy.

Nguồn: vnexpress.net    22/9/2005