Đoàn công tác Tổng hội Xây dựng Việt Nam tìm hiểu, nghiên cứu về các đề án tái thiết đô thị

Trong khuôn khổ nghiên cứu đề tài về tái thiết đô thị; cải tạo, xây dựng lại chung cư cũ, kênh rạch, ngõ hẻm…, Đoàn công tác Tổng hội Xây dựng Việt Nam đã có các buổi làm việc với lãnh đạo, phụ trách phòng ban chuyên môn của Sở Xây dựng TP.HCM, Phân viện Kiến trúc Miền Nam, Viện Quy hoạch Xây dựng Miền Nam.

Đoàn công tác Tổng hội Xây dựng Việt Nam do Chủ tịch, TS. Đặng Việt Dũng làm trưởng đoàn đã nêu các vấn đề tập trung thảo luận như: Các chương trình, đề án về tái thiết đô thị; các dự án cải tạo, xây dựng lại chung cư cũ, kênh rạch, ngõ hẻm… Tổng hội mong muốn được các đơn vị chia sẻ kinh nghiệm thực tiễn, bài học rút ra và những khó khăn, vướng mắc, bất cập trong quá trình triển khai, thực hiện. Sau các buổi làm việc và nghiên cứu hồ sơ, tài liệu, đoàn công tác Tổng hội sẽ có tổng kết, báo cáo kiến nghị với các cơ quan chức năng nhằm góp phần xây dựng chính sách pháp luật phù hợp với thực tiễn quản lý.

Chia sẻ về các dự án, đề án mà TP.HCM đang và đã thực hiện, ngoài những thành tựu, kết quả đạt được, ông Phạm Đăng Hồ, Trưởng phòng Phát triển đô thị - Sở Xây dựng TP.HCM còn cung cấp thêm những bất cập về pháp lý giữa Luật Nhà ở, Luật Đất đai trong việc thu hồi, bồi thường, tái định cư và chính sách “xã hội hóa” trong việc cải tạo chung cư cũ, kênh rạch… tại TP.HCM. Ngoài ra, ông Phạm Đăng Hồ còn chia sẻ với đoàn về kinh nghiệm cải tạo kênh Nhiêu Lộc - Thị Nghè, dự án cải tạo kênh Tân Hóa - Lò Gốm… do Ngân hàng Thế giới (WB) tài trợ.

Đoàn công tác Tổng hội Xây dựng Việt Nam đã có các buổi làm việc tại Sở Xây dựng TP.HCM.

Giám đốc Phân viện Kiến trúc Miền Nam, ThS.KTS Trương Văn Trường chia sẻ với Đoàn về những khó khăn trong việc thực hiện đo đạc, kiểm kê, kiểm định chất lượng và thu thập thông tin “xã hội học” tại các chung cư cũ, xuống cấp tại TP.HCM. Nhìn chung, cư dân còn chưa tin tưởng nhiều vào các dự án cải tạo, xây mới chung cư cũ, xuống cấp. Vì vậy, cần có sự vào cuộc quyết liệt của chính quyền các cấp, chính sách đủ mạnh thì mới triển khai được các dự án cải tạo, xây dựng mới chung cư cũ xuống cấp.

Đoàn công tác Tổng hội Xây dựng Việt Nam đã có các buổi làm việc tại Phân viện Kiến trúc Miền Nam (Viện Kiến trúc Quốc gia - Bộ Xây dựng)

Đại diện Viện Quy hoạch Xây dựng Miền Nam cũng chia sẻ với Đoàn công tác những quy định pháp luật và thực tế triển khai Luật Quy hoạch về quy hoạch chi tiết, quy hoạch phân khu, quy hoạch vùng… tại TP.HCM còn nhiều bất cập. Nhìn chung, các quy hoạch còn chồng chéo, chưa đảm thống nhất, số liệu nhiều tầng, nhiều lớp và chưa có kho dữ liệu thống nhất.

Đoàn công tác Tổng hội Xây dựng Việt Nam làm việc với Viện Quy hoạch Xây dựng Miền Nam.

Mới đây, vào tháng 7/2025, Phó chủ tịch UBND TP.HCM Bùi Xuân Cường giao Sở Xây dựng khẩn trương phối hợp với UBND các phường xây dựng kế hoạch cải tạo, xây dựng lại 31 chung cư cũ trong năm 2025.

Trước đó vào tháng 2/2025, UBND TP.HCM đã phê duyệt đề án cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư cũ bị hư hỏng, xuống cấp trên địa bàn TP.HCM. Theo đề án này, TP.HCM (thời điểm chưa sáp nhập) có 474 chung cư cũ trước năm 1975, chủ yếu ở Quận 5 (cũ) với 206 chung cư. Trong đó có 16 chung cư cấp D (nguy hiểm, hư hỏng nặng).

