Cần sớm có Luật Hành nghề kỹ sư chuyên nghiệp và Luật Phổ biến kiến thức KHCN

Ngày 21.11, tại phiên thảo luận của Quốc hội về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, TSKH Nghiêm Vũ Khải, Phó chủ tịch Liên hiệp Hội Việt Nam, Đại biểu Quốc Hội khóa XIV đã có bài phát biểu quan trọng, trong đó nhấn mạnh vai trò của các cơ quan hữu quan trong việc tiếp thu, chỉnh lý dự thảo luật, pháp lệnh, nghị quyết, đồng thời cần thể chế hóa đầy đủ chủ trương, đường lối của Đảng và bảo đảm sự lãnh đạo của Đảng trong quá trình xây dựng pháp luật.
Nhằm góp phần thực hiện các quan điểm, chủ trương của Đảng về công tác vận động trí thức và phát triển khoa học và công nghệ, trong thời gian tới, TSKH Nghiêm Vũ Khải kiến nghị Quốc hội cần sớm đẩy nhanh tiến trình, nghiên cứu xây dựng Luật Hành nghề kỹ sư chuyên nghiệp và Luật phổ biến kiến thức KH&CN. Để thông tin đầy đủ đến bạn đọc, Ban biên tập xin phép đăng tải toàn văn bài phát biểu của TSKH Nghiêm Vũ Khải trước Quốc hội.

TSKH Nghiêm Vũ Khải

Kính thưa Chủ tịch Quốc Hội, các Phó chủ tịch Quốc Hội,

Kính thưa Quốc Hội,

Trước hết tôi thể hiện sự nhất trí về sự cần thiết sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật; cơ bản thống nhất với Tờ trình của Chính phủ, Báo cáo thẩm tra của Ủy ban pháp luật.

Sau đây tôi xin nêu ý kiến của mình về nội dung cụ thể.

1. Về trách nhiệm tiếp thu, chỉnh lý dự thảo luật, pháp lệnh, nghị quyết nên giao cho cơ quan, tổ chức, Đại biểu Quốc hội trình dự thảo hay cơ quan chủ trì thẩm tra

Hiện nay Chính phủ trình 2 phương án:

Phương án 1: Cơ quan, tổ chức, đại biểu Quốc hội trình dự án luật, pháp lệnh, dự thảo nghị quyết thì chủ trì việc tiếp thu, chỉnh lý dự thảo luật, pháp lệnh, nghị quyết.

Phương án 2: Cơ quan thẩm tra chủ trì việc tiếp thu, chỉnh lý dự thảo luật, pháp lệnh, nghị quyết.

Trong Tờ trình của Chính phủ đã phân tích ưu điểm, nhược điểm của từng phương án. Tuy nhiên, cá nhân tôi tán thành Phương án 2 , bởi vì:

Thứ nhất, Phương án này đa được thực hiện từ năm 2002 (ngay đầu nhiệm kỳ QH khóa XI), hiện vẫn đang phát huy tác dụng tốt. Đúng như Tờ trình của Chính phủ đã nêu: “một số vấn đề vướng mắc, bất cập là do quá trình thực thi chưa tốt, chưa phát huy hết trách nhiệm của các cơ quan tham gia vào quá trình này. Như vậy là cần nghiên cứu sửa đổi, bổ sung các quy định để đề cao trách nhiệm của từng chủ thể từ khâu soạn thảo, thẩm định, thẩm tra, cho ý kiến đến tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự án Luật để nâng cao chất lượng của mỗi văn bản cũng như chất lượng của cả hệ thống pháp luật, chứ không phải vì một số bất cập gần đây thì lại đổi vai chủ trì việc tiếp thu, chỉnh lý .

Thứ hai, lập pháp là một trong 3 chức năng chủ yếu của Quốc hội, vì vậy các cơ quan của Quốc hội cần đóng vai trò chủ trì ở khâu tiếp thu chỉnh lý dự án luật trước khi Quốc hội thông qua. Vấn đề là quy định thế nào để vẫn phát huy được vai trò, trách nhiệm của cơ quan thuộc Chính phủ, đặc biệt là vai trò của người đứng đầu của cơ quan chủ trì soạn thảo, cơ quan thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước sau này. Qua kinh nghiệm tham gia xây dựng pháp luật nhiều năm (kể cả trong vai ban soạn thảo hay vai ủy ban thẩm tra) tôi thấy vai trò của cơ quan soạn thảo, đặc biệt là người đứng đầu là rất quan trọng. Vai trò đó được thể hiện bằng trách nhiệm chính trị, tầm nhìn chiến lược, kinh nghiệm quản lý cũng như tinh thần cầu thị và hợp tác chặt chẽ, mang tính cộng đồng trách nhiệm với cơ quan thẩm tra.