TP.HCM phấn đấu đến năm 2030 hoàn thành cơ bản các công tác chuẩn bị cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư trước năm 1975 và các nhà chung cư được xây dựng từ năm 1975 - 1994. Hoàn thành cơ bản việc sửa chữa, nâng cấp, gia cố chung cư cấp B, cấp C được xây dựng trước năm 1975.

Với 16 chung cư cấp D, TP.HCM đặt mục tiêu hoàn thành xây dựng mới 7 chung cư hư hỏng nặng, nguy hiểm đã di dời, tháo gỡ. Đồng thời hoàn thành xây dựng mới 9 chung cư hư hỏng nặng, nguy hiểm chưa di dời hoặc di dời dở dang và các chung cư phát sinh. Hoàn thành cơ bản sửa chữa, nâng cấp, gia cố chung cư cấp B, cấp C xây dựng từ năm 1975 - 1994.

Đến năm 2035, phấn đấu hoàn thành cải tạo, xây dựng lại chung cư cũ trước năm 1975. Hoàn thành cơ bản cải tạo, xây dựng lại đối với các chung cư hư hỏng nặng, nguy hiểm, cấp D hoặc hết niên hạn sử dụng được xây dựng từ năm 1975 - 1994.

Về đề án di dời toàn bộ nhà ven sông, kênh, rạch ở TP.HCM, vào tháng 2/2025, Sở Xây dựng TP.HCM có tờ trình gửi UBND TP về đề án di dời toàn bộ nhà trên và ven sông, kênh, rạch trên địa bàn. Theo đó, từ năm 1993 đến 2025, TP.HCM đã trải qua 6 giai đoạn với khoảng 44.338 căn đã di dời, giải phóng mặt bằng thuộc 4 tuyến kênh rạch chính và các chi lưu.

Dự án cải tạo môi trường và xây dựng hạ tầng dọc tuyến kênh Tham Lương – Bến Cát – rạch Nước Lên được khởi công từ tháng 2.2023, với tổng mức đầu tư ban đầu 8.200 tỉ đồng, sau đó điều chỉnh lên hơn 9.000 tỉ đồng. Ảnh Lao Động

Thời điểm chưa sáp nhập, TP.HCM còn 398 dự án, tuyến sông, kênh, rạch chưa triển khai tại 15 quận, huyện (cũ) gồm: 4, 6, 7, 8, 12, Bình Thạnh, Gò Vấp, Tân Bình, Tân Phú, Bình Tân, Bình Chánh, Hóc Môn, Củ Chi, Nhà Bè, Cần Giờ và TP Thủ Đức với khoảng 39.600 căn.

Giai đoạn 2021 - 2025, TP.HCM đặt mục tiêu di dời 6.500 căn. Đến tháng 2/2025, TP.HCM đã bồi thường, di dời được 1.447 căn, đến hết năm 2025 dự kiến di dời 5.378/6.500 căn. Theo Sở Xây dựng, ngân sách nhà nước cần có khoản tiền để phân bổ cho công tác bồi thường, di dời, giải phóng mặt bằng, xây nhà tái định cư, cải tạo hạ tầng.

Trong đó, chi phí bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khoảng 130.680 tỉ đồng; chi phí xây dựng nhà ở xã hội là 10.692 tỉ đồng và chi phí xây dựng hạ tầng, cải tạo kênh rạch là 80.000 tỉ đồng.

Sau khi triển khai, đề án sẽ tạo các khu đất dọc sông, kênh, rạch có thể đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư hoặc đấu giá đất để thực hiện các dự án đầu tư xây dựng nhà ở, các dự án thương mại dịch vụ... Dự kiến có thể thu lại khoảng 164.111 tỉ đồng.

Về giải pháp tài chính, Sở Xây dựng đề xuất tập trung vốn đầu tư công trung hạn 2026 - 2030 để thực hiện. Đồng thời, xây dựng cơ chế chính sách nhằm huy động mọi nguồn lực xã hội tham gia, khuyến khích hình thức đối tác công tư (PPP) để thực hiện. Rà soát quỹ đất khác do TP quản lý, sử dụng không hiệu quả để khai thác, bán đấu giá.

Sở Xây dựng cũng đề xuất xây dựng nhà ở xã hội đẹp, thẩm mỹ, chi phí hợp lý, đảm bảo chất lượng để tái định cư cho người dân. Xây dựng đề án, chương trình, kế hoạch cụ thể hậu di dời để hỗ trợ người dân ổn định cuộc sống, hỗ trợ sinh kế, việc làm, hỗ trợ tài chính và an sinh xã hội, đảm bảo quyền lợi pháp lý và thủ tục hành chính… TP.HCM chọn quận 8 là địa bàn trọng điểm để tập trung nguồn lực, xem xét, giải quyết các khó khăn, vướng mắc và làm cơ sở để các địa phương nghiên cứu phương thức triển khai.

Lê Phong