- Thứ ba, sự phối hợp ngay từ đầu giữa Ủy ban Pháp luật với một ủy ban nào đó được dự kiến phân công chủ trì thẩm tra từ nghị xây dựng luật đến hồ sơ dự án luật. Việc đánh giá toàn diện, khách quan, nghiêm túc các tiêu chí, điều kiện, yêu cầu về chất lượng đề nghị xây dựng luật theo đúng quy trình trước khi đưa vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh,nghị quyết là một khâu quan trọng, quyết định chất lượng văn bản luật sau này.

Ngoài ra còn các yếu tố khác như các đại biểu đã phân tích.

2. Về thể chế hóa đầy đủ chủ trương, đường lối của Đảng và bảo đảm sự lãnh đạo của Đảng trong quá trình xây dựng pháp luật.

Kính thưa Quốc hội,

Năm 2008, Ban chấp hành TW khóa X ban hành Nghị quyết 27 về XÂY DỰNG ĐỘI NGŨ TRÍ THỨC TRONG THỜI KỲ ĐẨY MẠNH CÔNG NGHIỆP HOÁ, HIỆN ĐẠI HOÁ ĐẤT NƯỚC. Ngày 16/4/2010 Bộ Chính trị đã ban hành Chỉ thị 42-CT/TW về “Tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước”. Ngay sau đó Ban Bí thư đã ra Thông báo số 353-TB/TW (ngày 25/6/2010), đề ra yêu cầu nghiên cứu, ban hành Luật Hành nghề kỹ sư chuyên nghiệp và Luật phổ biến kiến thức KH&CN trong đầu nhiệm kỳ QH khóa XIII.

Nhằm góp phần thực hiện sự chủ trương, chính sách nêu trên của Đảng đối với đội ngũ trí thức cũng như đối với Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam, tháng 5 vừa qua, Liên hiệp đã trình Hồ sơ đề nghị xây dựng Luật lên Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Tại kỳ họp thứ 7 của Quốc hội, trong Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Nghị quyết Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh số 409/BC-UBTVQH14 ngày 10/6/2019 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã nêu: ”Về dự án Luật Hành nghề kỹ sư chuyên nghiệp... Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ xem xét; trường hợp bảo đảm đủ điều kiện sẽ bổ sung vào Chương trình”.

Hiện nay, Liên hiệp Hội Việt Nam vẫn đang tiếp tục hoàn thiện hổ sơ đề nghị xây dựng Luật, đã xây dựng được bản dự thảo Luật HNKSCN với 9 Chương và 54 Điều.

Tuy nhiên, cho đến nay, qua một số cuộc họp thì ý kiến của các cơ quan hữu quan còn khác nhau. Với đà này thì e rằng hai dự án luật (Luật HNKSCH và Luật PBKT KH&CN) cũng khó có khả năng thông qua trong nhiệm kỳ Quốc hội khóa XIV. Nguy cơ chậm thực hiện chỉ đạo của TW tới hai nhiệm kỳ là hiện hữu.

Kính thưa Quốc hội,

Gần đây, trong các văn kiện, nghị quyết, chính sách của Đảng và Nhà nước đã tiếp tục khẳng định vai trò của KH&CN cũng như vai trò đội ngũ trí thức KH&CN. Các đồng chí lãnh đạo Đảng, Quốc hội, Chính phủ đã có nhiều hoạt động thể hiện sự quan tâm, chăm lo phát triển nguồn nhân lực kỹ năng cao để tăng năng lực cạnh tranh quốc gia; phát triển ngành cơ khí Việt Nam, đổi mới sáng tạo trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0...

Để thực hiện các nhiệm vụ chiến lược nêu trên thì vai trò của đội ngũ kỹ sư chuyên nghiệp là khâu then chốt nhất. Tôi cũng xin báo cáo với Quốc hội rằng, các quốc gia dẫn đầu về công nghệ trên thế giới đều đã ban hành Luật KSCN, Như ở Mỹ, đạo luật KSCN đầu tiên đã được ban hành năm 1907 (hơn 110 năm). Trong 10 nước ASEAN thì chỉ có Lào và Việt Nam ta là chưa có luật này. Điều này rất đáng suy nghĩ!

Là tổ chức chính trị – xã hội của trí thức KH&CN Việt Nam, Liên hiệp Hội Việt Nam trân trọng đề nghị các cơ quan hữu quan sớm triển khai thực hiện sự chỉ đạo của TW.

Xin cảm ơn Quốc hội !!!

TSKH. Nghiêm Vũ Khải

Tác giả bài viết: P.V